جنگ بالونی چین و آمریکا

به گزارش تابناک به نقل از دنیای اقتصاد، آمریکا روز گذشته یک بالون جاسوسی چینی که یک هفته گذشته را در حال عبور از این کشور گذرانده بود، سرنگون کرد؛ پایان انفجاری برای نمایشی که بحران دیپلماتیک بین دو قدرت بزرگ جهان را به‌صورت لحظه‌ای روی صفحه‌های تلویزیون نشان داد. این بالون که پنج روز را در یک مسیر مورب از آیداهو به کارولینا سفر می‌کرد، روز گذشته چند لحظه پس از رسیدن به اقیانوس اطلس سرنگون شد.

ایالات متحده روز شنبه یک بالون جاسوسی چینی را که یک هفته گذشته در حال عبور از این کشور گذرانده بود، سرنگون کرد؛ پایانی انفجاری برای نمایشی که بحران دیپلماتیک بین دو قدرت بزرگ جهان را به‌صورت لحظه‌ای روی صفحه‌های تلویزیون نشان داد. این بالون که پنج روز را در یک مسیر مورب جنوب شرقی از آیداهو به کارولینا سفر می‌کرد، ظهر شنبه چند لحظه پس از رسیدن به اقیانوس اطلس سرنگون شد.

«هلن کوپر» و «ادوارد ونگ» در گزارش ۴فوریه برای نیویورک‌تایمز نوشتند، بایدن شنبه بعدازظهر در هاگرستون و درحالی‌که عازم کمپ دیوید بود، به خبرنگاران گفت: «به آنها گفتم که آن را ساقط کنند. آنها به من گفتند، بگذار تا رسیدن بالون به امن ترین مکان صبر کنیم.» مقامات پنتاگون گفتند که زمان و مکان آن در ساعت ۲:۳۹بعدازظهر در حدود ۶مایلی سواحل کارولینای جنوبی بود. «اداره هوانوردی فدرال» پروازها و ورودها و خروج‌ها را در فرودگاه های ویلمینگتون، ان سی و در میرتل بیچ و چارلستون در کارولینای جنوبی متوقف کرده بودند. یکی از دو جت جنگنده «اف۲۲» از پایگاه نیروی هوایی «لنگلی» یک موشک هوا به هوای «سایدوایندر» را شلیک کرد و بالون را که در ارتفاع ۶۰ هزار تا ۶۵هزار پایی در حال پرواز بود، ساقط کرد.این «اف۲۲»ها در ارتفاع ۵۸هزار پایی قرار داشتند و مورد حمایت هوایی سایر جنگنده‌های آمریکایی بودند.

پنتاگون گفت که پرسنل نیروی دریایی و گارد ساحلی برای بازیابی بقایای بالون که در آب نسبتا کم‌عمق فرود آمده بود، تلاش خواهند کرد. آژانس‌های امنیت ملی آمریکا امیدوارند که مطالبی که جمع‌آوری می‌کنند به ارزش مجموعه اطلاعات گردآوری‌شده آنها از چین بیفزاید. وزارت خارجه چین «نارضایتی و اعتراض شدید» خود را نسبت به سرنگونی بالون توسط ایالات متحده اعلام کرد. این وزارتخانه در بیانیه‌ای اعلام کرد که چین بارها به واشنگتن گفته است که این بالون یک هواپیمای غیرنظامی بوده که به‌طور سهوی بر فراز ایالات متحده پرواز کرده و حضور آن «کاملا تصادفی» بوده است. در این بیانیه آمده است: «در این شرایط، اصرار ایالات متحده بر استفاده از نیروی مسلح آشکارا واکنشی بیش از حد است که به‌شدت ناقض کنوانسیون بین‌المللی است. چین قاطعانه از حقوق و منافع مشروع شرکت مربوطه دفاع خواهد کرد و حق پاسخگویی بعدی را برای خود محفوظ خواهد داشت.»

مقامات کاخ سفید گفتند، پنتاگون روز سه‌شنبه رئیس‌جمهور را مطلع کرد که یک بالون جاسوسی وارد حریم هوایی قاره آمریکا در نزدیکی آیداهو شده و خواستار گزینه نظامی شده است. تا روز چهارشنبه، بالون بر فراز مونتانا بود و یک بحران دیپلماتیک تمام‌عیار در جریان بود و تلاش‌های اخیر واشنگتن و پکن برای کاهش تنش‌های آمریکا و چین را خنثی کرد. مقامات پنتاگون در آن زمان توصیه کردند که به‌دلیل احتمال آسیب رساندن به غیرنظامیان و زیرساخت‌ها از زدن بالون خودداری کنند؛ چراکه ساختار گِرد آن تقریبا به اندازه سه اتوبوس بود. مقامات پنتاگون همچنین گفتند که آنها تهدید اطلاعاتی از بالون را گسترده‌تر از آنچه چین می‌تواند از یک ماهواره به‌دست آورد، نمی‌بینند.

اما ورود - و ماندن طولانی مدت - بالون بر فراز قلمرو آمریکا باعث تماس‌های خشمگینانه مقامات ارشد آمریکایی با همتایان چینی خود، انتقاد قانون‌گذاران جمهوری‌خواه از واکنش کاخ سفید و در روز جمعه، لغو سفر وزیر امور خارجه به چین شد. این اولین سفر یک وزیر کابینه بایدن به پکن بود. بلینکن با اعلام لغو سفر خود گفت که ورود بالون جاسوسی «نقض آشکار حاکمیت ایالات متحده و قوانین بین‌المللی» است.

مقامات آمریکایی در روزهای اخیر چندین‌بار به مقامات چینی اطلاع دادند که ممکن است ارتش آمریکا این بالون جاسوسی را ساقط کند. بلینکن عصر چهارشنبه به یک دیپلمات چینی در واشنگتن گفت که دولت آمریکا حق دارد برای حفاظت از منافع خود هرگونه اقدامی انجام دهد. بلینکن در تماس تلفنی روز جمعه با «وانگ‌یی»، مقام ارشد سیاست خارجی چین و همتای خود، همین را تکرار کرد. «ایوان مدیروس» استاد دانشگاه جورج‌تاون که مدیر ارشد آسیا در شورای امنیت ملی باراک اوباما بود، گفت که این اپیزود بر خطرات تصادفات یا اشتباه محاسباتی و همچنین «نقش سیاست داخلی در بحث‌های آمریکا درباره چین - و نقش کنگره در تفسیر نیات استراتژیک چین، از جمله با محدود کردن گزینه های دولت» تاکید کرد. مقامات پنتاگون گفتند این بالون جاسوسی - که تا حدی توسط چینی‌ها از راه دور قابل مانور و کنترل بود اما همچنان برای سفر به جت استریم وابسته بود- در ۲۸ژانویه زمانی که وارد حریم هوایی آلاسکا در نزدیکی جزایر آلوتی شد، رانش کنترل‌شده خود را به خاک آمریکا آغاز کرد.

اولین‌بار از نگاه ردیاب‌ها در فرماندهی شمالی ایالات متحده به نظر می‌رسید که یکی دیگر از کاوشگرهای چین در اطراف لبه‌های مرزهای دفاعی آمریکا باشد. یک مقام ارشد دولت گفت که چین ناوگانی از بالون‌ها را برای انجام عملیات‌های نظارتی ساخته که بر فراز کشورها در پنج قاره مشاهده شده است. آنها معمولا در مداری حدود ۶۰هزار فوتی می‌چرخند و گهگاه به داخل خاک آمریکا سرگردان شده‌اند. پیش از این، یک مقام ارشد دفاعی گفته بود که این اتفاق سه‌بار در دوران دولت ترامپ و یک‌بار قبل در دولت بایدن رخ داده است.

مقامات گفتند که جدیدترین بالون مجهز به پنل‌های خورشیدی برای نیرو بخشیدن به حرکت آن و دوربین و فناوری نظارتی بود، روز دوشنبه از قلمرو آمریکا خارج شد و یک روز را بر فراز سرزمین‌های شمال غربی کانادا گذراند. اما روز سه‌شنبه پس از ورود از طریق شمال آیداهو، بر فراز ایالات متحده بازگشت که باعث تعجب مقامات فرماندهی شمال و همچنین پنتاگون شد. ژنرال «مارک ای.میلی»، رئیس ستاد مشترک ارتش، بایدن را در جریان ماوقع قرار داد. در روز چهارشنبه، زمانی که بالون به آسمان‌های بالای بیلینگز (واقع در مونتانا) راه یافت، مقامات پنتاگون نگران شدند؛ زیرا این منطقه محل استقرار «بال موشکی» سیصد و چهل و یکم در پایگاه نیروی هوایی Malmstrom است؛ یکی از سه پایگاه نیروی هوایی ایالات متحده که موشک‌های بالستیک قاره پیما را نگهداری می‌کند. یکی از مقامات پنتاگون این اقدام را تلاشی آشکار برای جاسوسی تلقی کرد و باعث شوکه شدن کاخ سفید شد. یک مقام ارشد دولت بایدن این اقدام را جسورانه خواند. به نوشته این گزارشگران، بالون مذکور به مدت هفت روز بر فراز آمریکا در حال پرواز بود.

کریس باکلی نیز در گزارش دیگری در تاریخ ۴فوریه نوشت، چین روز یکشنبه در اولین واکنش رسمی خود به سرنگونی بالون، این اقدام را یک واکنش افراطی از سوی ایالات متحده خواند و هشدار داد که می‌تواند پاسخ دهد. از زمانی که دولت بایدن در روز پنج‌شنبه تایید کرد که بالون چینی بر فراز ایالات متحده از جمله مونتانا با ۱۵۰سیلو موشک بالستیک قاره پیما شناور است، این بالون به عامل تحریک‌کننده دیگری در روابط پرتنش بین پکن و واشنگتن تبدیل شده است. کار به جایی رسید که آنتونی بلینکن، سفر برنامه‌ریزی‌شده خود به پکن را لغو کرد. پکن - با خشم- اصرار داشت که این بالون یک کشتی هوایی غیرنظامی است که تحقیقاتی از جمله پایش هواشناسی را انجام می‌دهد و سهوا وارد حریم هوایی ایالات متحده شده است. وزارت خارجه چین در واکنش به سرنگونی بالون، این موضع را تکرار و درباره واکنش احتمالی هشدار داد. حال سوال بزرگ این است که این پاسخ چه می‌تواند باشد: پاسخی محدود و نمادین یا چیزی جدی‌تر؟

طی سال‌های اخیر، روابط بین پکن و واشنگتن - که مدت‌هاست مستعد تنش است - بر سر تجارت، فناوری، مسائل حقوق بشر و آینده تایوان، به‌طور فزاینده‌ای بی‌ثبات شده است. دولت‌های ترامپ و سپس بایدن اقداماتی را برای ممنوعیت دسترسی چین به فناوری‌های پیشرفته، به‌ویژه نیمه هادی‌های پیشرفته انجام داده‌اند. چین فعالیت‌های نظامی دلهره‌آور خود را در اطراف تایوان افزایش داده است و پس از بازدید نانسی پلوسی، رئیس وقت مجلس نمایندگان در ماه اوت، مانورهای نظامی بزرگی را در نزدیکی جزیره برگزار کرده است. شی جین پینگ، رهبر چین، زمانی که با بایدن در ماه نوامبر در بالی دیدار کرد، به نظر می‌رسید قصد ثبات بخشیدن به روابط و کاهش تنش با آمریکا را دارد و سفر بلینکن به پکن - که اکنون لغو شده است - گامی در این تلاش‌ها بود.

اما اکنون ممکن است روابط، حداقل در حال حاضر، دچار فراز و فرود دیگری شود. تنش‌ها بر سر تایوان دوباره بالا گرفته است. کوین مک کارتی - جانشین پلوسی- گفته است که او نیز ممکن است به تایوان سفر کند. در این صورت، پکن مطمئنا آن را محکوم خواهد کرد و باز دست به مانورهای نظامی خواهد زد. اگرچه چین مدعی است که این بالون متعلق به یک شرکت تجاری بوده، اما مقام‌های آمریکایی بر این باورند که چینی‌ها ناوگانی از بالون‌های دیگر ساخته‌اند که در پنج قاره مشاهده شده است.