«ساواک» از آغاز تا پایان / تخصص ساواکی‌ها، «دار و درفش و شکنجه» بود

ششمین «نشست نیاوران» با عنوان «ساواک از آغاز تا پایان » در سالن کنفرانس مجموعه نیاوران برگزار شد. به گزارش خبرآنلاین، به نقل از روابط عمومی مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران این نشست با حضور دکتر علی‌محمد بشارتی از مبارزان و انقلابیون دوران پهلوی و وزیر سابق کشور، آقای نعمت کریمی پژوهشگر تاریخ معاصر، بیژن مقدم مدیر این مجموعه و جمع دیگری از علاقه مندان، پژوهشگران و کارشناسان برگزار شد.


در ابتدای این نشست بیژن مقدم، مدیر مجموعه فرهنگی تاریخی نیاوران درخصوص لزوم برگزاری نشست نیاوران گفت: هدف ما بحث درباره مسائل و مباحث تاریخی است که تقریبا پیوندی با مسائل روز نیز دارند. مرور کردن اتفاقات گذشته برای ما فوایدی دارد. تغییر نسل ها از طرفی و اتفاقاتی که در فضای رسانه ای با تحریف تاریخ در حال رخ دادن است از سوی دیگر وظیفه ما برای ارایه روایت درست از تاریخ توسط پژوهشگران و شاهدان عینی وقایع را دوچندان می کند.

دکتر علی‌محمد بشارتی از مبارزان و انقلابیون دوران پهلوی در این نشست اظهار داشت: حکومت کردن بسیار سخت است، می توان از دور انتقاد کرد، اما به دلیل اینکه ملزومات زیادی نیاز است متوجه می شویم که حکومت کردن بسیار سخت است؛ و از جمله موارد لازم و واجب در هر حکومتی برخورداری از دستگاه اطلاعاتی است و در اسناد اسلامی مدارک زیادی از کارهای اطلاعاتی پیامبر وجود دارد.

او توضیح داد: محمدرضا پهلوی برای حکومت خود تمامی ابزار و لوازم را داشت اما یک چیز بسیار مهم نداشت و آن هم سواد کافی بود. در خاطرات فرح آمده است که محمدرضا از طفولیت به سوییس رفت و با پول های بسیار زیاد پدرش رضا کلاسی را گذراند و بعد وارد دانشگاه افسری شد. هیچکس ندیده او، اشرف، شمس، رضاخان و تاج الملوک درس خوانده باشند و هیچکس محمد رضا را هنگام مطالعه ندیده است. همچنین در خاطرات فردوست آمده رضاشاه پس از تبعید ماهی یک نامه برای محمدرضا می نوشت اما چون سواد نداشت پایین نامه برای امضا رضا را نقاشی می کرد.

او با بیان اینکه حکومت به دو ابزار مهم و اساسی نیاز دارد، اولین آن ابزار ایجاد حکومت و دیگری ابزاری است که موجب ماندگاری حکومت شود گفت: ابزار ایجاد حکومت فداکاری، زندان، کشته شدن و غیره می باشند، اما ابزاری که موجب پایداری حکومت باشد در راس آن دشمن شناسی مطرح است.

بشارتی ادامه داد: ساواک سازمانی برای انجام کارهایی بود که قبلا شهربانی انجام می داد، اما شهربانی اطلاعات گسترده ای نداشت و برای پدیده هایی که از سال ۱۳۴۰ به بعد شکل گرفتند نیاز به تشکیل سازمانی بود؛ از اینرو به پیشنهاد امریکا سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) شکل گرفت. او افزود: به رغم آنکه ساواک اطلاعات زیادی داشت و تبلیغات گسترده ای می کردند که در همه جا حضور دارد اما به ساواک اکتفا نکردند و کمیته مشترک ضد خرابکاری را که مکمل کارهای اطلاعاتی ساواک بود به توصیه اسرائیل ایجاد کردند.

این مبارز انقلابی دوران پهلوی با بیان اینکه در دوران بازداشت ۵ ناخن مرا زیر شکنجه کشیدند افزود :مقام معظم رهبری ۸ ماه در بازداشتگاه کمیته مشترک ضد خرابکاری (موزه عبرت حاضر) بودند که در این مدت حتی یک بارهم به ایشان اجازه استحمام ندادند. بشارتی تصریح کرد: به رغم تشکیل ساواک و حمایت های همه جانبه امریکا و اسراییل از شاه این رژیم پایدار نماند، چراکه این رژیم ریشه های مردمی نداشت.او افزود: هویتی به نام ایران وجود دارد که از همسایه های خود بسیار بالاتر است و در بسیاری زمینه ها جزو برترین ها در دنیا هستیم. به رغم تحریم های ۴۴ ساله و به خصوص جنگ ۸ ساله پیشرفت های بسیار فوق العاده ای کرده ایم که باید قدر خود را بدانیم و به ایرانی بودن خود افتخار کرده و ببالیم.

او اظهار داشت: در کشورهای غربی حکومت ها بر مبنای شایستگی تشکیل نمی شوند بلکه یک حزبی فعالیت کرده و طرفداران آن حزب به شخص مورد نظرشان رای داده و بالا می آید و حکومت را به دست می گیرند. وزیر سابق کشور گفت: خانواده پهلوی هیچیک سواد نداشتند. رضاشاه در ابتدا در تهران خاک قالی خانه مردم را می تکاند، بعد پاسبان سفارتخانه ها می شود و این فرد با حمایت انگلیس و کودتا شاه ایران می شود. این خانواده سه ویژگی بارز فساد شدید جنسی، پول‌پرستی و فساد شدید در مواد مخدر داشتند و ۵۷ سال بر کشور حکومت کردند. او گفت: در خاطرات فرح آمده ساواک در پیش بینی انقلاب ایران ناتوان بود، آنان تخصصشان بر دار و درفش و شکنجه افراد در حد مرگ به دلیل خواندن یک اعلامیه و یا گوش دادن به رادیوی خارجی بود.

او توضیح داد: اطلاعات برای کشورها لازم است اما هدف آن پاسداری از شاهی است که فاسد می باشد یا پاسداری از ارزش های اخلاقی یک کشور و یک انقلاب بزرگ است.
این زندانی سیاسی رژیم ستمشاهی ادامه داد: در زمان شاه به دلیل آنکه دانشجویان انقلابی بودند به تعداد بسیار کم پذیرش انجام می شد و مانند رشته پزشکی ،حال آنکه به دلیل نبود پزشک داخلی مجبور بودند پزشکانی از کشورهایی همچون فیلیپین، پاکستان و هند به ایران بیاورند که با مترجمانی درکنار خود طبابت می کردند و این نوع طبابت از نظر حرفه ای جای بسی تامل دارد. او افزود: فرح در خاطراتش می گوید من با وطن دوستی مخالفم. و در جایی دیگر می گوید ما ۷ میلیارد دلار در سال ۱۳۵۶ به ایتالیا، انگلیس و فرانسه دادیم. درحالی که حقوق یک معلم ۵۰۰ تومان بود.

نعمت کریمی پژوهشگر تاریخ معاصر نیز در ادامه درخصوص راستی آزمایی اسناد و مدارک مربوط به سیستم امنیت کشور (ساواک) توضیح داد: اسناد بسیار زیاد، بکر و مستندی در کشور وجود دارد و بخشی از این اسناد مبارزین و زندانیان و در واقع شاهدان عینی و زنده هستند که متن بازجویی های آن ها و دستنوشته هایشان نیز موجود می باشد که این اسناد طی سالیان گذشته به دلیل فشارهایی که بر کشور پس از انقلاب، در دوران جنگ تحمیلی و پس از آن تحریم ها وارد شده مورد غفلت قرار گرفته اند؛ اما به رغم این ها چندین جلد کتاب مستند نیز چاپ شده که مرجع خوبی می توانند باشند.

او ادامه داد: رژیم پهلوی کودتا در کودتا بود. در کتاب مجلس پنجم و ششم اسنادی گردآوری شده که مربوط به دوره رضاخان هستند و از دربار جمع آوری شده و مورد تایید اساتید تاریخی می باشند. به عنوان مثال اسنادی در این کتاب آورده شده که نشان می دهد تمامی روسای نظامی کشور به جز اصفهان به رضاخان نامه نوشته اند که درقبال دریافت مبلغی پول او را در انتخابات نفر اول کشور می کنند.

این پژوهشگر تاریخ معاصر با بیان اینکه درمورد تشکیل ساواک ۲ نظریه وجود دارد توضیح داد: اولین آن قانون مربوط به تشکیل ساواک است که زیرمجموعه نخست وزیری تشکیل و رییس آن معاون نخست وزیر خواهد بود. در مفاد این قانون به صراحت آمده که ساواک برای حفظ سلطنت (غیرقانونی) تشکیل شده است.او با توضیح درخصوص نظریه دوم ادامه داد: پس از جنگ جهانی دوم شوروی به خاطر شعارهایش جهت حمایت از کارگران برسر زبان ها بود، امریکایی ها هم که پیروز جنگ بودند به این نتیجه رسیده بودند که اگر دیر بجنبند شوروی تمام کشورهای آسیایی را می بلعد؛ به همین خاطر جهت ایجاد کمربند امنیتی دور شوروی اصل ۴ ترومن را بوجود آوردند که کمک های بلاعوضی بود که به کشورهای کمربندی می دادند تا با نفوذ شوروی مقابله کنند. او افزود: برای ایران نیز بلافاصله پس از کودتا اصل ۴ ترومن عملی شد و تمامی سازمان های ما ساخته و پرداخته آن ها شد و در همه جا ورود کردند. آن ها می خواستند در بلوک امریکایی ها ایران قوی باشد. با ترجمه اسناد مشخص شد که استراتژی شاهنشاهی ایران منطبق بر استراتژی امریکا بود.

او توضیح داد: هنگام تشکیل ساواک سازمان های امنیتی دیگر همچون شهربانی، رکن ۲ و وزارت جنگ در کشور وجود داشتند. سازمان های شبه اطلاعاتی همچون کوک (کوک تا زمان پیروزی انقلاب هم فعالیت می کرد) و چند سازمان دیگر نیز فعالیت می کردند. ولی با وجود این سیستم های امنیتی و اطلاعاتی، ساواک فقط برای حفظ سلطنت با ۱۰ اداره تشکیل شد که تنها اداره سوم آن فعالیت می کرد و وظیفه آن مقابله با افرادی بود که مخالف استبداد و سلطنت بودند.کریمی اظهار داشت: رژیم پهلوی هنگامی که اسناد خود را تشکیل میداد هیچگاه فکر نمی کرد که روزی سقوط کند، از اینرو تمامی اسناد به صورت طبقه بندی تهیه و نگهداری می شدند و همین اسناد پس از انقلاب و در زمان حاضر نیز قابل استناد جهت نشان دادن جنایات هستند.

او با بیان اینکه در زمان حاضر جنگ،جنگ شناختی است وبرای جوان ها و نوجوان ها باید مسایل را تبیین کرد ادامه داد: تفاوت دستگاه اطلاعاتی ساواک با دستگاه اطلاعاتی حاضر کشور در چند چیز است؛ اولین آن مشروعیت است که ساواک غیر مشروع و وزارت اطلاعات کنونی مشروع می باشد. او گفت: دومین مورد این است که ساواک وابسته به دیگران است و ۵ سرویس اطلاعاتی شبانه روز با آن ها کار می کردند و ماموران ساواک دوره های خود را زیر نظر اساتید امریکایی، انگلیسی و اسرائیلی می گذراندند و به همین دلیل تمامی ترفندهای امنیتی ما را بیگانگان می دانستند، اما دستگاه اطلاعاتی حاضر خودبنیاد می باشد و متکی به جوانان داخل کشور بوده و شگردها متعلق به خودمان است و هیچ بیگانه ای از آن خبر ندارد.

او افزود: سومین مورد اینکه ساواک بدون ضابطه و قانون و بازجوها افرادی لاابالی و غیر منزه بودند، حال آنکه در دستگاه امنیت کنونی ضابطه شرع حاکم است و پاکی و اصول اخلاقی و عمل کردن بر اساس ضوابط و دستورالعمل ها که بر مبنای شرع، قانون اساسی و اخلاق تدوین شده اند حرف اول را میزند.کریمی گفت: برخی برگه های بازجویی به دست آمده از انقلابیون و ساواک نشان میدهد که انتهای صفحات رد خون است . این خون انگشتان فرد تحت شکنجه و بازجویی است که صفحات را ورق زده است .

او با اشاره به تفاوت دیگر دستگاه اطلاعات کشور پیش و پس از انقلاب اسلامی خاطر نشان کرد: دستگاه ساواک فاقد عملکرد حرفه ای بودند و به تفتیش عقاید می پرداختند، اما دستگاه حاضر براساس اصول تدوین شده شرعی و قانونی عمل می نماید.

کریمی درباره دلایل و چرایی رونمایی از پرویز ثایتی چهره بلندپایه ساواک بعد از چهار دهه انزوا گفت: نقش ثابتی در افزایش خشونت ساواک در برخورد با جریان های سیاسی قبل از انقلاب بویژه نیروهای انقلابی کاملا روشن است و او به جهت وابستگی به اسراییل و همچنین پیروی از فرقه ضاله بهاییت به خوبی شیوه های بازجویی موساد را در مواجه زندانیان به مرحله اجرا در می آورد و البته هم ساواک و هم شاه و دیگر دستگاه های اطلاعاتی نیروهای بیگانه از این مساله غافل بودند که موج اسلام خواهی ملت ایران به رهبری امام خمینی از چنان وسعت و فراگیری برخوردار است که هر گونه شدت عمل در برخورد با انقلابیون باعث اوج گیری مخالفت با نظام شاهنشاهی می شود.

وی تصریح کرد: در مورد نقش پرویز ثابتی در ساواک و همچنین خشونت هایی که در دوره او نسبت به زندانیان سیاسی اعمال می شد البته می توان ساعت ها صحبت کرد و مجموعه مصائب و سختی هایی که انقلابیون بازداشت شده در این دوره متحمل شدند آن قدر زیاد است که باید جلسات متعددی را برای شرح این اتفاقات اختصاص داد و البته برخی از آنها هم ناگفتنی است اما در مجموع باید گفت برغم همه صحبت هایی که در مورد اهمیت نقش اجرایی ثابتی در ساواک مطرح می شود و در جای خود درست است اما باید بگویم که در مورد برخی تعابیر از جمله اینکه او مغز متفکر ساواک بوده موافق نیستم و معتقدم که او از توان فکری و درایت بالایی برخوردار نبوده است.

بیشتر بخوانید:

• دبیر کانون «زندانیان سیاسی قبل از انقلاب»: مسئولان، خجالت بکشند / «کوتاهی» آنان باعث شده، شکنجه‌گران ساواک «مدعی حقوق بشر» شوند