آزمایش گاز خون چیست و کاربرد آن چیست؟

به گزارش تابناک، آزمایش گاز خون شریانی (ABG) میزان اکسیژن و دی اکسید کربن در خون شما را اندازه گیری می‌کند. همچنین اسیدیته خون شما را بررسی می‌کند که تعادل اسید و باز یا سطح pH نامیده می‌شود. نمونه خون از یک سرخرگ که یک رگ خونی است که خون غنی از اکسیژن را از ریه‌ها به بدن شما می‌رساند، گرفته می‌شود.

در آزمایش ABG، اندازه‌گیری اکسیژن خون نشان می‌دهد که ریه‌های شما تا چه اندازه اکسیژن را از هوا به داخل خون منتقل می‌کنند.

دی اکسید کربن یک ماده زائد اسیدی است که بدن شما تولید می‌کند. اگر خون و بافت‌های شما حتی کمی بیش از حد اسیدی یا خیلی بازی (قلیایی) شود، می‌تواند به طور جدی بر بسیاری از اندام‌های شما تأثیر بگذارد و حتی تهدیدکننده زندگی شود.

ریه‌ها و کلیه‌های شما بیشتر کار را انجام می‌دهند تا تعادل اسید و باز را در حالت عادی نگه دارند. بنابراین، اندازه‌گیری اسید-باز از آزمایش ABG می‌تواند به تشخیص و نظارت بر شرایطی که بر ریه‌ها و کلیه‌ها تأثیر می‌گذارد و همچنین بسیاری از شرایط دیگر که ممکن است تعادل اسید-باز شما را بر هم بزند، کمک کند.

تست ABG برای کمک به موارد زیر استفاده می‌شود:

بتوانید تعادل اسید و باز خود را بررسی کنید
مشکلات جدی ریه و تنفس خود را تشخیص دهید
اختلالات کلیوی را تشخیص دهید
دریابید که آیا درمان برای اختلالات تنفسی، بیماری کلیوی یا سایر شرایطی که ممکن است بر تعادل اسید و باز شما تأثیر بگذارد مؤثر است یا خیر.

چرا به آزمایش گاز خون شریانی (ABG) نیاز دارم؟
دلایل زیادی وجود دارد که ممکن است به این آزمایش نیاز داشته باشید. برای مثال، ممکن است به آزمایش ABG نیاز داشته باشید اگر:
علائم مشکل در تعادل اسید و باز خود را دارید، مانند:

تنفس سریع یا عمیق کنترل نشده، که ممکن است نشانه‌ای از تلاش ریه‌های شما برای تنظیم اسید‌ها یا باز‌ها با تغییر میزان اکسیژن یا دی اکسید کربن در خون باشد.
تهوع و استفراغ
آریتمی (مشکلی در سرعت یا ریتم ضربان قلب شما)
گیجی
خستگی
انقباض عضلانی و یا گرفتگی

برای یک بیماری ریوی یا شرایطی که بر تنفس شما تأثیر می‌گذارد، تحت درمان هستید، مانند:

آسم
بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD)
فیبروز سیستیک
میاستنی گراویس

بعد از این که موارد زیر را تجربه کردید علائم زیر را دارید:

مسمومیت با مونوکسید کربن
آسیب ناشی از استنشاق (تنفس دود، هوای گرم و/یا مواد شیمیایی مضر)
آسیب اخیر به سر یا گردن که می‌تواند بر تنفس شما تأثیر بگذارد

در طول آزمایش سطح اکسیژن خون چه اتفاقی می‌افتد؟
اکثر آزمایشات خون از ورید نمونه برداری می‌کنند. برای این آزمایش، پزشک از یک شریان نمونه خون می‌گیرد. این به این دلیل است که خون سرخرگ دارای سطوح اکسیژن بالاتری نسبت به خون ورید است.

نمونه معمولاً از یک سرخرگ در داخل مچ دست شما گرفته می‌شود، اما ممکن است از شریان بازو یا کشاله ران شما نیز گرفته شود. برای نوزاد تازه متولد شده، ممکن است کمی پس از تولد از پاشنه پا یا بند ناف نوزاد نمونه برداری شود.

اگر نمونه خون شما از مچ شما گرفته شود، پزشک ابتدا گردش خون شما را آزمایش می‌کند. پزشک مچ دست شما را نگه می‌دارد و به شریان‌ها فشار می‌آورد تا جریان خون دست شما را برای چند ثانیه قطع کند. سپس پزشک مچ دست شما را رها می‌کند تا بررسی کند که جریان خون با چه سرعتی به دست شما باز می‌گردد. اگر جریان خون شما طبیعی باشد، پزشک نمونه خون را جمع آوری می‌کند.

نمونه خون گرفته شده از یک سرخرگ نسبت به اکثر آزمایشات خونی که از ورید استفاده می‌کنند، ناراحت کننده‌تر است. بنابراین، پزشک ممکن است ابتدا مقداری داروی بی حس کننده را روی پوست شما اعمال کند، سپس یک سوزن را با یک سرنگ وارد شریان می‌کند تا مقداری خون را خارج کند.

هنگامی که سرنگ پر شد، پزشک محل سوراخ را بانداژ می‌کند. برای کار توقف خونریزی حداقل به مدت ۵ دقیقه به محل فشار وارد می‌شود.

آیا برای آماده شدن برای نمونه گیری باید کاری انجام دهم؟
اگر دارو‌های رقیق کننده خون از جمله آسپرین مصرف می‌کنید، از پزشک خود بپرسید که آیا باید قبل از آزمایش مصرف آن‌ها را متوقف کنید و در مورد سایر دارو‌ها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید نیز به پزشک خود بگویید. اما مصرف هیچ دارویی را متوقف نکنید، مگر اینکه پزشک به شما بگوید.

اگر تحت اکسیژن درمانی هستید، ممکن است اکسیژن شما حدود ۲۰ دقیقه قبل از آزمایش خاموش شود. این تنها در صورتی انجام می‌شود که بتوانید بدون اکسیژن درمانی نفس بکشید.

آیا خطری برای آزمایش وجود دارد؟
انجام آزمایش سطح اکسیژن خون خطر بسیار کمی دارد. ممکن است مقداری خونریزی، کبودی یا درد در نقطه‌ای که سوزن گذاشته شده است داشته باشید. به ندرت، سوزن ممکن است به عصب یا شریان آسیب برساند. ممکن است به شما گفته شود که تا ۲۴ ساعت پس از آزمایش از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.

نتایج چگونه بررسی می‌شود؟
نتایج آزمایش ABG شامل بسیاری از سیستم‌های بدن می‌شود که بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند و بسیاری از شرایط سلامتی وجود دارد که می‌تواند نتایج غیر طبیعی ایجاد کند. به این دلایل، بهتر است از پزشک خود بخواهید که نتایج شما برای سلامتی شما چه معنایی دارد.

نتایج آزمایش ABG شما میزان اندازه‌گیری شده را فهرست می‌کند، از جمله:
اشباع اکسیژن: (O۲Sat) این مقدار اکسیژن حامل گلبول‌های قرمز را اندازه می‌گیرد
فشار جزئی اکسیژن: (PaO۲) این فشار اکسیژن حل شده در خون شما را اندازه گیری می‌کند و کمک می‌کند تا نشان دهد که چگونه اکسیژن از ریه‌های شما به جریان خون شما حرکت می‌کند.
فشار جزئی دی اکسید کربن: (PaCO۲) این مقدار دی اکسید کربن در خون شما را اندازه گیری می‌کند. همچنین نشان می‌دهد که چگونه دی اکسید کربن به راحتی می‌تواند از بدن شما خارج شود.
تعادل اسید و باز سطح: (pH این میزان اسیدیته خون شما را اندازه گیری می‌کند. اسیدیته بیش از حد اسیدوز نامیده می‌شود. بیش از حد قلیایی نیز آلکالوز نامیده می‌شود. این شرایط علائم مشکلات دیگری هستند که تعادل اسید و باز را در بدن شما بر هم می‌زند.

معمولاً آزمایش ABG به تنهایی نمی‌تواند تشخیص نهایی را ارائه دهد. بنابراین، اگر نتایج شما طبیعی نباشد، پزشک شما احتمالاً آزمایش‌های بیشتری را برای تشخیص تجویز می‌کند. به طور کلی، نتایج غیرطبیعی ممکن است به این معنی باشد که شما مشکلی در ریه‌ها یا کلیه‌ها یا اختلال متابولیک دارید. اختلالات متابولیک بر نحوه استفاده بدن از غذا برای انرژی تأثیر می‌گذارد. برخی دارو‌ها نیز ممکن است تعادل اسید-باز شما را بر هم بزنند و منجر به نتایج غیرطبیعی آزمایش ABG شوند.

آیا نکته دیگری وجود دارد که باید در مورد آزمایشات سطح اکسیژن خون بدانم؟
نوع دیگری از آزمایش، به نام پالس اکسیمتری، می‌تواند سطح اشباع اکسیژن خون شما را بررسی کند. معمولاً یک دستگاه گیره مانند کوچک به نام پالس اکسیمتر به انگشت شما متصل می‌شود. این دستگاه درصد گلبول‌های قرمز پر از اکسیژن را به شما می‌گوید. اگر سطح اکسیژن خون تنها نگرانی باشد، پالس اکسیمتری ممکن است برای شما مفید باشد. ازپزشک خود بپرسید که آیا این آزمایش برای شما مناسب است یا خیر.

منبع: سلامت نیوز