خراسان رضوی دارای ۷ تالاب مهم است

مهدی اله‌پور مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان رضوی همزمان با روز جهانی تالاب‌ها گفت: هم‌اکنون چهار تالاب "سیرخون، بزنگان، چشمه سبز و تجن" در استان خراسان رضوی مشمول قانون حفاظت از تالاب‌ها هستند.

وی افزود: همچنین رودخانه شمخال، رودخانه زنگلانلو، کالشور نیشابور، کالشور سبزوار، کالشور گناباد، رودخانه هریرود و رودخانه کشف رود از تالاب‌های دارای اهمیت در خراسان رضوی هستند.

مدیر کل حفاظت از محیط زیست خراسان رضوی ادامه داد: در موضوع مدیریت تالاب‌ها فاکتور‌های مختلفی اثرگذار هستند که یکی از مهم‌ترین آن‌ها تغییرات اقلیمی است.

وی تصریح: تغییر کاربری اراضی حاشیه تالاب‌ها از جمله در رودخانه کشف رود، ورود فاضلاب‌های مسکونی و صنعتی به رودخانه‌ها، نبود اعتبارات لازم جهت حریم وبستر تالاب‌ها و نبود اعتبارات لازم جهت ساخت محیط بانی و تأمین نیروی حفاظتی جهت حفاظت از تالاب‌ها از دیگر چالش‌های خراسان رضوی در این زمینه به شمار می‌رود.

اله پور ضرورت شناخت ارزش‌ها و قابلیت‌های تالاب را نخستین گام برای حفظ و احیای آن‌ها برشمرد و تاکید کرد: رسیدن تالاب به سطح مطلوبی از ذخیره آبی، توان مدیریت تغییرات اقلیمی و رویداد‌های آب و هوایی را بالا می‌برد و به واقع یک راهکار طبیعی برای سازگاری با این تغییرات به شمار می‌رود.

به گفته وی، در این راستا برنامه‌ریزی برای توسعه پایدار و استفاده از همه ظرفیت‌ها به خصوص ظرفیت عظیم مشارکت جوامع محلی برای حفظ و تقویت زیست بوم‌های آبی استان خراسان رضوی به طور جدی در حال انجام است.

وی با بیان اینکه تالاب‌ها به صورت "اکوتون" تلقی می‌شوند؛ افزود: اکوتون‌ها مناطق گذرگاهی بین دو یا چند جامعه متمایز با محیط زیست آبی و خشکی به شمار می‌آیند که در این مناطق غرقابی شدن خاک باعث به وجود آمدن پوشش گیاهی ویژه‌ای می‌شود.

مدیر کل حفاظت از محیط زیست خراسان رضوی در خصوص فواید وکارکرد‌های تالاب‌ها گفت: تغذیه و تخلیه آب‌های زیرزمینی، تنظیم جریان آب (کنترل سیلاب)، جلوگیری از نفوذ آب‌های شور، حفاظت در برابر نیرو‌های طبیعی، نگهداری رسوبات، نگهداری مواد غذایی، پاکسازی مواد سمی، تولید فراورده‌های طبیعی، ترابری آبی، بانک ژن، اهمیت حفاظتی و گردشگری، اهمیت اجتماعی و فرهنگی، اهمیت پژوهشی و آموزشی، حفظ فرآیند‌ها و سیستم‌های طبیعی وحفظ تنوع زیستی از جمله این فواید است.

اله‌پور با اشاره به اقدامات احیای تالاب‌ها و انجام مطالعات برنامه مدیریت زیست بومی تالاب و رود خانه‌های در معرض خطر استان (تجن و کشف رود)، بیان کرد: تعیین و برآورد جریان زیست محیطی آبی رودخانه‌های تجن و کشف رود، اجرای عملیات برنامه مدیریت زیست بومی با ایجاد و بهسازی کانال و اجرای عملیات احیا حفاظت و مدیریت تالاب از طریق اقداماتی مانند کانال کشی، لوله گذاری و احداث مخازن انتقال آب و عملیات بیومکانیکی و آبخیزداری از این جمله است.

وی آموزش، اطلاع رسانی و مشارکت جوامع محلی در حفاظت از تالاب، تدوین برنامه حفاظت از تالاب از طریق مشارکت ذینفعان، مرمت و تکمیل و بازسازی مراکز پایش و واحد‌های حفاظتی، تامین و تکمیل تجهیزات و استفاده از فناوری‌های نوین، اجرای عملیات احیای رودخانه از طریق کاشت نهال‌های سازگار با مناطق و تفکیک مرز اراضی ملی را از جمله اقدامات مهم در حفاظت و احیای تالاب‌ها اعلام کرد.

۲۰ درصد مساحت ۱۱۷ هزار و ۷۶۹ کیلومترمربعی خراسان رضوی زیرپوشش حفاظت محیط زیست قرار دارد. مساحت زیستگاه‌های این استان نیز ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار است.

تالاب‌ها محیط‌هایی هستند که مشخصاتشان چیزی میان خشکی و آب است. تالاب‌ها ممکن است همواره دارای آب باشند یا اینکه گاه خشک و گاه آب‌دار باشند. برخی تالاب‌های نزدیک دریا با جزر و مد تغییر وضعیت می‌دهند. تالاب‌ها میتوانند جلوی سیل را بگیرند و به خاطر پوشش گیاهی و آب میتوانند مکانی مناسب برای زندگی پرندگان باشند. مشخصه اصلی تالاب‌ها ماندگاری نسبی آب در آن‌ها است. آب تالاب‌ها ممکن است شور یا شیرین باشد.

بر اساس تعریف کنوانسیون رامسر از تالاب‌های طبیعی و مصنوعی، ۵۱ منطقه در استان خراسان رضوی قابلیت معرفی به عنوان تالاب و میکرو تالاب را دارند که از آن جمله می‌توان به پیت لندها، سد‌ها و آب بندان‌ها اشاره کرد.

دوم فوریه برابر با ۱۳ بهمن ماه روز جهانی تالاب ها نام گرفته است.

باشگاه خبرنگاران جوان خراسان رضوی مشهد