منتقدان اشتباه می کنند، دهه‌ هشتادی‌ها کتابخوان‌ترین نسل هستند/ آنان شهروندان جهانی هستند

سمیه تاج الدین: علی اصغر سیدآبادی نویسنده‌ی کتاب کودک و نوجوان با بیان اینکه بعضی‌ها معتقدند که بچه‌های دهه‌ی هشتاد به دلیل استفاده از ابزار دیجیتال، کمتر کتاب خوانده‌اند، اظهار داشت: به نظر من این موضوع گزاره‌ی درستی نیست؛ زیرا در یک دهه‌ی اخیر بیشترین کتاب برای نوجوانان منتشر شده است. همچنین رونق بسیاری از کتابفروشی‌های بزرگ مربوط به کتاب‌های کودک و نوجوان بوده است. به طوری که کتابفروشی‌های بزرگ و شهر کتاب‌ها بخش کودک و نوجوان خود را گسترش داده‌اند.

وی با اشاره به این نکته که دو حوزه در این بخش رونق بیشتری داشته‌اند، یکی از این بخش‌ها را سنین پیش از دبستان و دیگری را نوجوانان عنوان کرد و یاد آور شد: در حوزه‌ی نوجوان مهم‌ترین رمان‌های جهان در فاصله‌ی کوتاهی بارها و بارها چاپ و منتشر شده است. برخی از آنها تا ۴۰ بار هم تجدید چاپ شده‌اند.

سیدآبادی با تأکید بر این موضوع که دهه‌ی هشتادی‌ها نسبت به نسل قبل از خود کتاب خوان‌تر هستند، گفت: شواهد اینطور نشان می‌دهد؛ اما متأسفانه پیمایشی درباره‌ی میزان مطالعه‌ی نشر نداریم. یعنی پیمایش بزرگ ملی نداریم. در حالی که شور و شوقی که در روستاها و در مناطق محروم در تأسیس کتابخانه‌ها و مشارکت بچه‌ها هست، نشان از علاقمندی این قشر به حوزه‌ی کتاب دارد. این دست گزاره‌ها نشان می‌دهد که کتاب‌های نوجوانان و کودکان خوانده می‌شود.

این نویسنده در ادامه با اشاره به تغییر در شکل کتاب خوانی افزود: آماری در خصوص میزان کتابخوانی این نسل در بستر هوشمند نداریم؛ اما آنها بخشی از وقت خود در فضای دیجیتال را هم صرف کتاب خوانی می‌کنند. این نسل نسل کتاب خوان‌تری نسبت به نسل قبل از خود هستند. اگر هم این موضوع را قبول نکنیم می‌توانیم بگوییم که از نسل قبل از خود کمتر کتابخوان نیستند.

پژوهشگر کتاب کودک و نوجوان در ادامه با اشاره به اینکه مهمترین کتاب‌های نوجوان جهان به سرعت ترجمه و خوانده می‌شوند، تصریح کرد: رمان نوجوان در یک دهه‌ی اخیر هم از نظر کمی و هم از نظر کیفی گسترش فراوانی یافته است. اما کارهای خارجی بیشتر خوانده شده که طبیعی است.

سیدآبادی گفت: یکی از علت‌هایی که کتاب‌های ترجمه شده بیشتر خوانده می‌شود این است که ارزان‌تر و آسان‌تر به دست مخاطب می‌رسد. زیرا ناشر ایرانی حق رایت پرداخت نمی‌کند. نیاز به تصویر سازی ندارد، همین امر فرایند نشر را آسان‌تر و ارزان‌تر می کند.

این نویسنده علت دیگر را تبلیغات بین المللی خواند و افزود: برخی از کتاب‌ها مانند هری پاتر و یا کتاب‌های پرفروش دیگر تبلیغاتی در سطح بین المللی دارند. یعنی در سطح جهان این کتاب‌ها تبلیغ می‌شوند.

این پژوهشگر کتاب کودک و نوجوان با بیان اینکه یکی از ویژگی‌های دهه‌ی هشتادی‌ها این است که آنها شهروند جهانی‌اند یا نسبت به نسل قبل بیشتر شهروند جهانی‌اند، اظهار داشت: دسترسی این دهه به منابع و زبان انگلیسی بیشتر است. آنها بیشتر در معرض تبلیغات بین الملی قرار می‌گیرند. گاهی برخی از رمان‌ها را به زبان اصلی می‌خوانند. به طوری که بازار فروش کتاب به زبان انگلیسی در برخی از فروشگاه‌ها گسترش یافته است. فروش کتاب‌های فیزیکی این مسئله را تأیید می‌کند.

سیدآبادی با بیان اینکه در مقایسه با دوره‌های قبل وضعیت تألیف رمان به لحاظ کیفی و کمی رشد داشته است، گفت: هرچند وضعیت فعلی مطلوب نیست و انتقاداتی هم بر آن وارد است. اما می‌توان شد.

وی به مشکل کپی رایت اشاره کرد و گفت: ایران عضو کنوانسیون برن نیست؛ از این رو ترجمه خود به خود از نوعی رانت برخوردار می‌شود. چرا که کتاب ترجمه‌ای با کمترین هزینه آماده می‌شود. اگر ایران عضو این کنوانسیون باشد برای ترجمه‌ی کتاب‌ها باید اجازه بگیرد و هزینه‌ای برای آنها پرداخت کند. از طرفی تنها یک ناشر اجازه دارد تا ترجمه کتاب را انجام دهد که در این صورت ترجمه‌های متعدد از یک اثر نداریم.

این نویسنده در پایان عدم عضویت ایران در کنفوانسیون فوق را دلایل سیاسی خواند و گفت: دولت ایران باید تقاضای عضویت بدهد و مجموعه اصولی را رعایت کند که هنوز این امر صورت نگرفته است.

۵۷۵۷