لبخندآفرینان جهان زیر چتر جشنواره فجر

این موضوع در حالی رقم خورده که برخی تلاش کردند تا جشنواره هنری فجر را به حاشیه بکشانند اما حضور بهترین کاریکاتوریست جهان و بهترین کارتونیست اروپا در جشنواره پانزدهم نشان از آن دارد که این جشنواره به بهترین شکل ممکن برگزار شده است.

همچنین چاپ کتابی با 1200 اثر از بهترین آثار هنرمندان اتفاق بزرگ دیگری است که در بخش کاریکاتور جشنواره امسال رقم خورده. به همین بهانه با سید مسعود شجاعی‌ طباطبایی، دبیر بخش کارتون و کاریکاتور پانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر درباره این اتفاق گفت‌وگویی داشتیم:

«لبخندآفرینان جهان» در جشنواره فجر

شجاعی‌طباطبایی با تشریح آثار شرکت‌کننده از هنرمندان 45 کشور دنیا و همچنین چاپ کتابی در این زمینه به جام‌جم گفت: امسال در بخش کارتون و کاریکاتور هم شاهد حضور چهره‌های پیشکسوت و هم شاهد حضور هنرمندان جوان هستیم که ویژگی خاصی به جشنواره امسال داده است. به‌طورمثال حضور آقای حسین رحیم‌خانی که با 80 سال سن سابقه 60 سال فعالیت هنری در زمینه‌های نقاشی، گرافیک و کارتون دارند در کنار حضور جوان‌ترها اتفاق خیلی خوبی است. البته بخش کاریکاتور معمولا همیشه به ‌همین شکل است. در رشته‌های دیگر حضور اساتید کمرنگ‌تر است. نکته مهمی که امسال داشتیم و برای اولین‌بار هم بود بخشی تحت عنوان «لبخندآفرینان جهان» است. در این بخش بهترین هنرمندان عرصه طنز تصویری که شامل کارتون و کاریکاتور می‌شوند آثاری را برای جشنواره ارسال کردند. آثاری از تعدادی از این هنرمندان در نمایشگاه فجر هم به نمایش درآمده است.

بزرگ‌ترین چهره‌های کاریکاتور جهان در جشنواره فجر

وی ادامه داد: این هنرمندان از 45 کشور جهان هستند و بخشی از آنها پذیرفتند آثارشان در نمایشگاه به نمایش دربیاید و تعدادی هم آثارشان را برای انتشار در کتاب در اختیار ما قرار دادند. ما شاهد حضور پرتعداد هنرمندانی از سراسر دنیا در جشنواره پانزدهم و همچنین کتاب جشنواره هستیم. میانگین سنی هنرمندان 60 سال است و این نشان از حضور چهره‌های مطرح و پیشکسوت عرصه کاریکاتور در این نمایشگاه و کتاب جشنواره است. بنابراین یک اتفاق بی‌سابقه را در جشنواره پانزدهم شاهد هستیم. این یکی از آرزوهای من بود که بتوانیم بهترین آثار تمام دوران زندگی بهترین هنرمندان عرصه کارتون و کاریکاتور را در یک کتاب منتشر کنیم و خوشحالم که این امر امسال محقق شد.

آثار بهترین کاریکاتوریست جهان در فجر پانزدهم

دبیر بخش کارتون و کاریکاتور پانزدهمین جشنواره هنرهای تجسمی فجر با معرفی برخی چهره‌های جهانی که در این دوره از جشنواره حضور دارند گفت: آثاری از آقای میخائیل زلاتکوفسکی اهل روسیه که در نظرسنجی نشریه‌ ویتی‌ورد به‌عنوان بهترین کاریکاتوریست جهان در سال ۱۹۹۴ شناخته شد و حتی به آمریکا رفت و چند سال هم آنجا بود در این نمایشگاه به نمایش درآمده است. یا آقای میشل کنت ریس، کاریکاتوریست مطرح یونانی که سه بار به‌عنوان بهترین کارتونیست اروپا شناخته شدند و کارهای او در سندیکاهای بزرگ کاریکاتور جهان به‌ نمایش ‌درآمده‌است در نمایشگاه و کتاب امسال نیز حضور دارد. هنرمند دیگری که آثارش هم در نمایشگاه حضور دارد و هم در کتاب جشنواره منتشر شد، نیکلا لیستس اهل کشور کرواسی و یکی از چهره‌های مطرح جهان است. همچنین آقای کنستانتین سیو سو که به‌عنوان پدر کاریکاتور رومانی شناخته می‌شوند بهترین آثارشان را برای نمایشگاه ارائه داده‌ است. تقریبا بین 10 تا 15 اثر از این هنرمندان برای حضور در نمایشگاه و کتاب جشنواره دریافت کرده‌ایم. امسال با چهره‌های مطرح عرصه کارتون و کاریکاتور مواجه هستیم که بهترین آثار دوران زندگی‌شان را ارائه دادند. این کتاب حدودا 360 صفحه است که چاپ آن تمام شده و با جلد طلاکوب منتشر خواهد شد. در این کتاب بالغ بر 1200 اثر از هنرمندان بزرگ دنیا همراه با زندگی‌نامه‌شان به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر می‌شود. این کتاب شاید سال‌ها تکرار نشود. در دنیا هم بعید می‌دانم کتابی تحت‌عنوان کتاب سال کاریکاتور داشته باشیم. به ‌نظر من کتاب خیلی خوبی است از این ‌جهت که پروفسور جان لنت، یکی از محققین برجسته کارتون و کاریکاتور جهان که بیش ‌از 30 سال است فصلنامه‌ای درباره کارتون را منتشر می‌کند تحت عنوان کمیته جهانی که در بخش آسیایی آن من و آقای نیرومند دبیران آن هستیم، مقدمه‌ای برای این کتاب نوشته است. بنابراین ما با یک رویداد فاخر روبه‌رو هستیم و حضور ایشان در این رویداد اعتبارآفرین است. آثاری که در این کتاب آوردیم بخشی از آن نگاهی به مسائل سیاسی و مباحث مختلف است و این کتاب در روزهای آینده رونمایی خواهد شد.

شجاعی با بیان این‌که این نمایشگاه در طبقه چهارم فرهنگستان صبا برپاست، گفت: بخش عظیمی از این نمایشگاه به نمایش آثار این اساتید اختصاص دارد.

فرصتی برای هنرمندان جوان

شجاعی با اشاره به این‌که حضور در جشنواره هنرهای تجسمی فجر فرصت خوبی برای جوانان است گفت: در کنار این اتفاق و حضور جوانان نیاز داریم هنرمندان جوان در معرض دید عمومی و کنار رویدادهای بزرگ جهانی هم قرار بگیرند. یعنی غیر از این‌که بستری است برای حضور جوانان و شناسایی آنها و تکمیل بانک اطلاعاتی، در این دوره این امکان را فراهم کردیم که این جوانان در نمایشگاه آثارشان در کنار اساتید بزرگ جهان قرار بگیرند تا در جهت دیده‌شدن آثارشان و همچنین از بزرگان این رشته هنری بیاموزند.

هنرمندان کاریکاتوریست و روشنگری

این هنرمند کاریکاتوریست در رابطه با فضایی که در کشور در رابطه با جشنواره فجر پیش‌آمد و همچنین تعطیلی گالری‌ها و بخش اقتصادی هنر هم گفت: در قضایای اخیر واقعا تمام سعی کسانی که به هر جهت مخالف هستند به‌خصوص در فضای مجازی این بود که فضای کاملا ناامیدکننده ایجاد کنند. سعی کردند مباحثی را مطرح کنند که مانع از هر نوع فعالیتی شود. حالا این فعالیت در حوزه اقتصاد هنر بیشتر خودش را نشان می‌دهد چون برخی از هنرمندان ما و همچنین گالری‌دارهای ما متأثر از این فضا تصور کردند که گالری‌ها باید بسته بماند. البته من اعتقاد دارم متأسفانه بسیاری از گالری‌های ما به‌خصوص آنهایی که در مرکز هستند با یک تعدادی خاص از هنرمندان همکاری دارند و فکر می‌کنم باید یکی از کارهایی که انجام شود و آن را جدی گرفت خارج‌شدن از این انحصار است. گالری‌دارها وقتی تعطیل می‌کنند، عملا اقتصاد هنر لطمه می‌خورد. اگر از این انحصار خارج شویم اتفاق خوبی رقم می‌خورد. البته حوزه هنری با مؤسسه‌ای تحت عنوان مؤسسه نام تلاش دارد به این سمت برود که از آثار هنرمندان جوان سراسر ایران به‌خصوص چهره‌های مطرح بهره‌مند شود.

هنرمند معترض در مقابل تحریف و دروغ

شجاعی‌طباطبایی با اشاره به نقش روشنگر هنرمندان تصریح کرد: در قضایای اخیر هنرمندان کاریکاتور زودتر از هنرمندان دیگر نسبت به اغتشاشات واکنش نشان دادند. به‌هرصورت هنرمندان، هنرمند زمان، خودشان هستند و زبان کارتون و کاریکاتور زبان اعتراض است و هنر معترض شناخته می‌شود. آنها دنبال واکاوی و شناخت یک‌سری از این اتفاقات هستند. به هر شکل می‌توان گفت جزو معدود هنرهایی است که با زبان قابل‌فهم برای عموم مردم با چاشنی طنز است. در این اتفاقات اخیر به‌خصوص در حوزه روشنگری و افشاگری به‌نظر من هنرمندان کاریکاتور خیلی مؤثر بودند. امیدوارم هرچه زودتر شرایطی که رسانه‌های معاند در آن نقش داشتند فروکش کند. این که کسانی از بیرون برای داخل تصمیم بگیرند اتفاق عجیبی است. البته در برهه‌های مختلف تجربه کرده‌ایم و مردم و هنرمندان ما باید در نظر داشته باشند که اگر قرار است اتفاقی هم صورت بگیرد و مشکلاتی حل شود باید در داخل آن را مطرح و خودمان حل کنیم. ما در بحث مشکلات اقتصادی و به‌خصوص موضوع اختلاس، نمایشگاه‌های مختلفی از هنرمندان کاریکاتوریست داشتیم که مورد استقبال مردم هم واقع شد. واکنش به مشکلات، زمانی مؤثر است که توسط خودمان مطرح شود زیرا آن‌طرفی‌ها نگاه حذفی دارند. ما اگر مسائل را مطرح می‌کنیم از سر دلسوزی است ولی آنها از سر انکار مطرح می‌کنند و بیشترین مباحثی که آنها مطرح می‌کنند مبنا را بر تحریف و دروغ می‌گذارند.