برداشت‌های قانونی، اما خلاف اساسنامه

رییس هیات عامل صندوق توسعه ملی گفت: در حالیکه صندوق توسعه ملی تاکنون ۱۴۵ میلیارد دلار ورودی داشته و ۱۰۰ میلیارد دلار آن از سوی دولت‌ها طی بیش از یک دهه گذشته برداشت شده، تنها رقمی در حدود ۲ تا ۳ میلیارد دلار آن بازگشت داشته است. این در حالی است که در همین بازه زمانی حدود ۴۰ میلیارد دلار از منابع صندوق در بخش‌های خصوصی و بخش عمومی غیردولتی سرمایه‌گذاری شده که برگشت نسبتا بهتری دارد.

به گزارش ایسنا و به نقل از صندوق توسعه ملی، مهدی غضنفری،  با حضور در یک برنامه تلویزیونی در پاسخ به پرسشی پیرامون تفاوت‌ها و شباهت‌های صندوق توسعه ملی ایران و نمونه‌های جهانی، گفت: نام دقیق این صندوق‌ها در جهان "صندوق‌های ثروت ملی" است، اما در کشور ما به دلایلی ۱۲ سال پیش که این صندوق تشکیل شد، صندوق توسعه ملی نام گرفت. منظور از صندوق ثروت ملی در جهان صندوقی است که مازاد درآمدهای ملی را در اختیار می‌گیرد و سعی می‌کند با تبدیل این درآمدها به سرمایه‌های ماندگار و زاینده، آنها را برای نسل‌های بعدی حفظ کند.  

وی افزود: این مازاد درآمد ملی به طور معمول به سه شکل به وجود می‌آید، نخست در کشورهای نفت‌خیز است که در برخی سال‌ها مازاد فروش نفت دارند و این منابع را در صندوق جمع می‌کنند. برخی از کشورها هم به دلیل حجم صادرات بالا از کالاهای پایه چون آهن و یا محصولات کشاورزی، مازاد فروش دارند که در صندوق نگهداری می‌کنند و در نهایت دسته سوم کشورهایی مانند چین و هنگ هستند که به طور کلی از فروش کالاهای مصرفی و ساخته شده مازاد تجاری دارند.

رییس هیات عامل صندوق توسعه ملی افزود: در نتیجه، امروز شاهد هستیم که صندوق های ثروت ملی در تقریبا ۷۹ کشور جهان شکل گرفته و برخی از کشورها دو یا چند صندوق ثروت دارند که منابع مازاد حاصل از درآمدهای یادشده را در این صندوق‌ها گرد آورده و تبدیل به سرمایه ماندگار و ثروت‌های زاینده می‌کنند. چنانکه در شرایط کنونی می‌توان گفت حدودا ۱۷۶ صندوق ثروت ملی در جهان داریم که مجموع سرمایه آن‌ها بیش از ۱۱ تریلیون دلار می‌شود و به پشتوانه این منابع، حرکت‌های بزرگ اقتصادی را در جهان رقم می‌زنند.

ماموریت صندوق‌ها چگونه تعریف می‌شود؟

وی در ادامه با اشاره به اینکه صندوق‌های ثروت بر اساس ماموریت به سه دسته تقسیم می‌شوند، گفت: دسته اول صندوق‌های تثبیتی هستند که در زمان افزایش درآمدهای ملی، مازاد درآمد را در صندوق قرار داده و این منابع را در زمان کاهش درآمدهای ملی استفاده می‌کنند و به نوعی بودجه دولت را با این رویه تثبیت کرده و کسری بودجه را تامین می‌کنند. گونه دوم صندوق‌های توسعه‌ای هستند؛ منابع این صندوق‌ها به هزینه‌ها و بودجه‌های جاری وارد نشده و صرف امور توسعه‌ای مانند طرح‌های عمرانی، زیرساختی و تامین مالی پروژه‌های بخش خصوصی می‌شود.

رییس هیات عامل صندوق توسعه ملی ادامه داد: گونه سوم که مدل کارآمدتری بوده و برای نسل‌های آینده مهم تلقی می‌شوند، صندوق‌های صیانتی است. این صندوق‌ها هیچ ارتباطی با بودجه‌های جاری و زیربنایی امروز نداشته و بر آینده تمرکز دارند و تمام تلاش‌شان این است که دارائیهای خود را بیشتر و بیشتر کنند تا آینده باثبات‌تر و مستحکم‌تری را رقم بزنند.  

برداشت‌های قانونی، اما خلاف اساسنامه

به گفته غضنفری؛ اساسنامه صندوق توسعه ملی ایران به نوعی توسعه‌ای و بیشتر صیانتی است و هیچگونه رویکرد تثبیتی ندارد. با این حال طی سال‌های گذشته بر خلاف اساسنامه، بخش‌هایی از منابع صندوق با رویکرد تثبیتی هزینه شده است.

رئیس صندوق توسعه ملی تصریح کرد: به بیانی دیگر باید تاکید کرد که صندوق توسعه ملی ایران با اینکه به لحاظ واژه‌ها و اسامی با صندوق‌های ثروت ملی تفاوت دارد، اما از لحاظ ماموریت اساسنامه‌ای تفاوت چندانی نداشته و تمرکز آن بر حفظ و افزایش ثروت برای نسل‌های آینده است. واژه توسعه در عنوان صندوق توسعه شاید این مفهوم را به ذهن متبادر کند که دولت‌ها می‌توانند برای امور توسعه‌ای و زیربنایی از منابع صندوق استفاده کنند، اما باید این باور را تغییر داد و با تبیین ماموریت‌های اساسنامه‌ای صندوق، انتظارات ار صندوق را اصلاح و نگرش آینده گرایی آنرا تقویت کرد.

موفق‌ترین نمونه‌های جهان 

رئیس صندوق توسع ملی ایران در پاسخ به پرسشی که موفق‌ترین صندوق‌های جهان در حال حاضر کدام صندوق‌ها هستند، تاکید کرد: صندوق ثروت ملی نروژ به عنوان یک الگوی موفق در جهان مطرح است و نزدیک به ۱.۴ تریلیون دلار دارایی دارد. اما اخیرا صندوق ثروت ملی امارات هم به این عدد نزدیک شده و صندوق چین هم در تعقیب این دو صندوق است.

وی ادامه داد: صندوق نروژ به لحاظ ساختار حکمرانی و پیشتاز بودن در سرمایه‌گذاری و الگو بودن در نوع پرتفوی و تنوع سرمایه‌گذاری، خیلی مورد توجه بوده و به عنوان یک صندوق موفق از آن یاد می‌شود.  

آیا صندوق توسعه ملی ایران، موفق است؟

در ادامه نشست، پرسشی پیرامون عملکرد صندوق توسعه ملی مطرح شد مبنی بر اینکه آیا صندوق توسعه ملی، یک صندوق موفق است؟ که رئیس صندوق چنین پاسخ داد: صندوق توسعه ملی از حیث دریافت منابع، عملکرد خوبی داشته و بر اساس قوانین بلادستی و نیز قانون بودجه سهم ۲۰ درصدی، سپس ۳۰ درصدی و هم اینک ۴۰ درصدی از منابع فروش نفت و گاز به صندوق تخصیص داده شده است یعنی صندوق در این زمینه موفق بوده؛ چنانکه منابع صندوق با وجود شرایط سخت اقتصادی ۱۰ سال گذشته به ۱۴۵ میلیارد دلار بالغ شده است.

وی افزود: اما حدود ۱۰۰ میلیارد دلار از این منابع از سوی خود دولت‌ها برداشت شده که بر خلاف اساسنامه است. به عبارتی برداشت‌های قانونی اما خلاف اساسنامه صورت گرفته است. بر طبق اساسنامه دولت‌ها اجازه برداشت از منابع صندوق توسعه ملی را ندارند، اما به فراخور موضوع و در برهه‌های مختلف، دولت‌ها برای برداشت از منابع صندوق مجوز می‌گیرند و در واقع یک خلاف اساسنامه‌ای، اما قانونی می‌شود.  

رییس هیات عامل صندوق توسعه ملی افزود: در حال حاضر بخش قابل توجهی از سرمایه‌گذاری‌های صندوق در حوزه‌های نفت و گاز و پتروشیمی بوده که سرمایه‌گذاری‌های موفقی هم بوده و محصولات پالایشگاهی و پتروشیمی‌ مانند بنزین و مانند آن در حال عرضه بوده و طبیعتا منابع صندوق هم باید برگشت داده شود. یعنی در حالیکه صندوق توسعه ملی تاکنون ۱۴۵ میلیارد دلار ورودی داشته و یکصد میلیارد دلار آن از سوی دولت‌ها طی بیش از یک دهه گذشته برداشت شده، تنها رقمی در حدود ۲ تا ۳ میلیارد دلار آن بازگشت داشته است. این در حالی است که در همین بازه زمانی حدود ۴۰ میلیارد دلار از منابع صندوق در بخش‌های خصوصی و بخش عمومی غیردولتی سرمایه‌گذاری شده که برگشت نسبتا بهتری دارد. به بیان دیگر حضور صندوق برای تامین مالی انواع پروژه‌ها، علاوه بر درآمدزایی و اشتغال زایی، منشاء اثرات بزرگ و مهمی در اقتصاد کشور چون توسعه و خودکفایی شده است.  

صندوق توسعه ملی نه بانک است و نه تامین کننده بودجه

مهدی غضنفری در ادامه‌ی بحث، پیرامون کارکردهای صندوق توسعه ملی یادآور شد: صندوق برای پشتیبانی بخش خصوصی است و منابع آن باید صرف سرمایه‌گذاری شود؛ اما زمانی که منابع آن سمت بودجه می‌رود، در واقع در انجام ماموریت‌های واقعی‌اش تضعیف می‌شود. برخی صندوق را با بانک اشتباه می‌گیرند؛ این در حالی است که صندوق منابع را تحت شرایط خاصی در اختیار بانک‌ها قرار می‌دهد و بانک‌ها وام و تسهیلات می‌دهند. صندوق توسعه ملی به هیچ عنوان ماموریت وام‌دهی مستقیم ندارد. از سوی دیگر برخی صندوق را با منابع بودجه‌ای اشتباه می‌گیرند و در مواردی چون توسعه عمرانی و یا واردات نهاده‌های دامی و کشاورزی و یا حتی افزایش حقوق و دستمزد به منابع صندوق نگاه می‌کنند. این‌ها هیچکدام جزو ماموریت‌های صندوق نیست. منابع صندوق باید هر سال بیشتر و بیشتر شود و نقش و اثرش بزرگ و بزرگتر شود و در عین حال که به توسعه می‌اندیشد، باید منابع خود را به سوی طرح‌ها و بخش‌هایی هدایت کند که بازگشت مطلوبی به صندوق داشته و صندوق را تقویت کند.  

منابع صندوق توسعه ملی، سرمایه است نه ثروت

وی ادامه داد: در مجموع باید گفت که منابعی که ما از فروش منابع طبیعی چون نفت و گاز کسب می‌کنیم، به واقع سرمایه است و نه ثروت. این سرمایه‌ها را باید به کار بگیریم و از طریق آن درآمدزایی کنیم و سپس درآمدهایی حاصل شده را به عنوان ثروت، خرج کنیم. غضنفری ضمن اشاره به زمان کوتاه تاریخی برای استفاده از ذخایر زیرزمین انرژی فسیلی بویژه در میادین مشترک، اعلام کرد که صندوق آماده است برای دستیابی کشور به ارز بیشتر و نیز بازپرداخت مطالبات صندوق از دولت، بر روی میادین نفت و گاز سرمایه گذاری کرده و قدمهای مهمی برای توسعه کشور بردارد.

انتهای پیام