کشف دو سیاره فراخورشیدی احتمالاً زیست‌پذیر

به‌تازگی کشف شد که دو سیاره فراخورشیدی با جرمی مشابه زمین و در فاصله کمتر از ۱۶ سال نوری از ما، به سرعت به دور یک کوتوله قرمز می‌چرخند.

ستاره‌شناسان دو سیاره کشف کرده‌اند که می‌توانند به‌طور بالقوه زیست‌پذیر باشند و به دور یک ستاره کوتوله قرمز در حیاط خلوت کیهانی ما بچرخند.

این سیارات فراخورشیدی تنها در فاصله ۱۶ سال نوری از ما قرار دارند و جرم‌هایی مشابه سیاره ما دارند.

گفتنی است این دو سیاره در «کمربند حیات» ستاره خود با نام GJ ۱۰۰۲ قرار دارند. لازم به ذکر است که کمربند حیات، به‌عنوان پوسته‌ای در اطراف ستاره تعریف می‌شود که نه خیلی گرم است و نه خیلی سرد؛ به‌طوری که بتواند از آب مایع که یک عنصر حیاتی برای زندگی است، پشتیبانی کند.

الخاندرو سوارز ماسکارنو، نویسنده این مطالعه گفت: به‌نظر می‌رسد طبیعت می‌خواهد به ما نشان دهد که سیارات مشابه زمین بسیار رایج هستند. با کشف این دو، ما اکنون هفت مورد را در منظومه‌های سیاره‌ای کاملاً نزدیک به خورشید می‌شناسیم.

از آن جایی که آب مایع برای وجود حیات ضروری است، سیارات واقع در کمربند حیات، کانون جست‌وجوی ما برای یافتن حیات در سایر نقاط جهان هستند. اگرچه صرفاً بودن در کمربند حیات تضمینی برای وجود زندگی نیست.

برای مثال، در منظومه شمسی، زهره و مریخ هر دو در کمربند حیات واقع‌اند؛ اما هیچ کدام در حال حاضر نمی‌توانند میزبان زندگی باشند.

از آن جایی که GJ ۱۰۰۲ یک کوتوله قرمز نسبتاً سرد است، کمربند حیات آن و در نتیجه این دو سیاره فراخورشیدی جدید بسیار نزدیکتر از زمین به خورشید هستند. درونی‌ترین سیاره که به نام GJ ۱۰۰۲b نام دارد، فقط حدود ۱۰ روز طول می‌کشد تا به دور ستاره بچرخد؛ در حالی که سیاره بیرونی با نام GJ ۱۰۰۲c، یک مدار را در ۲۱ روز کامل می‌کند.

ورا ماریا پاسگر، یکی از نویسندگان این مطالعه اظهار کرد: GJ ۱۰۰۲ یک ستارهٔ کوتوله قرمز است که جرم آن به زحمت به یک‌هشتم خورشید می‌رسد. این یک ستاره کاملاً سرد و کم‌نور است؛ این بدان معنی است که کمربند حیات آن بسیار نزدیک به این ستاره است.

نزدیکی هر دو سیاره به زمین به‌این معنی است که آن‌ها می‌توانند اهداف عالی برای اخترشناسانی باشند که قصد مطالعه جوّ سیارات مشابه زمین در خارج از منظومه شمسی را دارند.

گفتنی است کشف این سیارات فراخورشیدی در نتیجه همکاری بین ابزار رصدخانه جنوبی اروپا موسوم به (ESO) ESPRESSO (طیف‌نگار «اشل» برای سیارات فراخورشیدی سنگی و مشاهدات طیف‌سنجی پایدار) بوده که در تلسکوپ بسیار بزرگ (VLT) واقع در منطقه صحرای آتاکاما در شمال کشور شیلی نصب شده و همین طور سامانه‌ای موسوم به CARMENES (جست‌وجوی با وضوح بالای Calar Alto برای کوتوله‌های M دارای سیاره‌هایی زمین‌مانند از طریق طیف‌نگار‌های اشل نزدیک به فروسرخ و نوری) واقع در رصدخانه Calar Alto جنوب اسپانیا.

این دو ابزار، ستاره مادر این سیارات را در دو دوره جداگانه مشاهده کردند، سپس CARMENES ستاره GJ ۱۰۰۲ را در خلال سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۹ مطالعه کرد و در عین حال، ESPRESSO نیز داده‌های کوتوله قرمز را بین سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۱ گردآوری کرد.

حساسیت CARMENES در طیف گسترده‌ای از طول‌موج‌های نزدیک به فروسرخ، باعث شد تا برای شناسایی تغییرات در سرعت ستارگان که می‌تواند نشانگر سیارات در حال گردش باشد، گزینه کاملاً مناسبی باشد.

ایگناسی ریباس، محقق مؤسسه علوم فضایی توضیح داد: به‌دلیل دمای پایین ستاره GJ ۱۰۰۲، نور مرئی آن برای اندازه‌گیری تغییرات سرعت با سایر طیف‌نگار‌ها کاری دشوار است.

همزمان با این که سامانه ESPRESSO و قدرت گردآوری نور تلسکوپ VLT به ستاره‌شناسان اجازه می‌داد تا مشاهداتی از این سامانه ستاره‌ای انجام دهند که با هیچ تلسکوپ زمینی دیگری امکان‌پذیر نبود، ترکیب این دو ابزار قدرتمند این نتایج را به ارمغان آورد.

سوارز ماسکارنو در پایان گفت: هر یک از این دو گروه اگر به‌طور مستقل به‌این کار دست می‌زدند، با مشکلات زیادی روبه‌رو می‌شدند. ما مشترکاً توانسته‌ایم خیلی بیشتر از آن چیزی که مستقلاً انجام می‌دادیم، به‌دست بیاوریم.

اکنون اخترشناسان امیدوارند که از طیف‌نگار آندس که بنا است بر روی تلسکوپ بسیار بزرگ نصب شود، برای مطالعه جوّ سیاره GJ ۱۰۰۲c استفاده کنند.

باشگاه خبرنگاران جوان علمی پزشکی علوم فضایی و نجوم