آیا در آینده بر سر عناصر کمیاب زمین جنگ رخ خواهد داد؟

در کتاب اُپرای فضایی «تلماسه» از «فرانک هربرت»، یک ماده طبیعی گران‌بها به نام «ترکیب ادویه» به مردم این توانایی را می‌دهد تا در پهنه‌های وسیع کیهان برای ساختن یک تمدن بین کهکشانی حرکت کنند! در حالی که اینجا و در زندگی واقعی روی زمین، گروهی از فلزات طبیعی که به عنوان «عناصر کمیاب» زمین شناخته می‌شوند، تشکیل یک جامعه مبتنی بر فناوری را ممکن کرده‌اند. عناصری که برای بخش‌های الکترونیک مدرن، تقریباً حیاتی بوده و همین امر می‌تواند طمع برخی قدرت‌ها را برای کنترل و در اختیار داشتن آنها برانگیزد. در این گزارش قصد داریم به بررسی نقش برخی از عناصر کمیاب و مهم در دنیای فناوری بپردازیم.

به گزارش ایسنا، انقلاب صنعتی اول با دگرگونی‌های بزرگ در صنعت، کشاورزی، تولید و ترابری در بازه زمانی سال ۱۷۶۰ تا سال ۱۸۴۰ میلادی رخ داد و ابتدا در انگلستان آغاز شد و سپس به اروپا و آمریکا راه یافت و این تحولات باصنعتی شدن کارخانه‌ها و صنایع و بویژه استفاده از نیروی ماشین به جای نیروی انسان رقم خورد. در انقلاب صنعتی دوم، موسوم به «انقلاب فناوری» که نیمه دوم سده نوزدهم تا جنگ جهانی اول را شامل می‌شود، با ویژگی‌هایی چون فرآیند بسمر (اولین فرآیند صنعتی ارزان قیمت، برای تولید انبوه فولاد از آهن) در دهه ۱۸۶۰ میلادی همرا بود و بیشتر با تجهیز کارخانجات به برق، تولید انبوه و خط تولید شناخته می‌شود و با توسعه خط آهن، تولید آهن و فولاد در مقیاس انبوه، کاربرد گسترده ماشین آلات در تولید کارخانه‌ای، افزایش شدید استفاده از نیروی بخار و ارتباطات الکتریکی شکل گرفت تا بشر گام بلندتری به سوی زندگی مدرن بردارد.

پس از این دوره، انقلاب صنعتی سوم در دهه ۱۹۵۰ میلادی شروع شد که البته تاکنون نیز ادامه دارد و در آن بویژه استفاده از عناصر و فلزاتی با ویژگی‌های خاص در فناوری‌های مدرن هر روزه با رشد چشمگیرتری همراه می‌شود.

حال در این میان و در زندگی واقعی روی زمین، گروهی از فلزات طبیعی که به عنوان عناصر کمیاب شناخته می‌شوند، ایجاد جامعه مبتنی بر فناوری را ممکن ساخته و تقاضا برای این عناصر حیاتی تقریباً در تمام لوازم الکترونیکی مدرن به شدت در حال افزایش است. عناصر کمیابی در زمین که شامل ۱۷ عنصر هستند و برای ایجاد باتری‌های پیشرفته، لیزر، الکترونیک و تمام فناوری‌های نوظهور قرن بیست و یکم از جمله انتقال انرژی، حیاتی هستند.

عناصری که می‌توانند نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای در انقلاب صنعتی چهارم داشته باشند. 

این عناصر یا خاک‌های کمیاب، هزاران نیاز مختلف را برآورده می‌کنند. برای مثال، «سریم» به عنوان کاتالیزور برای پالایش نفت استفاده می‌شود و «گادولینیوم» نوترون‌ها را در راکتورهای هسته‌ای جذب می‌کند. اما برجسته‌ترین قابلیت‌های این عناصر در درخشندگی و مغناطیس آن‌ها نهفته است. رنگ‌آمیزی صفحه‌نمایش گوشی‌های هوشمند، نشان دادن صحت اسکناس‌های یورو و تقویت سیگنال‌ها از طریق کابل‌های فیبر نوری در کف دریا از جمله موارد زیادی است که به این عناصر کمیاب متکی است.

در این تصویر مشاهده می‌کنید که چگونه یوروپیم موجود در الیاف جاسازی شده در اسکناس یورو در زیر نور فرابنفش شفاف می‌شوند.
نور فرابنفش، الکترون‌های f یوروپیوم را تحریک می‌کند و آنها سپس به حالت اولیه خود بازمی‌گردند و در این فرآیند فوتون‌های نور مرئی را آزاد می‌کنند.