پژوهش‌های جرم‌شناسی در ایران رشد داشته است

به گزارش خبرنگار مهر، کتاب «اخلاق حرفه‌ای جرم شناسان» با نگاهی به بیانیه‌های اخلاقی انجمن‌های جرم شناسی بریتانیا و آمریکا نوشته امیر مرادی به‌تازگی توسط بنیاد حقوقی میزان، منتشر و راهی بازار نشر شده است.

مرادی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره این کتاب گفت: این اثر دفتر دوم از برخی فعالیت‌های پژوهشی و بر مبنای زیسته آکادمیک و قضائی، در خصوص یکی از شاخه‌های اخلاق کاربردی، یعنی «اخلاق عدالت کیفری و جرم شناسی» است.

وی افزود: پیشتر در سال ۱۳۹۷ و در تألیفی مستقل به تحلیل اخلاق حرفه‌ای در گستره کنشگران حقوق کیفری با تأکید بر قانون‌گذاری کیفری و دادرسی، پرداخته است. مخاطبان این اثر علاوه بر دانشجویان، دانش آموختگان و پژوهشگران حقوق جزایی و جرم‌شناسی، فلسفه و اخلاق؛ سازمان‌ها، دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی و پژوهشی مرتبط، همه کسانی هستند که نسبت به موضوعات و مسائل اخلاقی، دغدغه داشته و دل نگرانند، به عملیاتی نمودنِ ارزشِ نیکویی، اهتمام دارند و به مباحث اخلاقی به خصوص اخلاق حرفه‌ای، نظام مند شدن و تخصصی شدن آن اخلاق حرفه‌ای اختصاصی علاقمند هستند.

این نویسنده گفت: هدف از تألیف اثر مذکور را، ضمنِ تدوین و فراهم نمودن ادبیات مقتضی در مورد اخلاق عدالت کیفری و جرم شناسی؛ طرح مسئله آسیب شناسانه و نیز توسعه اخلاق حرفه‌ای در این زمینه، و مواجهه خردمندانه با اخلاق حرفه‌ای کنشگران و خصوصاً پژوهشگران عرصه جرم‌شناسی ذکر نمود؛ تا به این ترتیب اطمینان حاصل شود که افراد و سازمان‌های متصدیِ در این گستره، به جنبه‌های انسانی و اخلاقی در قلمرو حرفه نسبت به خود و ذی نفعان شأن، ضمن آگاهی به موضوعات و مسائل مرتبط و دارا بودن دیدگاه اخلاقی، ملتزم و مسئولیت پذیرند و رفتارشان قابلیت پیش‌بینی پذیری دارد.

وی افزود: مشاغل علوم جنایی، امروزه به منزله حِرَف و مناصبی مؤثر در زندگی بشر درآمده است به طوری که مرام اخلاقی، جزئی مؤثر و ضروری از شخصیت حرفه‌ای صاحبان آن حرفه‌ها و منصب‌ها لحاظ شده است و در دنیا «دوره‌های اخلاق حرفه‌ای» در اغلب رشته‌های دانشگاهی، ضروری تشخیص داده شده و سرفصل‌های مناسبی در این راستا تدوین و کمیته‌های اخلاقی، ناظر و مرتبط، تشکیل شده است. در این پژوهش نیز با لحاظ رهیافتی سیستمی به اخلاق سازمانی با تأکید بر اخلاق ورزی در راستای توسعه زیست اخلاقی، و توسعه علوم جناییِ اخلاق مدار و توجه به پیشگیری از نقض اخلاق موصوف در قلمرو حرفه‌های جرم‌شناسی به مواجهه با موضوع مذکور پرداخته می‌شود.

این نویسنده و قاضی دادگستری گفت: جرم شناسی به عنوان یک حرفه، دارای اخلاق حرفه‌ای خاص خود است، و علیرغم اینکه در دو دهه اخیر، پژوهش‌های جرم‌شناسی در ایران، رشد روزافزونی داشته است؛ به نظر می‌رسد فعالیت‌های کنشگران این عرصه، تحت کُدها، ممیزی‌های اخلاقی و نظارت نیست؛ در حالی که در کشورهای توسعه یافته، پژوهش‌های مرتبط، با رعایت اخلاق حرفه‌ای مدون و خاص خود انجام می‌شود. با توجه به این مهم، ضرورت پرداختن به این موضوع لااقل در کشور ایران، و در دانش جرم شناسی، با مطالعه تطبیقی و حتی فراتر از آن، فلسفه میان فرهنگی، نمایان می‌شود.

وی افزود: امیدوارم این پژوهش، علاوه بر سود نظری، سود عملی هم داشته باشد و در نظام آموزش عالی و پژوهشگاه‌ها، سازمان‌ها و مؤسسات مربوطه، هرچه زودتر شاهد باشیم تا نسبت به تصویب چند واحد درسی و نیز دوره‌های آموزش اخلاق حرفه‌ایِ اختصاصی و تنظیم سرفصل مناسب به خصوص سرفصل مسئولیت حرفه‌ای و اخلاق و لحاظ برنامه‌های آموزشی با رویکرد جامع نگر و تحلیلیِ مستقیم و البته دراز مدت و دوره‌های کارآموزی و ضمن خدمت، جهت ایجاد نگرش راهبردی به اخلاق حرفه‌ای با هدف رشد اخلاقی، اقدام شود. همچنین نسبت به تشکیل کمیسیون و یا مرکز نظارت و ممیّزی بر رعایت اخلاق حرفه‌ای حرفه‌های حقوق کیفری و جرم‌شناسی و تدوین اسناد جامع اخلاقی مربوطه، اقدام مقتضی به عمل آید.

این نویسنده اخلاقِ عدالت کیفری و جرم شناسی گفت: در این زمینه هنوز جا برای کار، بسیار است؛ بنابراین امیدوارم سایر پژوهشگران عدالت کیفری و جرم‌شناسی در این خصوص به پژوهش بپردازند تا ادبیات و نظریات نسبتاً غنی‌ای در این زمینه فراهم شده و مورد توجه نهادها و سازمان‌های مرتبط و جرم شناسانِ کشورمان واقع شود.

این کتاب در چهار فصل، ارائه شده که در فصل اول، به مفاهیم کلیدی اشاره، سپس مبانی نظری پژوهش؛ در فصل دوم، تحلیل برخی موضوعات و مسائل اخلاقِ جرم‌شناسی و در فصل سوم، ساز و کارِ عملیاتی نمودنِ اخلاق حرفه‌ای: مدیریت، الگوی نهادینه سازی و ترویج اخلاق حرفه‌ای، و بیانیه‌های اخلاقی و برخی مسائل کاربردی تبیین می‌شود، و در فصل چهارم، به ترتیب بیانیه اخلاقی انجمن‌های جرم‌شناسی بریتانیا ۲۰۱۵ و نیز آمریکا ۲۰۱۶ ترجمه و نقل شده است.