محاکمه شکنجه‌گران دوره پهلوی مطالبه قربانیان ساواک در خراسان

ساواک یا همان سازمان اطلاعات و امنیت کشور از سال ۱۳۳۶ تا ۱۳۵۷ فعالیت داشت و به ترتیب تیمور بختیار، حسن پاکروان، نعمت الله نصیری و ناصر مقدم ریاست آن را بر عهده داشتند.

اداره سوم یا همان اداره امنیت داخلی ساواک، مهم‌ترین بخش این تشکیلات بود. پرویز ثابتی یکی از چهره‌های امنیتی تاریخ معاصر ایران، ضمن ریاست بر این بخش، نقش و نفوذی قابل توجه در سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) در دوران ستم شاهی داشت.

ثابتی سال ۱۳۱۴ در سنگسر (مهدی‌شهر) سمنان به دنیا آمد و آموزش ابتدایی را در زادگاه خود طی کرد و دوره دانشگاه را در رشته حقوق در دانشگاه تهران گذراند. در بهمن ۱۳۳۷ پس از فراغت از تحصیل به عنوان تحلیلگر سیاسی جذب ساواک شد.

پرویز ثابتی در دوره عضویت در ساواک

ثابتی درباره خودش گفته است که خانواده مادرم بهایی، ولی عمه‌ها و مادر بزرگ پدری ام مسلمان بودند. همسرم هم مسلمان زاده است. اما خودم از وقتی خود را شناخته ام به هیچ دینی اعتقاد نداشته ام و غیرمذهبی و لاادری (منکر وجود خدا) هستم.

هیولا در ساواک

پرویز ثابتی از سال ۱۳۵۲ تا ۱۳۵۷ رئیس اداره امنیت داخلی ساواک و رییس ساواک پایتخت بود. اهمیت کار او به خاطر همزمانی این سال‌ها با اعتراضات انقلابی مردم دوچندان می‌شود.

قاسم بخشیان زندانی سیاسی دوران انقلاب در مشهد با اشاره به جایگاه ثابتی و نوع روابط در ساواک گفت: پس از نصیری (رییس ساواک) و ثابتی، ابوالقاسم دبیری سومین چهره ساواک در کشور بود، که در گفت و گویی که با دبیری پس از دستگیری داشتم، او گفت که از سال ۵۳ بین من، نصیری، ثابتی و هویدا (نخست وزیر وقت) اختلاف پیدا شد، لذا من را به ساواک مشهد منتقل کردند.

داریوش همایون وزیر اطلاعات و فرهنگ پهلوی گفت: پرویز ثابتی، زیرک‌ترین مقام ساواکی بود که می‌شناختم.

او افزود: مقدم (آخرین رییس ساواک) از ثابتی خوشش نمی‌آمد و به محض اینکه در حکومت شریف امامی، دست گشاده‌ای یافت، او را با جمع دیگری از مقامات ساواک که لابد میانه‌شان با آن‌ها خوب نبود، بازنشسته کرد و نام‌های آنان را در روزنامه انتشار داد.

وزیر اطلاعات و فرهنگ پهلوی ادامه داد: انتشار آن خبر در حکم دادن چراغ سبز به مبارزانی بود که سخت‌ترین ضربات را از ثابتی خورده بودند و معنایش آن بود که چریک‌ها می‌توانند حساب‌شان را با کسانی که دیگر نگهبانی نداشتند، پاک کنند و ثابتی البته باهوش سرشارش، زود این معنی را دریافت و از ایران خارج شد.

ثابتی آبان ماه ۱۳۵۷ وقتی برایش مسجل شد که رژیم پهلوی بازنده نبرد با انقلابیون است، با پاسپورتی با نام جعلی "عالیخانی"، ایران را به مقصد لندن و سرانجام آمریکا ترک کرد.

هفته قبل که سروکله ثابتی در تجمع ضدانقلاب در آمریکا پیدا شد و خبرش در رسانه‌ها سروصدایی برپا کرد به سراغ قربانیان سابق ساواک رفته و نظرشان را برای محاکمه شکنجه گران سابقشان جویا شدیم.

یکی از زندانیان سیاسی مشهدی در دوره پهلوی گفت: ثابتی پله‌های ترقی را سریع طی کرد و در نهایت رئيس کمیته مشترک ضد خرابکاری ساواک شد.

پرویز ثابتی در تجمع ضد انقلاب اسلامی در آمریکا

علیرضا درویش زاده که از سال ۵۳ تا ۵۶ در کمیته مشترک زندانی بود، گفت: در مدت مدیریت ثابتی بر این کمیته، شدیدترین شکنجه‌ها بر مبارزان اعمال می‌شد، زمانی که در کمیته ضدخرابکاری تهران در انفرادی بودم، به طور اتفاقی از زندانبان‌ها شنیدم، ۲ زندانی حین شکنجه جان باخته اند و این‌ها در دوران سیاه مدیریت ثابتی روی داده بود.

او افزود: عزت اله شاهی (مبارز و زندانی سیاسی سرشناس دوره پهلوی) که از نزدیک با ثابتی برخورد داشت به او لقب "هیولا" داده بود.

زندانی سیاسی به افشای حمایت آمریکا از گروه خشن "بلک واتر" در عراق توسط رسانه‌ها اشاره کرد و ادامه داد: از قدیم مشخص بود آمریکا خاستگاه، حامی و پناهگاه گروه‌های تروریستی و شکنجه گران ساواک بوده است، هر چه این عوامل مانند بلک واتر جلادتر و خشن‌تر باشند آمریکا حمایت بیشتری از آن‌ها می‌کند.

درویش زاده درباره پیگیری حقوقی جنایات شکنجه گران ساواک بیان کرد: چند سال قبل از طریق کانون زندانیان سیاسی تهران که اکنون چندان فعال نیست، وکیلی گرفته شد که در محاکم بین المللی علیه آمریکا به واسطه حمایت از شکنجه گران رژیم پهلوی، اقامه جرم و دعوی شود، اما این روند ناتمام ماند.

او تصریح کرد: شکنجه گران ساواک دوره‌های آموزش شکنجه و فعالیت در ساواک را در اسرائیل و آمریکا دیده بودند و اگر اکنون بشود علیه این افراد اقامه جرم و دعوا شود زندانیان سیاسی دوره پهلوی به عنوان شاکیان اصلی قدم پیش می‌گذارند.

پیگیری ناتمام برای محاکمه ثابتی از سال ۹۲

پرویز احمدی دبیر کانون زندانیان سیاسی مسلمان قبل از انقلاب اسلامی در مشهد گفت: در سال ۹۲ بود که از طریق شبکه اینترنت اطلاع یافتم پرویز ثابتی در آمریکا است و در کار ساخت و ساز ساختمانی و دخترش نیز در مجموعه‌ای دیگر مشغول به کار است.

او افزود: این اطلاعات و آدرس و مشخصات محل زندگی ثابتی را به کانون زندانیان سیاسی تهران دادم، اما متاسفانه شاید با سهل انکاری و یا فراموشکاری مساله مورد غفلت قرار گرفت و پیگری در آن سال‌ها انجام نشد.

محمد رضا شرکت توتونچی زندانی سیاسی دوره پهلوی

محمدرضا شرکت توتونچی دیگر مبارز انقلابی مشهد که ۳.۵ سال در کمیته ضدخرابکاری ساواک تهران زندانی بوده است، نیز گفت: بنده نیز خواستار فراهم شدن سازوکاری برای بازگرداندن امثال پرویز ثابتی به ایران هستم لذا از انجام اقدامات قضایی توسط قوه قضاییه حمایت می‌کنیم.

این مبارز مشهدی به همراه "طا‌ها عبدخدایی" در جریان انتشار یک اعلامیه با محتوای "حکومت اسلامی" به حبس محکوم شده بودند که در کمیته ضدخرابکاری ساواک حدود یکسال هم سلولی بودند.

جولان رسانه‌ای فراستی برای تبرئه جنایات ساواک

طا‌ها عبدخدایی زندانی سیاسی مشهدی گفت: بازجو‌ها و شکنجه گران من در کمیته مشترک بیشتر "زندی" و "حسین زاده" بودند، که البته نام اصلی حسین زاده "احمد فراستی" است.

او افزود: آن زمان فراستی، معاون ثابتی در مجموعه تحت امرش بود، یادم می‌آید زندی برای من ۲۰ ضربه شلاق به عنوان جیره روزانه تعیین کرده بود که هر روز این شلاق‌ها را می‌زدند.

محاکمه شکنجه‌گران دوره پهلوی مطالبه قربانیان ساواک در خراسان

این زندانی سیاسی ادامه داد: ثابتی جلادی بود که این‌ها زیردستش بودند؛ او گزارش‌های ساواک را مستقیم به شاه می‌داد، حالا اخیرا دیده ام برخی از همین‌ها مصاحبه کرده بودند که ما کسی را در ساواک شکنجه نکرده بودیم، سوال من این است مگر "آپولو" شکنجه نبود!

عبدخدایی بیان کرد: به یاد دارم من را از "آپولو" پایین آورده و در حالی که به شدت شکنجه شده بودم، نزد حسین زاده (فراستی) بردند، او با تحکم گفت؛ "تو یک آیت الله زاده ای، چه می‌خواهی، چرا به دنبال زندگی معمولی خود نمی‌روی؟ چرا کاری می‌کنید که با شما‌ها اینگونه رفتار شود؟ "

او با اشاره به حضور و اظهار نظر رسانه‌ای اخیر برخی عناصر باسابقه ساواک در رسانه‌های فارسی زبان بیگانه تصریح کرد: در حالی که ما به عنوان قربانیان شکنجه هنوز زنده هستیم آن‌ها در رسانه‌ها حضور دارند و در تجمعات مختلف علیه جمهوری اسلامی در کنار رضا پهلوی در آمریکا شرکت می‌کنند.

احمد فراستی شکنجه گر ساواک در برنامه یک شبکه تلویزیونی فارسی زبان در لندن

احمد فراستی ۲ سال قبل، مهمان یکی از برنامه‌های گفتگومحور بی بی سی فارسی بود و ضمن رد هرگونه شکنجه، تنها شلاق زدن به مبارزان ضد پهلوی در ساواک، آن هم در ابتدای بازجویی و در شرایط خاص را تایید کرده بود.

زندانی سیاسی تاکید کرد: این‌ها باید به ایران مسترد شوند، مشکل از ما بوده است که قبلا در خصوص بازگرداندن این عناصر شکنجه گر اقدام نکرده و تعلل کرده ایم، حالا می‌بینیم آن‌ها جلو آمده و حتی مدعی شده اند که در ساواک شکنجه‌ای صورت نمی‌گرفته است.

محاکمه شکنجه گران با وکلای بین المللی در دادگاه لاهه

عبدخدایی که سه سال از جوانی خود را در زندان‌های ساواک سپری کرده است، اظهار کرد: باید جنایات عناصر ساواک را به صورت حقوقی و از طریق وکلای بین المللی پیگیری کنیم، این فرایند حقوقی هزینه‌های سنگینی دارد که زندانیان سیاسی از پس آن بر نمی‌آیند و باید دولت ما را در این خصوص یاری کند.

او افزود: باید از طریق دادگاه‌های بین المللی مانند لاهه، جنایات این افراد علیه بشریت را پیگیری نمود و این فرایند به عنوان مطالبه‌ای عمومی در رسانه‌ها مطرح شود.

آنگونه که قربانیان شکنجه ساواک در مشهد مانند قاسم بخشیان گفته اند، ابوالقاسم دبیری شخص سوم ساواک دوران پهلوی در خراسان بوده است و ظاهرا به دلیل مخالفتش با سفر شاه به مشهد در دوران جشن های ۲۵۰۰ ساله، مورد غضب قرار گرفته است. دبیری ۲ دهه پس از انقلاب در تهران دستگیر شده و در بازجویی ها گفته بود: من به دلایل امنیتی مخالف حضور شاه در مشهد مصادف با جشن های ۲۵۰۰ ساله بودم اما همین مساله زمینه ای برای انتقال من به ساواک خراسان شد.

دبیری قطعا عضو شاخص ساواک بود که برخی از او به عنوان بنیانگذار ساواک یاد کرده اند، این چهره اطلاعاتی زبده پس از دستگیری در سالهای منتهی به سال ۷۵ مورد بازجویی مفصل نهادهای اطلاعاتی کشور قرار گرفت، بازجوی این شکنجه گر اکنون پس از ۲۶ سال در گفت و گوی اختصاصی با ایرنا در خصوص جنایات شکنجه گران ساواک در مشهد اظهار داشت: در جریان بازجویی دبیری در مشهد، وی در مورد مرگ یک مخالف رژیم پهلوی در ساواک خراسان که تا زمان بازجویی (بیش از ۲ دهه) قبرش مخفی بود، به نقش پرویز ثابتی در این جنایت اشاره کرد.

روایت عضو برجسته ساواک از ثابتی و شکنجه با سیگار هما

این بازجو که تمایلی به افشای نامش نداشت، گفت: ثابتی در جریان بازجویی و شکنجه، بدن این مخالف سیاسی رژیم پهلوی را با شعله سیگار "هما" سوزاند، یعنی تک تک سیگارهای بسته را روشن کرد و روی بدن زندانی خاموش کرد.

سیگار هما در دوره پهلوی

او افزود: به خاطر دارم که دبیری توضیح می داد سیگار از نظر فیزیکی موقع سوختن طوری است که در مقایسه با شعله فندک و کبریت حرارت بیشتری در نوکش تولید می شود، دبیری به من گفت؛ "من با شکنجه این مبارز مخالف نبودم بلکه با نوع شکنجه و استفاده از سیگار مخالف بودم لذا پرویز ثابتی خودش اقدام به شکنجه این مبارز، که به تخت بسته شده بود نمود و همه بدنش را با یک بسته سیگار هما سوزاند".

بازجوی دبیری در سال ۷۵ ادامه داد: در نهایت این مخالف رژیم پهلوی به دلیل شکنجه هایی که در بازداشتگاه ساواک مشهد (واقع در لشکر ۷۷ خراسان) شد، جان سپرد.

وی بیان کرد: دبیری زمان این جنایت را در ابتدای انتقالش به مشهد اعلام کرده و گفته بود که پیکر این مبارز را در جاده روستای "کنه بیس" در اطراف مشهد خاک کرده بودیم.

او تصریح کرد: به خانواده مبارز مقتول اطلاع دادیم و آمدند، در همان سال بازجویی از این عامل ساواک، (سال ۱۳۷۵) به همراه دبیری که از محل دفن اطلاع داشت، محل دفن را نبش قبر کرده و جنازه را که تقریبا چیزی از آن باقی نمانده بود، پیدا کردند.

اکنون مشخص نیست که مطالبه مردم، انقلابیون و رسانه ها از نهادهای متولی برای استرداد و محاکمه شکنجه گران ساواک چه زمانی نتیجه خواهد داد؟

منبع: ایرنا 

باشگاه خبرنگاران جوان خراسان رضوی مشهد