واکنش جامعه باستان شناسی به مرمت بنای دو هزارساله پایتخت

خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ روزی نیست که خبری تازه و تأثربرانگیز از تخریب و تاراج میراث فرهنگی ایران به گوش دلسوزان و علاقه‌مندان آن نرسد. از سدهایی مانند چمشیر که به جای فرصت پژوهش و استخراج اطلاعات در زمینه تاریخ و فرهنگ ایران، گورستان محوطه‌های تاریخی کشور می شوند، تا بافت‌های تاریخی شهری چون یزد و شیراز و … که سوداگرانه و به سبب بی مبالاتی نهادهای مسئول و ترک فعل آنان، برنامه‌ریزی نامناسب و ضعف نظارت تخصصی ویران می شوند.

بناهای گوناگون و فراوان تاریخی همچون مسجد شیخ لطف الله و شاه عباسی اصفهان به دست افراد نابلد و در زدوبندهای اداری به نام مرمت و ساماندهی و بدون نظارت مناسب به ناشیانه ترین شکل اصالت زدایی می شوند.

در همین راستا جامعه باستان شناسی کشور در بیانیه ای که درباره مرمت دژ رشکان نیز واکنش نشان داده و آورده: به‌تازگی «مرمت» بخش هایی از بنای دژ رشکان و کهندژ ری (منطقه ۲۰ تهران) آه از نهاد کارشناسان و دوستداران مواریث تاریخی_ فرهنگی برآورده است و شگفت‌آور اینکه تاکنون واکنشی از سوی نهادهای مسئول مانندمعاونت میراث فرهنگی کشور، اداره کل پایگاه‌ها میراث ملّی و جهانی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و از همه مهمتر اداره کل میراث استان تهران نسبت به تخریب، آسیب و لطمه به اصالت این اثر تاریخی_ فرهنگی دیده نمی‌شود.

دژ رشکان تازه‌ترین نمونه از زنجیره تخریب ها و وضعیت بیمار میراث فرهنگی ایران است. تصاویر منتشر شده گویاتر از واژه‌ها و توصیف‌هاست. مرمت بنای دو هزارساله با مصالح ناهمخوان و ناهمگن و استفاده از سنگ و سیمان!

آن هم در دل پایتخت و نه گوشه ای دور دست. آشکارا دانش و تخصص به بازی گرفته می شود. مدیریت، نظارت، ارزیابی و پاسخگویی هم که وجود ندارد. اتفاقی که به تدریج به روندی عادی در تشکیلات میراث فرهنگی ایران تبدیل شده است.

تردید نیست که متأسفانه بخش عمده ای از فعالیت های حفاظتی، مرمتی و ساماندهی بناها و محوطه های تاریخی کشور بدون نظارت کارشناسان و متخصصین انجام می شود. مراکز مسئول باید پاسخگوی چنین فعالیت هایی که اصالت و ماهیت آثار تاریخی کشور را نشانه گرفته است باشند. افکار عمومی باید بداند چرا و چگونه با بودجه عمومی، آثار فرهنگی و تاریخی کشور چنین آسیب و لطمه می بینند. چگونگی انتخاب مجریان این برنامه ها، اجرا و نظارت بر آنها اینک بیش از هر زمان مورد پرسش و ابهام جدی است.

چرا پژوهشکده حفاظت و مرمت هیچگونه نظارتی بر امور حفاظتی و مرمتی آثار تاریخی کشور ندار؟ چرا این مرکز علمی و اداری، مسئولانه به این رویه غلط اعتراضی نمی کند؟

«جامعه باستان‌شناسی ایران»، ضمن هشدار از آنچه بر میراث فرهنگی کشور می‌گذرد، مسئولیت‌پذیری و پاسخگویی نهادهای متولی به‌ویژه معاونت میراث فرهنگی کشور، اداره‌کل حفظ و احیاء بناها و محوطه‌های تاریخی، اداره کل پایگاه‌ها میراث ملّی و جهانی، و مراکز استانی به ویژه اداره کل میراث فرهنگی استان تهران را در مورد دژ رشکان خواستار است.

همچنین از متخصصان و جامعه مرمتگران کشور دعوت می کند با نقد این رویه مرمتی، ضمن دفاع از اعتبار حرفه ای جامعه حفاظت و مرمت ایران که کارهای درخشان نیز در کارنامه خود دارند، درباره راه های پیشگیری از وقوع این اقدامات مخرب چاره اندیشی کنیم.