پشت تمام کلمه‌های خبرگزاری‌های غربی خبر نهفته است

به گزارش خبرگزاری مهر، آئین رونمایی از کتاب «مدل‌های تغییر رفتار و انواع آن‌ها» دوشنبه هشتم اسفند ۱۴۰۱، با حضور مسئولان، اندیشمندان، مترجم کتاب و جمعی از خبرنگاران در خبرگزاری فارس برگزار شد.

در ابتدای این مراسم محمد کریمی سردبیر خبرگزاری فارس گفت: درباره رفتار انسان در حوزه‌های فردی، اجتماعی و سازمانی تئوری‌های مختلفی مطرح و نوشته شده است. کتاب حاضر تازه‌ترین تئوری‌های رفتار انسان به ویژه رفتار سازمانی را تعریف کرده و برای آن مصداق‌هایی را ارائه داده است. از مترجم کتاب سوال پرسیدم که به چه میزان متن اصلی بومی‌سازی شده است، متوجه شدم که نویسنده با رعایت اخلاق و قوانین حرفه‌ای به قلم صاحب اثر ورود نکرده است. او صرفاً کتاب را به زبان فارسی بازتاب داده است.

پشت تمام کلمه‌های خبرگزاری‌های غربی خبر نهفته است

در ادامه این مراسم، مهیار حسنی مترجم کتاب «مدل‌های تغییر رفتار و کاربرد آن‌ها» با اشاره به دلایل انتخاب این کتاب برای ترجمه گفت: سال ۲۰۱۷ متوجه شدیم که چندین دوره است که جایزه نوبل رشته اقتصاد، به اقتصاددان‌هایی اهدا می‌شود که به خود اقتصاد، به صورت خالص نپرداخته‌اند. در آن سال، ریچارد تالر برنده نوبل اقتصاد شد. او با تئوری «تلنگر» میان اقتصاد و روانشناسی ارتباط ایجاد کرده بود.

وی افزود: پیش از او دانیل کانمن سال ۲۰۰۲ با به کار بردن این تئوری توانست جایزه نوبل را به خود اختصاص دهد. بنده سال ۹۷ به دستور مدیر عامل خبرگزاری فارس ترجمه این کتاب را با هدف فهم نوع نگاه دانشگاه‌های غربی و مقوله رفتار انجام دادم. این کتاب گزارشی از یک مرجع دولتی به نام GSR (Government social research) است. در واقع این گزارش را به عنوان مرجع مجموعه‌ای از داده‌های ساختار یافته منتشر کرده و تقریباً همه مدل‌هایی که تا آن روز به مقوله رفتار پرداخته بودند را گردآوری کرده بودند که این گزارش به نظر ما مفید آمد.

حسنی افزود: کتاب «مدل‌های تغییر رفتار و کاربرد آن‌ها» شامل دو بخش است. بخش نخست همه مدل‌های تغییر رفتار را بررسی می‌کند و در دو بخش به استفاده و کاربرد این مدل‌ها پرداخته است. ما در آن دوره در حال کار کردن روی مخاطب‌شناسی و اثرسنجی در خبرگزاری بودیم. زمانی که در همین حوزه ورود کردیم متوجه شدیم یکی از خبرگزاری‌های خارجی که امروز هم آثار آن را می‌بینیم، یک جنگ رسانه‌ای بزرگی علیه ایران راه انداخته است و اکنون هم نوعی از تلاطم و تشویش را به جامعه ایران تزریق می‌کند. در آن زمان متوجه شدیم آن‌ها به چه میزان در این بخش جدی هستند.

مترجم کتاب با بیان اینکه خبرگزاری‌های کشورهای غربی، صرفاً محل تولید یا انتشار خبر نیستند، گفت: پشت تک تک کلمه‌هایی که به کار می‌برند خبری نهفته و کاملاً فکر شده است. آخرین مورد آنکه به صورت گسترده پخش شده بود، عنوانی بود که «بی‌بی‌سی فارسی» درباره بارش سنگین برف در آمریکا زده بود، عنوان خبر این بود «شمار کشته‌شدگان کولاک زمستانی از کانادا تا مرز مکزیک به ۵۶ نفر رسید» بی‌بی‌سی در این خبر نامی از آمریکا نیاورده بود تا وجهه آن را خراب نشود. اما همان خبرگزاری‌ها و رسانه‌هایشان دشمن شماره یک جمهوری اسلامی ایران هستند. شاید دشمنی جدی‌تر از این رسانه‌ها برای کشور وجود نداشته باشد.

وی افزود: این‌ها شبانه‌روز علیه ما کار می‌کنند. ما با هدف فهم چگونگی کارهای آن‌ها به سراغ این کتاب رفتیم. غربی‌ها عوامل مختلفی را در حوزه کنشگری در نظر می‌گیرند. نیات، عادات، احساسات، هنجارهای توصیفی، فردی، ذهنی همه این موارد را می‌بینند. دانشمندان غربی در مدل‌هایی که ارائه داده‌اند به این موضوعات توجه کرده‌اند. شاید بتوان گفت که محمل همه این‌ها اقتصاد است.

کتاب «مدل‌های تغییر رفتار و انواع آن‌ها» به رفتار فردی توجه نکرده است

در ادامه این مراسم امیر ناظری معاون پژوهشی انجمن علمی مطالعات خانواده، با اشاره به پدیده رفتار انسان، گفت: رفتار انسان، پدیده‌ای چند بعدی است و نگارش کتاب در این زمینه سخت و ترجمه کتاب از آن هم سخت‌تر است.

ناظری نقدهایی بر «اندرو دارنتون» نویسنده کتاب وارد کرد و افزود: این کتاب متأسفانه به رفتارهای انسان توجهی نکرده‌است. ما اگر نسبت به رفتار شناخت درستی نداشته باشیم، نمی‌توانیم متوجه آن شویم. البته این نقدها بر نویسنده کتاب است نه ترجمه آن.

وی درباره امتیازات این کتاب و تفاوت آن با سایر کتاب‌ها، گفت: این کتاب نسبت به کتاب‌های مشابه جامعیت خوبی دارد. خواننده می‌تواند با خواندن این کتاب مدل‌های مختلف رفتار را در ذهن خود تصور کند و دیگر دنبال مقاله و جست‌وجو در اینترنت نباشد، ترجمه کتاب بسیار خوب، ساده و روان است و واژه‌ها بومی‌سازی شده‌اند.

ناظری افزود: اندازه کلمات کتاب، چشم را خسته نمی‌کند. وجود نمودارها شکل کار را آسان کرده و کتاب یک مدل کاملاً عالی برای تبیین انسان است و هر فصل نظم و انسجام عالی دارد.

معاون پژوهشی انجمن علمی مطالعات خانواده نقطه عطف کتاب را فصل چهارم آن دانست و بیان کرد: خواننده جامعیت کامل موضوع را درک می‌کند، مخصوصاً در زمینه کاربرد و تئوری. این کتاب در زمینه رفتار اجتماعی و سازمانی بسیار مؤثر است، اما متأسفانه در زمینه رفتار فردی کمتر توجه شده است.

وی با انتقاد از مترجم کتاب ابراز کرد: در پایان هر فصل، نظری از مترجم نیامده است و نگاه تحلیلی مترجم و نظر کارشناسان در آن نیست، همچنین مصداق‌های عملیاتی در این کتاب کم است.

افرادی که توان تغییر ندارند از همه فقیرتر هستند

در ادامه حجت‌الاسلام حسن ناصری‌پور رئیس هیأت مدیره انجمن مطالعات خانواده، گفت: همه انسان‌ها در طول زندگی خود به دنبال صلح درونی و رسیدن به آرامش هستند، اما چیزی که همیشه انسان را از مسیر دور می‌کند، بیگانه درون است. بیگانه درون، در حقیقت از زاویه گروه‌های حقیقت‌گریز و حقیقت‌فروش در ذهن انسان تشکیل می‌شود. هر باوری که در ذهن تشکیل می‌شود، در زندگی ما مؤثراست. اگر باور کنیم که خواندن این کتاب برای ما فرایند مثبتی دارد قطعاً آن را مطالعه و از آن تأثیر می‌گیریم.

وی با بیان اینکه دو الزام مهم زندگی انسان در این کتاب به نگارش درآمده است، افزود: نخستین الزام کشف حقیقت و دومین الزام مدیریت کاهش درد و رنج یعنی همان ساحت رفتار است.

ناصری‌پور به اثر مثبت کتاب در جامعه اشاره کرد و آن را یک دستاورد از نگاه روانشناسی دانست و گفت: ما در حوزه روانشناسی آثار فراوانی داریم که درباره انسان در اسارت فکر است. شاید انسان امروزی برخی از ارزش‌ها را قبول نداشته باشد، اما ناخودآگاه درگیر آن‌ها شده و سبک زندگی خود را تغییر می‌دهد. سخت‌ترین کاری که انسان می‌تواند انجام دهد تغییر کردن است و گروهی که توان تغییر کردن را ندارند از همه فقیرتر هستند.