لزوم انتقال آب دریای عمان به سیستان و بلوچستان/ دیپلماسی ضعیف برای تامین حق‌آبه هامون

یک کارشناس حوزه آب و عضو انجمن آب و خاک پایدار ایرانیان با تاکید بر اینکه انتقال آب به هرنحوی از عمان به سیستان و بلوچستان ضرورت دارد، درباره حق‌آبه هیرمند اظهار کرد: افغانستان طی سالیان گذشته در پرداخت حق‌آبه هامون بدعهدی کرده است و در این میان ایران نیز طی ۵۰ سال گذشته در دیپلماسی آب عملکرد ضعیفی داشت.

به گزارش ایسنا، چندی پیش معاون اول رییس جمهوری  در بازدید از ذخایر آبی و چاه‌ نیمه‌های استان سیستان و بلوچستان از جمله برنامه‌های دولت سیزدهم و وزارت نیرو برای حل مشکل تامین آب سیسستان و بلوچستان  را تامین آب از طریق چاه‌ها، آب‌های زیرزمینی، آب‌های سطحی و انتقال آب از دریای عمان ذکر و بر اهمیت تعهد افغانستان به حق‌آبه هیرمند تاکید کرد.

درحالی معاون اول رئیس جمهوری به این نکات تاکید دارد که تلاش‌هایی از سوی وزارت نیرو انجام شده است و علی سلاجقه- رئیس سازمان محیط زیست- درباره این موضوع  اظهار کرده است:بحث‌های دیپلماسی در این زمینه جریان دارد و ما درصدد هستیم دیداری با مجموعه حاکمیت افغانستان داشته باشیم. خود من می‌خواهم به افغانستان بروم . قبلا وزیر نیرو هم به این کشور رفته است. از سفیر خودمان در افغانستان خواسته‌ایم تا شرایط را برای حضور ما در این کشور فراهم کند تا گفت وگوها را ادامه دهیم. وزارت خارجه و استانداری سیستان و بلوچستان هم در حال فعالیت هستند تا افق‌های تازه‌ای گشوده شود. این بحث به نشست‌های متعدد نیاز دارد.

بیشتر بخوانید:

افغانستان باید به حق‌آبه هیرمند متعهد باشد

سلاجقه: برای پیگیری حق‌آبه هیرمند به افغانستان می‌روم

محسن موسوی خوانساری در گفت و گو با ایسنا درباره امکان استفاده از آب‌های ژرف اظهارکرد: درحال حاضر اطلاعات مناسبی درباره اینکه آب‌های ژرف چه پتانسیلی دارند و آیا از نظر وضعیت کیفی و کمی می‌توانند پاسخگوی منطقه باشند یا خیر ارائه نشده است همچنین درباره وضعیت چاه‌های احداث شده در سطح کشور نیز مدارک مورد نیاز منتشر نشده است بنابراین نمی‌توان به‌درستی درباره آن تصمیم گرفت که آیا این روش مناسب است یا خیر؟ شرایط برای انجام مطالعات مناسب است اما نباید آب‌های ژرف را در حال حاضر منابع قابل اتکا و مناسب برای تامین آب بدانیم و پس انجام مطالعات باید درباره آن‌ها تصمیم‌گیری شود.

انتقال آب از دریای عمان به سیستان و بلوچستان یک طرح پدافندی منطقه‌ای

این عضو انجمن آب و خاک پایدار ایرانیان درباره موضوع انتقال آب از دریای عمان به سیستان و بلوچستان نیز اظهار کرد: سیستان و بلوچستان دروازه امنیتی ایران است و جمعیتی بالغ بر۷۰۰ هزارنفر در آن منطقه مرزنشین سکونت دارند. به دلیل اهمیت استراتژیک سیستان و بلوچستان و ‍پنج شهری که در آن هستند، حفاظت از آن بسیار ارزشمند و ضروری است چون در صورتی که در امنیت خللی ایجاد شود همچون خشکی تالاب هامون و وزش باد و گرد و غبار و... که موارد کم اهمیتی هم نیستند، میزان مهاجرت از این منطقه افزایش می‌یابد. این مسئله بسیار منطقی است چراکه انسان برای ادامه حیات به آب و غذا نیاز دارد و حتی اگر تمام انتقال آب‌هایی که به فلات مرکزی انجام می‌شود یک امر اشتباه باشد، انتقال آب از دریای عمان به سیستان و بلوچستان و هامون درست و به‌جا ترین اقدام ممکن است.

موسوی خوانساری تاکید کرد: انتقال آب به زابل یک طرح پدافندی بسیار منطقه‌ای است و توصیه می‌شود که دولت با به‌کارگیری تمام توان و نیروی خود موضوع انتقال آب از عمان به سیستان و بلوچستان را دنبال کند.

عملکرد ضعیف طی ۵۰ سال اخیر در دیپلماسی آب

وی درباره حق‌آبه هیرمند و قرارداد با افغانستان گفت: یکی از نکات مهم درباره موضوع حق‌آبه هیرمند، قرارداد ۱۳۵۱ با افغانستان و حق‌آبه ۸۲۰ میلیون مترمکعبی این در حالیست که طی ۵۰ سال اخیر فعالیت ایران در حوزه دیپلماسی آب بسیار ضعیف بوده است. ضعف در این  زمینه موجب ساخت سد کمالخان پشت مرزهای ایران شده است. این سد مانع ورود آب به هیرمند می‌شود آن هم در شرایطی که به علت بارش برف مناسب در افغانستان پیش‌بینی می‌شود طی اسفندماه سیلاب‌های عظیم و مناسبی به سمت ایران روانه شود اما این سد مانع عبور و ورود این آب‌ها به «گودرزه» در افغانستان سپس ایران و تالاب هامون می‌شود. متاسفانه چه در وزارت امور خارجه و چه در وزارت نیرو، در حوزه دیپلماسی آب عملکردها بسیار ضعیف بوده است.

موسوی خوانساری افزود: طی ماه‌های اخیر وزیر نیرو رفت و آمدهای بسیاری به افغانستان داشته است و در این میان قول و قرارهایی مسئولان افغانستان با ایران گذاشتند که اجازه ورود این آب‌ها به گودزره را ندهند و آب‌ها وارد تالاب هامون شود اما تاکنون هیچ اقدامی انجام نشده است و در اسفندماه شاهد خواهیم بود که این سیلاب‌ها به سمت هیرمند خواهند آمد و به جای ورود به تالاب هامون در گودزره افغانستان جاری خواهند شد.

بدعهدی افغانستان در پرداخت حق‌آبه هامون

این عضو انجمن آب و خاک پایدار ایرانیان ادامه داد: مسئله مهم حق‌آبه ۸۲۰ میلیون مترمکعبی هامون است که برای تامین آب شرب و کشاورزی منعقد و در دهه اخیر بسیار کم اجرا شده است و افغانستان به آن پایبند نبوده است بنابراین کشاورزی ۱۴۰ هزار هکتاری سیستان و بلوچستان دچار مشکل شده است. در واقع به دلیل این بدعهدی، کشاورزان و افرادی که مشاغل آن‌ها وابسته به تالاب هامون است، به شدت دچار ضعف مالی شده‌اند.

وی درباره تالاب هامون و حق‌آبه آن اظهار کرد:  تالاب هامون یک تالاب بین‌المللی در معرض خطر است. این تالاب از نظر سازمان ملل از جمله تالاب‌های مهم زیست‌کره است که باید همیشه زنده بماند و اکوسیستم آن پایدار باشد. با توجه به اینکه در قرارداد تالاب هامون ذکر نشده است، همه شواهد بر این اساس است که طبق عرف بین الملل سیلاب‌ها باید وارد هامون شوند.

موسوی خوانساری ادامه داد: آب دریافتی مناسب هامون سالانه به میزان دو میلیارد مترمکعب است اما آخرین دریافتی آن مربوط به سال ۹۸ است و پس از آن تاکنون بارندگی و سیلابی دریافت نکرده بنابراین تالاب هامون در خطر است. در حال حاضر نیز کشاورزی در این منطقه بسیار آسیب‌دیده است و بیش از ۱۵هزار نفر که در آن منطقه به ماهیگیری مشغول بودند نیز شغل خود را از دست داده‌اند.

وی افزود: تالاب هامون مشکلات گرد و غبار و معضلات زیست محیطی بسیاری چه برای ایران و چه برای افغانستان ایجاد خواهد کرد. بادهای ۱۲۰ روزه‌ زابل تقریبا تمام سال می‌وزد و موجب خیزش گرد و غبار می‌شود و مشکلات بسیار زیادی را برای مردم ایجاد کرده است بنابراین افغانستان درباره هیرمند و قرارداد ۱۳۵۱ در زمینه رهاسازی ۸۲۰ میلیون مترمکعب حق‌آبه آب کشاورزی و شرب طی ۱۰ سال اخیر به تعهدات عمل نکرده است.

این کارشناس حوزه آب تاکید کرد: ایران برای جبران کم‌کاری‌های ۵۰ سال گذشته در زمینه دیپلماسی آب باید اقدامات لازم و شکایت‌های رسمی در مجامع از منظر حقوق بین الملل انجام دهد.

تولید ۳ مترمکعب شورآبه برای انتقال هر یک مترمکعب آب شیرین‌سازی شده

وی در پاسخ به این سوال ایسنا که فرایند انتقال آب از دریای عمان چه آسیب‌هایی را به همراه دارد؟ اظهار کرد: انتقال هر مترمکعب آب شیرین‌سازی شده در کنار دریا حدود سه متر مکعب شورابه تولید می‌کند. یکی از راه حل‌های موجود این بود که این آب‌ها در فاصله‌ای دور از ساحل تخلیه شود تا به آبزیان آسیبی وارد نشود اما به‌طور کلی چون دریای عمان یک دریای آزاد است مشکلاتی که در خلیج فارس برای شیرین‌سازی آب وجود دارد در دریای عمان نیست و هم شرایط بهتری و هم آب بیشتری دارد و شوری دریای عمان کمتر از خلیج فارس است که مشکلاتش کمتر است.ایران به سیستان و بلوچستان نیاز دارد و انتقال آب به آن به هر نحوی الزامی است.

این عضو انجمن آب و خاک پایدار ایرانیان و کارشناس حوزه آب درباره بهره‌برداری از آب‌های ژرف نیز تاکید کرد: تاکنون هیچ بازخوردی از عملیات انجام شده برای بهره‌برداری از آب‌های ژرف ندیده‌ایم اما بر اساس مطالعات انجام شده، در آب‌های ژرف مواد رادیو اکتیو وجود دارد وبسیار شور است و باید شیرین‌سازی شود همچنین این آب‌ها مشکلات کیفی و نیز املاح دارند که باید این مسائل نیاز به بررسی دارد.

وی با اشاره به اینکه اقدامات مورد نیاز برای شیرین‌سازی و مناسب‌سازی آب‌های ژرف هزینه بسیار بالایی دارد، ادامه داد: هرچاه برای دریافت آب‌های ژرف بیش از ۴۰ میلیارد تومان هزینه دارد بنابراین هزینه استحصال آب ژرف با انتقال آب از  دریای عمان به سیستان و بلوچستان  برابر است اما می‌توان از آن‌ها برای معادن استفاده شود چرا که معادن به آب محدودی نیاز دارند و به لحاظ کیفی نیز  محدودیتی ندارند.

موسوی خوانساری در پایان تصریح کرد: این اقدامات به گونه‌ای نیستند که طی دو سال بتوان مشکلات را ریشه‌ای حل کرد چراکه اقداماتی پرهزینه و زمان‌بر هستند اما سیستان و بلوچستان یک منطقه بسیار مهم است که دولت باید برای آن سرمایه‌گذاری کند.   

انتهای پیام