زنبورهای سرخ چگونه عامل قدرت ایران شدند؟

صنایع دفاعی جمهوری اسلامی ایران جزو یکی از مهم‌ترین طراحان و سازندگان تجهیزات و تسلیحات نظامی است. صنایع دفاعی ایران اسلامی، شرکت‌ها و بخش‌های دانش‌بنیان هستند که آغاز فعالیت آن‌ها به دوران ابتدایی دفاع مقدس باز می‌گردد؛ هنگامی که ایران تحت تحریم‌های تسلیحاتی قرار داشت و پایه گذاری صنایع دانش‌بنیان نظامی در پیروزی کشورمان در دوران دفاع مقدس بسیار تاثیر داشت.

صنایع دفاعی و نظامی جمهوری اسلامی ایران در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی تا به امروز توانسته انواع تجهیزات و تسلیحات مورد نیاز را طراحی کرده و بسازد.

گروه سیاسی خبرگزاری فارس قصد دارد به مناسبت فرارسیدن چهل و چهارمین دهه فجر انقلاب اسلامی مروری بر تجهیزات و تسلیحات بومی و ساخت داخل در حوزه‌های مختلف داشته باشد.

نخستین گزارش از این مجموعه به بررسی توان طراحی و تولید شناور‌های تندرو توسط صنایع دفاعی جمهوری اسلامی ایران می‌پردازد.

زنبور‌های سرخ؛ خار چشم دشمنان در خلیج فارس

نیروی دریایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سال ۱۳۶۴ با فرمان حضرت امام خمینی (ره) بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی به همراه نیروی هوایی تشکیل و به ساختار سپاه اضافه شد. این نیرو مولفه‌های قدرت بسیاری دارد که یکی از آن‌ها شناور‌های تندرو یا قایق‌های تندرو هستند.

شناور‌های تندرو در حین دفاع مقدس بخشی از راهبرد‌های نظامی نیرو‌های مسلح جمهوری اسلامی ایران بودند و آن زمان فقط به تیربار مجهز بودند مگر اینکه در مواقع خاصی به مینی کاتیوشا نیز تجهیز می‌شدند. البته نیرو‌های پیاده سوار بر این شناور‌ها نیز می‌توانستند تسلیحاتی مانند RPG۷ هم با خود داشته باشند تا در صورت نیاز علیه دشمنان استفاده کنند.

قدرت قایق‌های تندرو نیروی دریایی سپاه در آن زمان که فقط یک نوع و آن هم از نوع عاشورا بودند به حدی بود که با تعدادی نسبتاً بسیاری از منافع کشورمان در خلیج فارس دفاع کردند. البته آمریکایی‌ها دست از تهاجم به منافع ایران برنداشتند و تا پایان جنگ مزاحم بودند، ولی این شناور‌ها خواب را از چشم آمریکایی به ویژه در جنگ نفتکش‌ها ربوده بودند.

ایران سریع‌ترین شناور‌های تندرو نظامی دنیا را در اختیار دارد. سرعت برخی انواع قایق‌های ایرانی به ۹۰ نات معادل ۱۶۶ کیلومتر بر ساعت هم رسیده است. برای مقایسه می‌توان نسل جدید شناور‌های تندرو ارتش آمریکا را مثال زد که بیشینه سرعتش ۸۵ کیلومتر بر ساعت است. درحالی‌که اغلب شناور‌های تندرو در جهان سرعتی بین ۶۰ تا ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت دارند.

تاسوعا، ریب ۳۳ و لندینگ کرافت والفجر نیز جزو دیگر شناور‌های تندرو مورد استفاده ایران در دفاع مقدس است.

سرعت بالای شناور‌های تندرو ایران باعث شده تا در سال‌های اخیر به «زنبور‌های سرخ» معروف شوند؛ کوچک، سریع و زیاد با نیش گزنده و مرگ‌آوربرای دشمن.

چرا ایران به سوی استفاده از شناور‌های تندرو رفت؟

سال‌های میانی دهه ۶۰ و در دوران دفاع مقدس، رژیم بعثی عراق با پشتیبانی آمریکا و سایر کشور‌های استکباری دست به اجرای جنگ نفتکش‌ها زد. هدف از این جنگ نابودی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران با انهدام شناور‌های تجاری و کشتی‌های حامل اقلام موردنیاز به مقصد ایران و یا اقلام صادراتی از ایران به سوی سایر کشور‌ها بود.

در نخستین سال از جنگ نفت‌کش‌ها در برابر هر ۶ حمله به شناور‌های ایران تنها به یک حمله پاسخ داده می‌شد، ولی با افزایش استفاده از شناور‌های تندرو در سال ۶۶ موازنه قدرت ایجاد شد و هر حمله‌ای پاسخ داده می‌شد. اما در سال ۶۷ این معادله کمی متفاوت شد و این بار ایران دست برتر را داشت به نحوی که ایران به هر حمله یک پاسخ متقابل می‌داد.

مستند شناور‌های تندرو ایران در دفاع مقدس

با تغییر موازنه قدرت در خلیج فارس به نفع ایران با استفاده از شناور‌های تندرو، فرماندهان به این نتیجه رسیدند که باید راهبرد نیروی دریایی سپاه براساس شناور‌های تندرو تنظیم شده و توسعه پیداکند چراکه شناور‌های تندرو هم سریع و چابک هستند و هم دارای قدرت تخریب بسیاری برای اجرای ضربات مهلک. البته قیمت ارزان شناور‌های تندرو نیز دیگر مولفه تاثیرگذار برای استفاده از آن‌ها نسبت به شناور‌های بزرگ‌مقیاس و غول‌پیکر هستند.

فرماندهان با توجه به کارایی شناور‌های تندرو مصمم شدند تا راهبرد نیروی دریایی سپاه برای گسترش و توسعه را بر مبنای استفاده از شناور‌های تندرو تنظیم کنند. در این راستا و با پایان دفاع مقدس، روند تحقیق و توسعه شناور‌های تندرو در دستور کار قرار گرفت و متخصصان دفاعی مشغول طراحی و ساخت انواع شناور‌های تندرو شدند.

شناور‌های تندرو؛ از آذرخش و ذوالفقار تا سراج و باور

با پایان دفاع مقدس، صنایع دفاعی جمهوری اسلامی ایران دو هدف مهم را در دستور کار قرار دادند؛ نوسازی و بازسازی ناوگان موجود و طراحی ناوگان جدید. صنایع دریایی وزارت دفاع طراحی و تولید این شناور‌ها را در دستور کار قرار داد و توانست تجهیزات متنوعی را در حوزه دریایی طراحی کرده و بسازد.

شناور‌های تندرو یکی از تجهیزات و تسلیحات جدیدی است که در دستور کار طراحی و ساخت در نیرو‌های مسلح قرار گرفت و چندین نمونه موفق از آن‌ها پس از ساخت وارد عرصه تجهیزاتی شد.

شناور‌های ذوالفقار، سراج، یامهدی (عج)، باور و آذرخش جزو دستاورد‌های شاخص در این حوزه هستند که در ادامه با آن‌ها آشنا می‌شویم.

شناور آذرخش

شناور تندروی آذرخش جزو دستاورد‌های صنایع دریایی وزارت دفاع است که در رده شناور‌های دوبدنه قرار می‌گیرد. آذرخش ایرانی این امکان را دارد تا با استفاده از تسلیحات مختلف از جمله سلاح‌های سبک ضد کشتی تجهیز شود.

این شناور تندرو با ۲۳ متر طول، ۴ متر پهنای بدنه و یک متر ارتفاع ستون‌های آن قادر است تا ۲۰ تُن بارگیری شود. آذرخش برای رانش از دو موتور دیزلی متصل به دو محور شفت بهره می‌برد که قادر است این شناور را به سرعت حدود ۵۰ گره دریایی (۹۳ کیلومتر در ساعت) برساند.

جعبه دنده شناور آذرخش نیز از دو گیربکس ۳۲۰۰ تریمکس ZF تشکیل شده که با هماهنگی موتور این قدرت را به آذرخش می‌دهد که ۳۰ درصد از ساحل خلیج فارس را با حداکثر سرعت خود در زمان کمتر از ۶ ساعت گشت‌زنی کند.

شناور ذوالفقار

شناور تندروی ذوالفقار دیگر شناور موشک‌انداز ساخت صنایع دریایی وزارت دفاع است که با نقش یک شناور گشت دریایی و تهاجمی طراحی و ساخته شده است. ایده اصلی طراحی شناور ذوالفقار براساس ایده حمله سریع به کشتی‌های دشمن طراحی و به همین دلیل، موشک‌های ضد کشتی میان‌برد و سامانه راداری دریایی بر روی آن نصب شد.

شناور تهاجمی ذوالفقار با ۱۶ متر طول، ۴ متر پهنای بدنه و ارتفاع یک متری ستون‌های خود ظرفیت بارگیری ۱۴ تُن را در اختیار دارد. موتور دیزلی این شناور می‌تواند سرعت ۵۲ گره دریایی (۹۷ کیلومتر بر ساعت) را برای ذوالفقار به ارمغان بیاورد که دست این شناور را برای اجرای عملیات‌ها را تا برد ۵۷۶ کیلومتری فراهم می‌کند.

رادار جستجوگر ذوالفقار نیز از نوع سطحی بوده و از حداقل بُرد ۳۰ کیلومتری برخوردار است.

در حوزه تسلیحات، شناور ذوالفقار به دو تیربار ۱۲/۷ میلی‌متری در عقب و جلو، موشک کوثر با برد ۲۵ کیلومتر و به تازگی نیز به کنیستر اژدرافکن نیز مجهز شده است.

نوع اژدرافکن و دوزیست شناور تندرو ذوالفقار نیز طراحی و تولید شده است که ویژگی خاص این قایق این است که هم قابلیت حرکت بر روی آب و هم حرکت به مدت ۵ دقیقه در زیر آب را دارد که هم از خطر رادار و هم از خطر موشک‌های دشمن در امان باشد.

برخی منابع مدعی شدند که اژدر اصلی شناور تندرو ذوالفقار از نوع ۳۲۴ میلی‌متری مشابه RPK-۶ ساخت اتحاد جماهیر شوروی سابق است.

شناور یا مهدی (عج)

شناور بدون سرنشین و کنترل از راه دور یا مهدی (عج) یکی‌دیگر از شناور‌های بومی ساخت صنایع دفاعی کشورمان است. بزرگترین مزیت این شناور بدنه کامپوزیتی آن است که مانع از شناسایی آن توسط رادار‌های دشمن می‌شود. طرح بدنه شناور یامهدی (عج) برگرفته از قایق‌های باسرنشین دونفره گشتی است که به کاتاماران معروف هستند که قابلیت حرکت سریع در آب‌های مواج را دارند.

قایق تندروی یا مهدی (عج) با ۱۱/۹ متر طول، ۳/۱ متر عرض و ۱/۵ متر ارتفاع از یک آبخور ۶۵ سانتی متری برخوردار است. وزن این شناور تندرو ۵/۸ تن بوده و دارای دو موتور ۶۶۰ اسب بخاری است که آن را به سرعت ۵۰ نات (۹۲/۵ کیلومتر بر ساعت یا ۲۵/۶۹ متر بر ثانیه) می‌رساند.

شناور پرنده باور

شناور پرنده دیگر دستاورد صنایع دریایی در حوزه شناور‌های تندرو دوزیست چندمنظوره است که در چندین نسل طراحی و تولید شده است. مزیت اصلی این شناور‌ها دارا بودن قابلیت نشستن و بلند شدن از روی آب در مناطق عملیاتی است و با طراحی خاص خود از پدیده اثرسطحی استفاده کرده که نتیجه آن افزایش قابلیت‌های عملیاتی است.

دیگر مزیت شناور‌های پرنده باور استفاده از آن‌ها در هر منطقه‌ای از دریا است به نحوی که در صورت لزوم قادر به فرود در هر منطقه‌ای و پنهان‌ساختن خود در عوارض ساحلی هستند. قدمت فناوری شناور‌های پرنده به دوران پس از جنگ جهانی دوم باز می‌گردد و نخستین نمونه‌های آن ساخت اتحاد جماهیر شوروی سابق است.

در یک کلام می‌توان گفت؛ شناور پرنده یک هواپیما نیست بلکه شناور یا قایقی است که به آن قابلیت پرواز با استفاده از یک پدیده فیزیکی ساده را داده اند.

شناور پرنده باور که در چندین نسل طراحی و تولید شده، سرعتی برابر با ۱۰۰ نات (۱۸۵ کیلومتر بر ساعت) دارد و حداقل ارتفاع پروازی آن نیز ۵ متر اعلام شده است. سرعت قایق پرنده باور ۱۸۵ کیلومتر بر ساعت (۱۰۰ نات) تا بیش از ۱۹۰ کیلومتر بر ساعت بوده و ارتفاع پروازی معمول آن یک تا ۵ متر و تا سقف چند ده متر عنوان شده است.

دوربین‌های مختلف دید در روز و شب با قابلیت‌های ارسال بی درنگ اطلاعات و حمل تیربار جزو تجهیزات نصب‌شده بر روی این شناور‌ها هستند. البته طبق اعلام فرماندهان نظامی کشورمان راکت و موشک‌های ضد شناور نیز بر روی این شناور‌ها نصب و عملیاتی شود.

نسل‌های بعدی قایق پرنده باور با نام‌های باور ۲، ۳ و ۴ محصول سازمان‌های صنایع دریایی و هوایی و دانشگاه صنعتی مالک اشتر وزارت دفاع، هم مانند نسل اول آن، ماموریت گشت زنی و شناسایی بر روی دریا را انجام می‌دهند.

منبع: فارس

باشگاه خبرنگاران جوان وب‌گردی وبگردی