زمینه‌ دانش بنیان شدن صنعت نفت با تولید تجهیزات راهبردی برای اولین بار / ظرفیت بالایی در حوزه نیروی انسانی داریم

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو؛ تحریم‌های اقتصادی علیه کشور ما در سال ۱۳۹۰ وارد فاز جدیدی شد و حوزه انرژی تبدیل به مهم‌ترین بخش تحت تحریم شد. آمریکا در صدد اعمال بیشترین فشار بر این بخش از اقتصاد کشورمان برآمد. زیرا بیشترین درآمد‌های کشور از طریق فروش نفت و گاز به دست می‌آید. با وجود اینکه در دو دوره راهکار‌های مختلفی در زمینه مقابله با تحریم‌ها انجام شد، به دلیل اتخاذ رویکرد کوتاه مدت یا ناکارآمد به نتیجه مناسبی دست نیافتیم. دور زدن تحریم‌ها و رفع تحریم‌ها با مذاکره دو راهکاری بود که نتیجه‌ای جز شکست برایمان نداشت.
لازم است برای شکستن تحریم‌های اقتصادی، مقابله هدفمند با آن‌ها در دستور کار قرار بگیرد. راهکاری که در بخش انرژی به تازگی مطرح شده و شروع خنثی‌سازی تحریم‌ها در این حوزه به جریان افتاده است. این راه حل علاوه بر ایجاد فضایی برای مقابله هدفمند و اصولی با تحریم‌ها به داشتن دست بالا در مذاکرات با کشور‌های مختلف برای ایران منجر خواهد شد.

آثار مخرب تحریم فروش تجهیزات و اقلام راهبردی صنعت نفت و گاز 
فاز جدید تحریم‌های اقتصادی که از آغاز دهه نود علیه کشورمان اعمال شد، در چندین مسیر به دنبال ضربه زدن به اقتصاد ماست. به خصوص در حوزه انرژی این روند دنبال می‌شود که بخش اصلی آن ایجاد مشکل برای فروش نفت خام ایران است. بررسی اثرگذاری تحریم‌ها بر بخش‌های مختلف صنعت نفت و گاز کشورمان نشان می‌دهد که فروش نفت ساده‌ترین بخش تحریم‌ها بوده است و تحریم فروش تجهیزات و اقلام راهبردی صنعت نفت و گاز ایران در کنار تحریم فروش بنزین به ایران به مراتب آثار مخرب‌تری بر اقتصاد کشور داشته است.

نظرات حمیدرضا عراقی، مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران را در ارتباط با لزوم تولید تجهیزات و ماشین آلات راهبردی صنعت نفت و گاز در کشور جویا شدیم که در ادامه می‌خوانید.
عراقی با اشاره به این موضوع که در زمینه فناوری صنایع رده بندی وجود دارد، تصریح کرد: برخی فناوری‌ها بسیار سطح بالا هستند و برخی دیگر فناوری‌های متوسط و پایینی دارند. واقعیت این است که ما در زمینه خودکفایی در حوزه نفت و گاز پیشرفت‌های خوبی داشته ایم و عملکردمان در تولید بسیاری از قطعات یدکی و حتی توربین‌ها قابل قبول است. اما برخی فناوری‌ها های تک هستند و دسترسی به آن‌ها آسان نیست. مثلاً در حوزه پتروشیمی آخرین نسخه لایسنس را نداریم و مجبوریم آن‌ها را کپی کنیم. اگر بخواهیم راندمان ورودی را نسبت به خروجی بالا ببریم و تعداد محصولات را افزایش دهیم، نیاز به لایسنس جدید داریم که در اختیار نداریم. حفاری‌های افقی هم جزو فناوری‌هایی است که به آن‌ها دسترسی نداریم. با این وجود در بسیاری از زمینه‌ها در صنعت نفت و گاز به خودکفایی رسیده ایم که قابل تقدیر است. در خیلی از طراحی‌ها خودکفا شده ایم. اینکه ما در حوزه گاز حدود ۹۰ درصد از قطعات یدکی در کمپرسورها، ایستگاه‌ها و خطوط را خودمان تولید می‌کنیم، پیشرفت بزرگی محسوب می‌شود.

ظرفیت بالایی در حوزه نیروی انسانی داریم
وی در ادامه گفت: ما به لحاظ نیروی انسانی ظرفیت بالایی داریم و می‌توانیم برای پیشرفت در زمینه تولید تجهیزات و ماشین آلات مورد نیاز در صنایع نفت و گاز به آن‌ها تکیه کنیم. باید ارتباط بین صنعت و دانشگاه‌ها و مراکز دانش بنیان تقویت شود و نیروی انسانی دارای تخصص در جریان تولید این تجهیزات مورد استفاده قرار بگیرد. وقتی بنده در شرکت گاز بودم، کار‌های زیادی در حوزه خودکفایی در ابعاد شیمیایی، مسائل مختلف پالایشگاهی و... انجام دادیم. شاید برخی تولیدات داخلی در ابتدا به لحاظ کیفیت با نمونه‌های مشابه خارجی قابل رقابت نباشد، اما در نهایت قدم‌های رو به جلویی برداشته می‌شود. دستیابی به فناوری‌های های تک ممکن است سال‌ها طول بکشد، اما باید از تمام ظرفیت‌ها برای خوداتکایی استفاده کنیم.

تولید برخی ماشین آلات برای ما توجیه اقتصادی ندارد
مدیرعامل سابق شرکت ملی گاز ایران خاطرنشان کرد: مقوله خوداتکایی با خودکفایی فرق دارد. در خوداتکایی دسته بندی‌ای در خصوص تولیدات انجام می‌شود و برخی ماشین آلات و تجهیزات برایمان توجیه اقتصادی ندارد و نباید تولید کنیم. فقط آن دسته از تجهیزات که دارای مزیت است، تولید می‌شود. اما در خودکفایی بدون توجه به صرفه اقتصادی محصولات به تولید آن‌ها می‌پردازیم. با توجه به اینکه کشورمان تحریم است، شاید خوداتکایی برایمان سخت باشد. زیرا کشور‌های دارنده این تجهیزات آن را در اختیار ما قرار نمی‌دهند و ضرر‌های شدیدی را باید متحمل شویم.
وی در پایان در ارتباط با عملکرد وزارت نفت در استفاده از تولیدات بار اول و محصولات شرکت‌های دانش بنیان تأکید کرد: ارتباط صنایع با شرکت‌های دانش بنیان و استفاده از دستاورد‌های آن‌ها و تولیدات بار اول به ما کمک می‌کند تا زودتر به تکنولوژی‌های مورد نیاز دست پیدا کنیم. مسئله بومی سازی تجهیزات راهبردی و سناریو بومی سازی این تجهیزات در راستای همکاری دو قطب علم و فناوری و قطب صنعت نفت و گاز از اهمیت بالایی برخوردار است که زمینه ساز دانش بنیان شدن صنعت نفت کشور شده است. باید دسته بندی‌ای در خصوص صنعت نفت و گاز داشته باشیم. این صنایع دارای فناوری‌های های تک، معمولی، بخش‌های بهره برداری، قطعات، تجهیزات، تأسیسات و دانش فنی هستند. ما در زمینه ساخت و ساز پیشرفت‌های زیادی داشته ایم. لازم است در حوزه نرم افزار‌ها و رابطه‌ها بیشتر کار کنیم.