خشت به خشت عشق و ارادت در ترفیع گنبد امام حسین(ع)

خبرگزاری مهر -گروه دین و اندیشه-سمانه نوری زاده قصری: چند سالی است که در گوشه‌ای از استان پهناور کرمان، خاک و آهن و عشق، در هم آمیخته و کاری از جنس ارادت و اخلاص چشمها را می‌نوازد. بارگاه ملکوتی امام حسین (ع) در کربلای معلی پیش از این در سه دوره تاریخی دیلمی‌ها، صفویه و قاجاریه مورد بازسازی قرار گرفته است.

زمانی که سردار شهید حاج قاسم سلیمانی غربت حرم های مقدس در عراق را دید به فکر بازسازی آنها به همت مردم ایران افتاده و ستاد بازسازی عتبات عالیات را با موافقت رهبر معظم انقلاب راه اندازی کرد، در ابتدای فعالیت این ستاد دولت وقت عراق با تردید کار را به ایرانی‌ها سپرد اما بعد از گذشت مدتی و نشان دادن همت و تخصص ایرانیان و فعالیت‌های شکل گرفته دولت عراق با اشتیاق بیشتری کار را به دست شیعیان و محبان ائمه اطهار در ایران واگذار کرد. یکی از این پروژه‌های عظیم، پروژه ترفیع گنبد حرم حسینی (ع) است.

در خصوص لزوم اجرای پروژه ترفیع گنبد حرم حضرت امام حسین (ع) که به دست ستاد بازسازی کرمان سپرده شده است باید گفت؛ دیواره‌های حرم پوسیدگی زیادی داشت و ستون‌هایی که وزن گنبد روی آنها افتاده بود تقریباً از بین رفته بود. در این زمان نریختن حرم را از کرامات حضرت امام حسین (ع) عنوان کرده‌اند چرا که به واقع حرم از استحکام کمی برخوردار بود.

همزمان با اتمام پروژۀ لاغرسازی و مقاوم سازی ستون‌های حرم مطهر امام حسین (ع)، ساخت گنبد در کرمان به اتمام می‌رسد، این گنبد از ۹۶ قطعه پیچ مهره‌ای تشکیل شده است. کار مطالعات ترفیع گنبد امام حسین (ع) از سال ۹۱ شروع شد و تولیت حرم درخواست داشت که ارتفاع حرم ۷.۵ متر بلندتر و از نظر مقیاس ۱.۵ برابر شود.

تولیت بر لزوم حفظ معماری گنبد حفظ و لاغرسازی ستون‌های آجری اطراف ضریح مطهر سید الشهدا و گسترش فضای اطراف ضریح تاکید داشت. بر همین اساس کنترل کیفیت تمام مصالح به کار رفته در لاغرسازی ستون‌ها و ساخت گنبد امام حسین (ع) انجام شد و از به روز ترین مصالح دنیا استفاده گردید.

هشت نوع از مصالح روز دنیا را برای گنبد در نظر گرفته شده که با توجه به شرایط خاصی که در کربلا وجود دارد در نهایت از کامپوزیت بتن و فولاد استفاده شده است. ساخت گنبد با دقت بالایی انجام شده و در حین ساخت آزمایش‌های مختلف انجام شده است. سازه گنبد سازه خاصی بوده و تاکنون در دنیا به این سبک کار نشده است.

گنبد با بتن سبک با مقاومت بالا ساخته شده است و سگمنت های به کار رفته در گنبد در کارگاه مجاور گنبد ساخته شده است و ۹۰ قطعه سگمنت بتنی، که چیدمان آنها به صورت آجری است که در شش تیپ این سگمنت ها نصب شده اند. پایه و اساس خشت‌های به کاررفته در گنبد مس است و برای اولین بار در دنیا تمامی خشت‌های که در اینجا ساخته می‌شود هیچ گونه جوشکاری، برشکاری ندارند و از یک سیستم یکپارچه استفاده می‌شود. برای گنبد از روز اول ۱۲ خشت طراحی شد و نهایتاً یکی از این طرح‌ها انتخاب شد و اکنون در گنبد کار شده است.

گفتنی است ساخت سازه گنبد به پایان رسیده و نصب اولیه خشت‌ها در ایران انجام می‌شود و مجدداً سازه باز شده و با ماشین به کربلا فرستاده شده و در کربلا نصب نهایی انجام می‌شود. تاریخ حرم امام حسین دارای سه گنبد است و قرار است به زودی آخرین گنبد به دست ایرانیان نصب شود.

در همین راستا «فرود بهرآسمانی» جانشین رئیس ستاد توسعه و بازسازی عتبات عالیات کرمان در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص فعالیت‌های این ستاد گفت: پروژه ترفیع گنبد امام حسین (ع) و ساخت گنبد جدید از سال ۹۳ آغاز شده است. برای لاغر سازی و مقاوم سازی ستون‌های زیر گنبد نقشه‌هایی کشیده و قرار دادهایی با دولت عراق و تولیت حرم حسینی منعقد شد.

وی با اشاره به تبحر مهندسان ایرانی ادامه داد: زمانی که کار را شروع کردند با بازدیدی که برخی مهندسان از انجام آن داشتند در نامه‌ای به مسئولان نوشتند که کاری که کرمان می‌کند آبرو و حیثیت ایران را خواهد برد و این امر موجب ریختن سقف اطراف و گنبد حرم امام حسین (ع) خواهد شد. اما مهندسان ستاد بازسازی عتبات کرمان که تحصیلات تکمیلی خود را علاوه بر داخل، در کشورهای اروپایی و آمریکایی گذارنده‌اند تأیید کردند که چنین اقدامی شکست نخواهد خورد و مقاوم سازی ستون‌های گنبد انجام می‌شود.

بهر آسمانی با تبیین روند انجام چنین فعالیتی گفت: مهندسین در ابتدا با ورود به ستون‌ها از سمت بالای پشت بام حرم شمع گذاری کرده و شروع به لاغر کردن ستون‌ها کردند. زمانی که می‌خواستند شمع‌ها را قطع کنند همه می‌ترسیدند که احتمال پایین آمدن سقف باشد. در نهایت آخرین شمع که بریده شد گنبد ۴ میلیمتر بالا آمد. گویی ستون‌ها حالت فنری گنبد را گرفته بودند. وزن گنبد هزار و ۲۰۰ تن بود و وزن ۳۰۰ تنی مجدد به آن اضافه شد که روی هم هزار و ۵۰۰ تن وزن گنبد خواهد بود.

۱۵ هزار خشت طلا روی گنبد نصب می‌شود

وی ادامه داد: ارتفاع گنبد قبلی ۱۴/۵۸ است و گنبد جدید ۲۱/۵۸ می‌شود. قطر گنبد ۱۷ متر است. پوشش کنونی آن مس است که در آینده روی آن طلا می‌آید. تعداد ۱۵ هزار خشت گذاشته می‌شود. تعداد ستون‌های فولادی ۱۲ و غیر فولادی ۲ و سگمنت های بتن شده که رویشان خشت‌های مس نصب و طلا کاری می‌شود ۹۰ عدد است. ۱۲ پنجره دور گنبد می‌خورد و تعداد کتیبه‌های مسی که رویش نوشته می‌شود و به عنوان کمربند نام گذاری می‌شود ۱۲۲ قطعه است. از این مقدارحاشیه‌هایش ۱۰۰ عدد و تعداد مقرنس‌ها ۹۸ عدد و یک چلیپا که به عنوان نگین گنبد در چهار گوشه نصب می‌شود.

بهر آسمانی در ادامه گفت: ما آماده نصب هستیم و دولت عراق باید به ما اجازه نصب بدهد و دو سال است که همه خشت‌ها به عراق فرستاده شده است. عراق با اعلام اینکه باید طلا کاری خشت‌ها کامل شده و بعد نصب صورت بگیرد تا کنون اجازه نصب را به ما نداده است. چرا که خشت‌های مسی هنوز به صورت کامل طلاکاری نشده است. بر همین اساس در حال حاضر همه علاقه مندان و شیفتگان آستان مقدس حسینی می‌توانند با خرید هر خشت سهمی از گنبد و بارگاه سید الشهدا (ع) داشته باشند. قیمت هر خشت ۳ میلیون تومان است که افراد می‌توانند آن را خریداری کرده و شناسه خشت برای آنان سند زده شده و سند مشارکت به فرد داده می‌شود. البته افراد می‌توانند نیم خشت به مبلغ یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان و ربع خشت به مبلغ ۷۵۰ هزار تومان را خریداری کرده و به هر میزان که شده در این امر مشارکت کنند.

تأمین ۵۰۰ کیلو طلا از سوی کشور عراق

وی با تاکید بر اینکه طلای قبلی دست زده نمی‌شود و گنبد جدید بر روی گنبد فعلی نصب خواهد شد؛ افزود: ما کارگاه‌های طلاکاری را به عراق بردیم و در حال انجام طلا کاری خشت‌های مسی هستیم. طلاکاری ما انجام می‌دهیم اما وزن طلای ۵۰۰ کیلویی را خود عراق تأمین می‌کند. این پروژه حداقل هشت ماه تا یکسال به طول انجام خواهد انجامید. طلاکاری در حال انجام است و بستگی به مواد اولیه دارد ما طلاکاری را به شیوه ملقمه انجام می‌دهیم. یعنی طلا را آرد و خمیر کردن. طلا را خمیر می‌کنند و با جیوه‌ی غیر فعال قاطی کرده و روی خشت‌ها می‌کشند. بر همین اساس در کارگاه طلاسازی خشت‌های گنبد روزانه ۵۰ خشت طلا زده می‌شود.

اتمام پروژه سرداب مقدس حسینی و عباسی در سال ۱۴۰۲

جانشین رئیس ستاد توسعه و بازسازی عتبات عالیات کرمان در خصوص دیگر پروژه‌های این ستاد گفت: پروژه سرداب نیز از سال ۹۸ انجام شده و ما تاریخ پایانش را ۱۴۰۱ محاسبه کرده بودیم که به دلیل مسائل مرزی پیش آمده میان دولت ایران و عراق این مدت به طول خواهد انجامید. عرض دهانه سرداب‌ها در قسمت ورودی ۱۲ متر و از طرفی ۲۲ متر است. مساحت آن چهار هزار متر و سیستم سازه اش قالب بتنی است که با مواد خاصی آب بندی می‌شود و ضخامت فونداسیون یک متر و ضخامت دیوار و سقف ۴۰ سانت است.

۲۴ ستون و ۱۲ پنجره در سازه گنبد مقام حضرت زینب (س)

وی با اشاره به طرح‌های دیگر در دست ستاد بازسازی عتبات عالیات استان کرمان گفت: ساخت گنبد مقام حضرت زینب (س) در حال حاضر به دست این ستاد در حال اجراست که در سال ۱۴۰۲ پایان خواهد رسید. ارتفاع این گنبد ۱۱ متر و۶ سانت و قطرش ۱۱ و ۲۴ ستون و ۱۲ پنجره دارد. ستون‌های گنبد تل زینبیه ساخته شده و تا پایان سال گنبد هم نصب و به کربلا انتقال داده می‌شود.

اتاق تربت و هدیه پته‌دوزی بانوان کرمانی

در محل ستاد بازسازی عتبات عالیات کرمانی اتاقی جالب وجود دارد. صدای قرآن در اتاقی که مملو از تربت کربلاست به گوش می‌رسد. صندوقچه‌های خاکی که درون آنها تکه سنگ‌ها و بخشی از خاک‌هایی که در زمان گود برداری صحن عقیله (س) برداشته است به چشم می‌آید. این خاک‌ها با آزمایش‌هایی که رویشان انجام شده تفاوت خود را به صورت علمی نشان داده‌اند. همچنین در این اتاق بزرگترین پته‌دوزی ۱۵۰ بانوی کرمانی که برای مضجع و قبر شش گوشه اباعبدالله الحسین (ع) دوخته شده است قرار گرفته است.