آمریکا چگونه ژاپن را در مسیر «سناریو نظامی گاما» قرار داد؟

به گزارش خبرگزاری مهر، یک رسانه آمریکایی در مطلبی به رویکرد مناسبی که دولت این کشور باید برای بهره گیری از تقویت قدرت نظامی ژاپن به نفع اهداف خود، می‌تواند در پیش بگیرد، می‌پردازد.

نشریه آمریکایی نشنال اینترست در ابتدای مطلب خود با اشاره به اینکه دولت ژاپن در اواخر سال گذشته میلادی اعلام کرد که راهبرد دفاعی فعال‌تری را نسبت به گذشته پیگیری خواهد کرد، آن را رخدادی دانست که سرآغاز عصر جدیدی از اتحاد میان آمریکا و ژاپن شده است.

در ادامه این رسانه آمریکایی برای صحه گذاشتن بر این نتیجه گیری خود به نشست خبری مشترک رئیس جمهور آمریکا و نخست وزیر ژاپن در ۱۳ ژانویه استناد می‌جوید، جایی که «جو بایدن» در تأیید صحبت‌های «فومیو کیشیدا» متذکر شد که توکیو و واشنگتن در حال مدرن سازی اتحاد نظامی خود براساس افزایش تاریخی و کم سابقه در هزینه‌های دفاعی و راهبرد جدید امنیت ملی ژاپن هستند.

این نشریه آمریکایی پس از ذکر استدلال‌های خود به موقعیت ژاپن به عنوان جز مهمی از معماری امنیتی آمریکا در شمال شرق آسیا می‌پردازد. به گواه نشنال اینترست، ژاپن چیزی حدود ۵۴ هزار پرسنل نظامی آمریکا را در خود میزبانی می‌کند، که این نظامیان به ۸۵ پایگاه یا تأسیسات نظامی در خاک ژاپن دسترسی دارند. همچنین دولت توکیو هر سال ۱.۷ میلیارد دلار صرف تأمین بودجه نیروهای نظامی آمریکا می‌کند.

چگونه آمریکا، ژاپن را به پایگاه نظامیان خود تبدیل کرد؟

این رسانه آمریکایی برای توجیه حضور این حجم بالای نظامیان کشورش در خاک یک کشور آسیایی به یک رجوع تاریخی متوسل می‌شود. اواخر دهه ۱۹۴۰ و اوایل دهه ۱۹۵۰، تسلط کمونیست‌ها بر چین و آغاز جنگ کره، بهانه‌های دولتمردان وقت آمریکا برای پایه ریزی نظامی در ژاپن عنوان می‌شود. به نوشته نشنال اینترست در آن سال‌ها ژاپن به مثابه یک وزنه تعادلی حیاتی در برابر تهدید فزاینده کمونیسم در نظر گرفته شد.

پتانسیل صنعتی ژاپن، نیروی کار آموزش دیده و موقعیت جغرافیایی کشور در آسیا، سه دلیل اصلی برای گنجاندن نام این کشور در نظام اتحاد اقیانوس آرام به گواه برآورد اطلاعات ملی آمریکا در سال ۱۹۵۱ بودند.

در سال ۱۹۶۵ سفیر وقت آمریکا سه هدف مهم را از اتحاد واشنگتن با توکیو بیان کرد. بنا بر گفته ادوین ریشاور، از مسیر این اتحاد باید اطمینان حاصل شود که پتانسیل صنعتی ژاپن به سمت کمونیست یا موضع بی طرفی سوق نمی‌یابد، دسترسی به پایگاه‌های ایالات متحده واقع در ژاپن و جزایر ریوکیو (از جمله اوکیناوا) حفظ و ژاپن به ایفای نقش فعال در توسعه اقتصادی کشورهای آزاد در شرق و جنوب شرق آسیا ترغیب می‌شود.

در گزارش نشنال اینترست اذعان می‌شود که در کنار موارد ذکر شده، آمریکا در آن سال‌ها هدف دیگری را از اتحاد با ژاپن دنبال می‌کند و آن هم ترغیب این کشور به تقویت توانایی‌های نظامی خود، به نحوی که بتواند در دفاع از خود و در نهایت به مأموریت‌های منطقه‌ای آمریکا کمک به این کشور بیاید. اگرچه که سوق دادن ژاپن به این سمت اندکی دشوار به نظر می‌رسید.

سناریوهای آمریکا برای سوق دادن ژاپن به سوی نظامی گری

البته در دولت آمریکا همه در خصوص تحت فشار قرار دادن ژاپن برای رفتن به سمت نظامی‌گری هم عقیده نبودند. براساس گزارش «نقش امنیتی ژاپن در آسیا» که در سال ۱۹۶۸ از سوی شورای برنامه ریزی سیاست وزارت خارجه آمریکا منتشر شد، سه سناریو در سطوح متفاوت برای تکامل نظامی ژاپن ارائه شد.

به نوشته نشنال اینترست، در راهبرد آلفا (فقط دفاع) ژاپن حداقل توانایی‌های نظامی را حفظ می‌کرد در حالی که منحصراً به آمریکا متکی بود. سناریوی میانی استراتژی بتا (دفاع به علاوه حفظ صلح) راهبرد بعدی بود که در آن ژاپن قابلیت‌های نظامی دفاعی خود را توسعه می‌داد، اما در بحث تعامل بین المللی به حفظ صلح محدود بود.

سناریو بعدی استراتژی گاما (قدرت نظامی منطقه‌ای بزرگ) بود که در آن ژاپن یک تقویت نظامی جدی را دنبال می‌کند و به تبع از نقش منطقه‌ای بسیار گسترده‌ای برخوردار می‌شود، به نحوی که می‌تواند تا سهم قابل توجهی از امنیت منطقه را به عهده بگیرد.

گزارش شورای برنامه ریزی سیاست وزارت خارجه البته یادآور می‌شود که استراتژی گاما همان استراترژی مطلوب و بهینه بسیاری از برنامه‌ریزان دفاعی آمریکایی بود، زیرا منجر به ایجاد ژاپنی با قابلیت نظامی می‌شود که می‌تواند از ایالات متحده را از زیر بار امنیتی منطقه‌ای خود خلاص کند.

البته این گزارش متذکر می‌شود که استراتژی گاما می‌تواند برای آمریکا به مثابه یک شمشیر دو لبه عمل کند. ژاپنی که دارای قدرت نظامی قابل توجه شود، می‌تواند تحت فشارهای ملی گرایانه داخلی سودای استقلال استراتژیک از آمریکا را نیز دنبال کند. در یک استراتژی گاما که در آن آمریکا، ژاپن را به سرمایه‌گذاری بیشتر در ارتش خود تشویق می‌کند، می‌تواند به تمایل ژاپن برای پیگیری «قابلیت هسته‌ای مستقل» منجر شود.

شورای برنامه ریزی سیاست وزارت خارجه در گزارش خود به این نتیجه رسید که بهترین گزینه برای ژاپن، که با منافع ملی آمریکا مطابقت دارد، تشویق گزینه بتا (میانی) است که در آن ژاپن توانایی‌های معقول با توانایی‌های بین‌المللی محدود (حفظ صلح) دارد.

نشنال اینترست در ادامه متذکر می‌شود که البته فضای امنیتی ۱۹۶۸ و ۲۰۲۳ کاملاً متفاوت از هم هستند و «حالا ژاپن به دلیل تهدیدات هسته‌ای ناشی از کشورهای همسایه» به ابتکار خود گزینه گاما را دنبال می‌کند.

این رسانه آمریکایی در پایان تحلیل خود برای جلوگیری از افتادن این دو کشور در دام‌های مربوط به استراتژی گاما توصیه می‌کند که ژاپن و آمریکا باید روابط عملیاتی خود را از طریق تمرین‌های مشترک اساسی تقویت کنند و دیدگاه‌ها و روش‌های متفاوت خود را در رابطه با امنیت اطلاعاتی از طریق هماهنگی به همسویی برسانند.

نشنال اینترست می‌نویسد بی شک عصر قدیمی که در آن اتحاد ایالات متحده و ژاپن بر اساس یک سلسله مراتب استوار بود به وضوح خاتمه یافته است. ژاپن اکنون به عنوان یک شریک برابر در حال ظهور است، که البته خود ناگزیر دردسرهای فزاینده‌ای را به همراه خواهد داشت. در نتیجه مدیریت و برنامه‌ریزی دقیق دو کشور می‌تواند اتحاد انعطاف‌پذیرتری را میان آنها موجب شود.