شمار پرندگان مهاجر در زاینده‌رود به کمتر از ۱۰۰۰ قطعه رسید

مریم امیدی در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه سرشماری زمستانه پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی در ماه ژانویه میلادی (دی- بهمن) انجام می‌شود، اظهار داشت: طبق قانونی که برای ثبت آمار پرندگان وجود دارد، در ایران نیز همزمان با سراسر جهان در بازه بین دهم دی ماه تا پنجم بهمن ماه هر سال، پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی سرشماری می‌شوند.

وی اضافه کرد: سرشماری زمستانه پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی در اصفهان در حالی در ماه ژانویه انجام شد که رودخانه خشک بود و با وجود اینکه آب نبود برخی بخش‌ها از جمله اطراف تصفیه‌خانه‌های آب و فاضلاب و بویژه تصفیه‌خانه جنوب و بند آبشار و مناطق آبگیر سرشماری پرندگان آبزی و کنار آبزی انجام شد.‌

رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اداره کل حفاظت محیط‌زیست اصفهان خاطرنشان کرد: به دلیل خشکی رودخانه زاینده‌رود در زمان سرشماری پرندگان، آمار قابل توجهی از رودخانه و زیستگاه‌های خشک بدست نیامد.

امیدی افزود: سرشماری پرندگان در سه ناحیه از جمله سد نکوآباد (مبارکه) تا بند آبشار، خود بند آبشار و نیز از بند آبشار تا امتداد رودخانه- بند شاخ کنار ورودی تالاب گاوخونی انجام شد که چون آبی جریان نداشت تعداد پرندگان بسیار ناچیز بود.

رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اداره کل حفاظت محیط‌زیست اصفهان خاطرنشان کرد: امسال از سد نکوآباد تا قبل از پهنه تالاب گاوخونی کمتر از ۱۰۰۰ قطعه پرنده آبزی و کنار آبزی سرشماری شد که دلیل عمده این کاهش جمعیت در مقایسه با سال‌های گذشته خشک بودن رودخانه، جاری نبودن آب و وضعیت نامناسب زیستگاه است.

وی با اشاره به اینکه پرندگان کنار آبزی در بخش‌هایی که رطوبت داشت مشاهده شدند، گفت: در سرشماری زمستانه امسال در اصفهان انواع حواصیل خاکستری، اِگرت بزرگ، اِگرت کوچک، تعدادی مرغابی مانند اردک سرسبز، خوتکا، چنگر معمولی، چنگر نوک سرخ، دو گونه کاکایی سرسیاه و همچنین پرندگان شکاری چون سُنقر تالابی و برخی پرندگان کنار آبزی از جمله انواع آبچلیک مشاهده شد.

امیدی با بیان اینکه پس از دوره سرشماری زمستانه در سایر ماه‌ها زیستگاه‌های پرندگان پایش و بررسی می‌شود اما آمار رسمی محسوب نمی‌شود، گفت: در روزهای اخیر که زاینده‌رود بازگشایی شد، پایش و برآورد جمعیتی از حضور پرندگان نداشتیم اما براساس آمار سال‌های گذشته هر زمانی‌که رودخانه آب داشته باشد با توجه به اینکه نوع زیستگاه تغییر نکرده عمده گونه‌ای که در رودخانه زاینده رود ثبت می‌کنیم، تعداد زیاد کاکایی سرسیاه است؛ پرندگانی سفید رنگی که سطح رودخانه عمدتاً پرواز می‌کنند و بسیاری آن را با عنوان مرغ نوروزی یا مرغ دریایی می‌شناسند.

وی اضافه کرد: همچنین تعدادی از پرندگان کنارآبزی از جمله انواع مرغابی‌ها در مناطقی که پوشش گیاهی و امنیت بیشتری دارد، مشاهده می‌شوند.

رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اداره کل حفاظت محیط‌زیست اصفهان با اشاره به اینکه اکنون فصل مهاجرت پرندگان است، ابراز داشت: پرندگان از اواسط شهریورماه هر سال مهاجرت خود را از مناطق شمالی به سمت عرض‌های پایین‌تر آغاز می‌کنند که شروع مهاجرت در گونه‌های مختلف فرق دارد و برخی گونه‌ها مانند غازها و بویژه غاز خاکستری زودتر مهاجرت را آغاز کرده و برخی گونه‌ها دیرتر اما به مرور در دسته‌های مختلف در مسیر مهاجرتی به سمت عرض‌های پایین‌تر از جمله ایران و در نهایت تا آفریقا می‌روند و با گرم شدن هوا و مساعد شدن شرایط محیطی از اواخر زمستان شروع به بازگشت به سمت مناطق شمالی می‌کنند.

امیدی خاطرنشان کرد: بجز پرندگان مهاجر، پرندگان بومی نیز هر فصلی در هر زیستگاه و ناحیه‌ای در چهار فصل سال حضور دارند؛ از سوی دیگر برخی پرندگان مهاجر نیز جوجه آور هستند و ممکن است به زیستگاهی مهاجرت کنند فقط برای جوجه آوری.

وی ادامه داد: باید توجه داشت زیستمندانی چون پرندگان که قدرت پرواز دارند هر خطه و زیستگاهی که پتانسیل و شرایط مناسب از لحاظ تغذیه و امنیت داشته باشد، انتخاب می‌کنند و برای مثال با گرم شدن هوا در اردیبهشت و خرداد، زیستگاه‌هایی که شرایط جوجه آوری را تأمین می‌کند، شاهد گونه‌های جوجه آور هستیم و زمانی‌که شرایط مثل آب برای پرندگان آبزی و کنار آبزی در زیستگاهی فراهم باشد، بدیهی است پرنده را هر فصلی در آن زیستگاه می‌بینیم‌.

خشکی زاینده‌رود همه زیستمندان وابسته به رودخانه را تهدید می‌کند

رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اداره کل حفاظت محیط‌زیست اصفهان در پاسخ به تهدید خشکی رودخانه برای زیستگاه و تنوع زیستی پرندگان مهاجر در اصفهان، تصریح کرد: این مسئله امری کاملاً بدیهی است؛ نه تنها برای پرندگان بلکه حیات تمامی زیستمندانی که وابسته به رودخانه هستند از کوچک‌ترین موجود مانند زئوپلانکتون‌ها تا پرندگان و سایر گونه‌ها با خشکی رودخانه تهدید می‌شود.‌

این کارشناس محیط‌زیست خاطرنشان کرد: تأثیر خشکی رودخانه حتی بر زندگی آدم‌ها مشخص شده که چه عوارض و پیامدهایی دارد که از جمله آن می‌توان به مشاغل بالادست و پایین دست، فرونشست زمین، ریزگردها، تخلیه آب زیرزمینی، کمبود و بحران آبی اشاره کرد و می‌دانیم که اگر پهنه تالابی گاوخونی خشک شود چه خساراتی نه تنها برای مردم مجاور که چندین استان کشور خواهد داشت.

امیدی ادامه داد: پرندگان یکی از زیستمندان رودخانه هستند و باید توجه داشت که پرنده زیستگاهی را انتخاب می‌کند که تغذیه و پناه فراهم باشد. اگر آبی جاری نباشد زیستمندان منبع تغذیه‌ای ندارند که استفاده کنند و از همین رو خشکی رودخانه تک تک زیستمندان که وابسته به آب هستند تحت تأثیر است قرار می‌دهد.

وی افزود: پرندگان در فصل مهاجرت با حسگرهای ژنتیکی که دارند و در نسل‌های مختلف انتقال داده شده مسیر را طبق مهاجرت هر ساله پیدا می‌کنند اما وقتی طی چندین سال آن مسیر که همیشه مهاجرت می‌کردند فاقد پهنه آبی و خشک باشد مسلماً بعد از چند سال تغییر مسیر می‌دهند و آن مسیر را برای مهاجرت انتخاب نمی‌کنند.

امیدی ابراز داشت: ممکن است آب در رودخانه جریان یابد و تعدادی پرنده را در اصفهان شاهد باشیم بخصوص با توجه به موقعیتی که رودخانه زاینده رود و تالاب گاوخونی بعنوان پهنه آبی و زیستگاهی در فلات مرکزی ایران دارند اما تداوم خشکی این اکوسیستم، رودخانه و تالاب بسیار ضربه جبران ناپذیری را بر پیکره تنوع زیستی و موجوداتی که وابسته به آب تالاب هستند وارد می‌کند.

رئیس اداره حفاظت و مدیریت حیات وحش اداره کل حفاظت محیط‌زیست اصفهان خاطرنشان کرد: در موضوع جوجه آوری پرندگان مواردی داشتیم که فلامینگو در حاشیه تالاب برخی سال‌ها آشیانه سازی و تخم گذاری کرده ولی به دلیل شرایط خشکی و نامساعدی که برقرار شده و پهنه خشک بوده آشیانه و تخم‌ها از بین رفته و خیلی پرندگان که قبلاً جوجه آوری داشتند به دلیل وضعیت خشکی تالاب این‌ها جوجه آوری و زادآوری ندارند و گاوخونی خالی از هرگونه زیستمند شده است.

به گزارش مهر، براساس آماری که از جمعیت پرندگان مهاجر در پهنه تالاب گاوخونی در سالیان پر آبی حوضه زاینده‌رود وجود دارد، این تالاب و رودخانه تا دو دهه پیش میزبان بیش از ۱۵۰ هزار قطعه انواع پرنده بوده است.