اکران «جایی که خدا نیست» در جشنواره برلین؛ مستندی درباره شکنجه زندانیان سیاسی در ایران

اکران فیلم «جایی که خدا نیست» ساخته مهران تمدن، سینماگر ایرانی در بخش فوروم جشنواره فیلم برلین با واکنش‌های مناسبی از سوی تماشاگران مواجه شد.

این مستند براساس تجربیات سه زندانی پیشین ایرانی ساخته شده است و چگونگی بازجویی و شکنجه زندانیان سیاسی در جمهوری اسلامی را به تصویر می‌کشد. مهران تمدن در این مستند که در پاریس فیلمبرداری شده است از این افراد می‌خواهد تا با روایت تجربیات دردناک خود، ترس و وحشت دوران حبس را زنده کنند.

فیلم «جایی که خدا نیست» شنبه در جشنواره فیلم برلین اکران شد، و به گفته کارگردان، اعمال شکنجه در زندان‌های ایران پس از انقلاب ۵۷ را که امروز نیز ادامه دارد، بازتاب می‌دهد. مهران تمدن در گفت‌وگوهای رسانه‌ای خود گفت که «چنین شکنجه‌هایی در زندان‌های ایران وجود دارد و در همین لحظه که او سخن می‌گوید، فردی در ایران شکنجه می‌شود.»

مصاحبه با این سه زندانی پیشین در انبار متر‌وکی در شهر پاریس انجام شده است و آنها در فضایی که به شکل سلول‌ها و اتاق‌های بازجویی ساخته شده است، خاطرات خود را بیان می‌کنند.

مهران تمدن

یکی از این زندانیان پیشین، صاحب یک شرکت اجاره تجهیزات ویدئویی بوده است. این فرد می‌گوید که توسط رقبای او که از روابط دولتی نیرومندی برخوردار بودند، به جاسوسی متهم شد.

این مصاحبه‌شنونده در ادامه می‌گوید که توسط مأموران امنیتی بازداشت و شکنجه شده است، و توضیح می‌دهد که دستها و پاهای او را با کابل برق بستند و در حالی که صورتش به سمت پایین بود، ساعتها در همان وضعیت نگاه داشتند.

یکی دیگر از زندانیان با چشمانی اشکبار تعریف می‌کند که چگونه یک شکنجه‌گر کوچک اندام ولی دارای سادیسم به نام «آقای مجازاتگر» او و‌ دیگر زنان زندانی را مورد ضرب و شتم قرار می‌داد.

تقی رحمانی، روزنامه‌نگاری که چندین بار زندانی شده است نیز می‌گوید که چگونه در یک سلول کوچک انفرادی، علی‌رغم شرایط دشوار موفق به حفظ سلامت عقل و روان خود شده است.

جایی که خدا نیست، بخشی از برنامه‌های امسال جشنواره فیلم برلین درباره رویدادهای کنونی ایران است و رفتار‌های خشونت‌آمیز نیروهای سرکوبگر جمهوری اسلامی را بیان می‌کند.

مهران تمدن

مهران تمدن با اشاره به اینکه یک هدف او نشان دادن آن چیزی است که در حال حاضر در ایران می‌گذرد، می‌گوید که «هدف دیگر این است که بازجویان و زندانبان‌ها نیز رفتار خود در آینه ببینند.»

اوین، بدنام‌ترین زندان ایران است که بر اساس گزارش‌های سازمان‌های حقوق بشری و به گفته شاهدان، آزار و اذیت وحشتناک زندانیان امری رایج است. این زندان به دلیل اینکه زندانیان آن بسیاری از معترضان حکومت شامل سینماگران، هنرمندان، نویسندگان، روزنامه‌نگاران، و سایر شخصیت‌های برجسته کشور هستند، به «دانشگاه اوین» شهرت دارد.

برخی از تصاویر درز کرده به خارج از زندان اوین در سال ۲۰۲۱ در حدی وحشتناک و غیرانسانی بود که حتی محمد مهدی حاج محمدی رئیس زندان‌های ایران مجبور به واکنش شد و آزار و اذیت زندانیان را «رفتاری غیرقابل قبول» توصیف کرد.

اما شنبه مستند دیگری از مهران تمدن با عنوان «بدترین دشمن من» نیز در جشنواره فیلم برلین اکران شد. این کارگردان در این اثر از سه پناهنده سیاسی ایرانی می‌خواهد تا او را به سبک مأموران جمهوری اسلامی بازجویی کنند.

مهران تمدن می‌گوید که «نشان دادن ابعاد واقعی خشونت در یک اثر مستند امکان‌پذیر نیست ولی می‌توان تماشاگران سینما را در چنین تجربه‌ای همراه کرد تا با دنیای قربانیان شکنجه آشنا شوند.»

گردهمایی «زن زندگی آزادی» در جشنواره فیلم برلین

جشنواره فیلم برلین در شرایطی برگزار می‌شود که مدیران آن اعلام کردند هیئت‌های سینمایی، شرکت‌ها، و روزنامه‌نگارانی که برای رسانه‌هایی با روابط مستقیم با حکومت‌های روسیه ‌و جمهوری اسلامی ایران کار می‌کنند، در برلیناله شناخته نخواهند شد.

این محدودیت درباره ایران با سرکوب خشونت‌آمیز معترضان ایرانی توسط جمهوری اسلامی ارتباط مستقیمی دارد. به همین مناسبت برنامه‌های مختلفی در اعتراض به رفتار سرکوبگرانه حکومت ایران در جشنواره فیلم برلین برگزار می‌شود.