عروسی هزار ساله پیر اورامانات

منطقه اورامانات (هورامان) پیری اسطوره‌ای به نام 'پیر شالیار' وجود دارد که می‌گویند صاحب کرامات بوده است.

از جمله کرامات این پیراسطوره‌ای که درباره او روایت می‌شود، ماجرای شفا پیدا کردن'شاه بهار خاتون' دختر شاه بخارا است که 'پیر شالیار' به لطف خدا او را شفا می‌دهد.

ماجرا از این قرار بوده است که'شاه بهار خاتون' کر و لال است و تمام طبیبان از مداوای او عاجز می‌مانند تا اینکه آوازه 'پیر شالیار اورامی' به بخارا می‌رسد و پادشاه بخارا هم می، گوید هر کس دخترش را شفا دهد او را به عقد وی درمی آورد.

بالاخره عموی پادشاه با عده‌ای از اطرافیان پادشاه به سمت 'اورامان' به راه می‌افتند تا دختر را به نزد "پیر شالیار" ببرند، وقتی که به نزدیکی روستای 'اورامان تخت' می‌رسند گوش‌های دختر به طوری آنی شنوا می‌شود.

بدنبال آن وقتی هم به نزدیکی‌های خانه "پیر شالیار" می‌رسند صدای نعره دیوی توجه آن‌ها را جلب می‌کند و سریع دیو از تنوره،‌ای که هم اکنون اهالی به آن‌'تنوره دیوها' می‌گویند و نزدیک خانه 'پیر شالیار' قرار دارد، بر زمین افتاده و کشته می‌شود که در همان حین زبان'شاه بهار خاتون' هم باز شده و شروع به صحبت کردن می‌کند.

پادشاه که دخترش شفا پیدا کرده است به عهد خود وفا کرده چ وی را به عقد پیرشالیار در می‌آورد و مردم جشن عروسی بزرگی برای 'پیرشالیار و بهار خاتون' برپا می‌کنند و پس از آن هرسال در زمستان مردم به مدت سه روز مراسمی تحت عنوان عروسی 'عروسی پیرشالیار'را برگزار می‌کنند.

وفاداری مریدان پیرشالیار

مردم منطقه و مریدان این پیر اسطوره‌ای هرسال مراسم عروسی 'پیرشالیار'را که آخرین چهارشنبه پیش از پانزدهم بهمن است، همان گونه که اولین بار برگزار شده است را به مدت سه روز و دربخش‌های مختلف جشن می‌گیرند.

در این مراسم و بامداد چهارشنبه پس از نماز صبح، کودکان روستا در کوچه‌های باریک و برف گرفته روستا با فریاد ˈ کلاوروچنهˈ به درب منازل مردم رفته، سهم خود را از تنقلات طلب می‌کنند.

'کلاوروچنه' در واقع شامل تنقلاتی، چون بیسکویت، گردو و شیرینی است و هر خانوار چیزی را که برای این روز آماده کرده در کیسه کودکان ریخته و سپس کودکان با خوشحالی و کیسه‌هایی پر به خانه بر می‌گردند.

با پایان یافتن مراسم 'کلاوروچنه کودکان'، دام‌های قربانی در نزدیکی خانه قدیمی پیرشالیار ذبح می‌شود و گوشت آن‌ها برای تهیه آش مخصوص و همچنین توزیع میان مردم آماده و به درون خانه قدیمی پیر برده خواهد شد، ضمن اینکه در طول روز نیز در خانه پیر آش مخصوص مراسم پخته می‌شود و جدای از آن اکثر خانه‌های اورامان نیز با غذا‌های سنتی از مهمانان پذیرایی می‌کنند.

پس از آن و بعد از نماز عصر روز چهارشنبه مراسم دف زنی و سماع و رقص عرفانی در محوطه خانه پیرشالیار تا نزدیک غروب دایر بوده و عصر پنجشنبه نیز همین مراسم دف و سماع عرفانی با حضور مردم ادامه پیدا می‌کند و مراسم با نشست شبانه در پنجشنبه شب (شب جمعه) در خانه پیر موسوم به (شب نیشت) و ذکر و تهلیله و شعر به پایان می‌رسد.

مراسم پیرشالیار تا روز جمعه و قبل از برگزاری نماز جمعه ادامه دارد و مردم صبح جمعه به شکل دسته جمعی در زیارتگاه پیر شالیار حاضر می‌شوند و بعد از راز و نیاز، نماز جمعه را برپا می‌کنند.

دیدن این مراسم همراه با مراسم ذکر و سماع و ذبح حیوانات در فضای کوهستان و بافت پلکانی خانه‌ها در میان برف زمستانی بسیار لذت بخش و دیدنی است و از لحاظ فرهنگی و مذهبی به اندازه‌ای با اهمیت است که هرسال تعداد بسیار زیادی گردشگر و همچنین عکاس، فیلمبردار، محقق و گردشگران خارجی از این مراسم بازدید می‌کنند.

همچنین در چهل و پنجمین روز بهار که مصادف با ۱۵ اردیبهشت است نیزمراسمی تحت عنوان کومسای در مزار پیر شالیار برگزار می‌شود که به علت سرسبزی و هوای مناسب هورامان تور‌های گردشگری بسیاری را به سمت این منطقه جذب می‌کند.

امسال آیین سنتی پیر شالیارموسوم به آیین 'ازدواج پیر شالیار' در روز‌های چهارشنبه، پنجشنبه و جمعه۱۲، ۱۳و ۱۴‌بهمن در شهر اورامان تخت برگزار شد.

منطقه اورامان که در ادبیات محلی به هورامان مشهور است زادگاه و مهد پرورش افراد سختکوش زیادی است.

واژه ˈهورامان ˈ از دو بخش ˈ هورا ˈ به معنی اهورا و ˈمانˈ به معنای خانه و جایگاه و سرزمین تشکیل شده است، بنابراین هورامان به معنای سرزمین اهورایی و جایگاه اهورا مزدا است.

هور در اوستا به معنی خورشید آمده و هورامان جایگاه خورشید نیز معنی می، دهد، بنا به اعتقاد این مردم، روستای ˈ هورامان ˈ زمانی شهر بزرگی بوده و مرکزیت خاص داشته است و به همین دلیل از آن به عنوان تخت یا مرکز حکومت ناحیه هورامان یاد می‌کنند.

وضعیت خاص روستا از نظر معماری، موقعیت جغرافیایی، چشمه‌های پر از آب و همچنین مراسم خاص، آداب، رسوم و وجود مقبره و مسجد پیرشالیار به ویژه جمعیت و تعداد سکنه قابل توجه آن نشانگر اهمیت آن در زمان ساسانیان است.

منبع: ایرنا

باشگاه خبرنگاران جوان وب‌گردی وبگردی