حاتمی‌کیا پرچمدار و دیده‌بان سینمای دفاع مقدس و مقاومت است/ سیاستمداران به درک صحیحی از هنر و هنرمند نرسیده‌اند/سینمای دفاع مقدس سهم عظیمی در سینمای ایران دارد

خبرگزاری میزان-  ورک‌شاپ کارگردانی و کارگاه انتقال تجربه احمدرضا درویش کارگردان سینمای ایران شامگاه ۱۶ اسفندماه به عنوان آخرین کارگاه هفدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم «مقاومت» در بندر عسلویه برگزار شد.

در ابتدای این کارگاه درویش ضمن اشاره به اهمیت جشنواره فیلم مقاومت گفت: توفیق بزرگی بود که به بهانه برگزاری جشنواره فیلم «مقاومت» در یک لوکیشن خاص و جدید یکدیگر را ملاقات کنیم.

وی با اشاره به نام جشنواره فیلم مقاومت در گذشته اظهار کرد: جشنواره فیلم مقاومت در ابتدا با نام دفاع مقدس شروع به کار کرد، اما بعد‌ها دامنه این نامگذاری به دلیل گسترش مقاومت در منطقه تغییر پیدا کرد و البته به درستی هم به جشنواره فیلم مقاومت تبدیل شد. در راه عزیمت به جشنواره تجربه جالبی با سردار مقواسازان مسئول فرهنگی بسیج در میان گذاشتم. خاطره‌ای که در سال ۶۵ اتفاق افتاد و مرتبط با آن جنایت بزرگ آمریکایی‌ها در سرنگونی ایرباس بود.

وی افزود: در آن دوران قرار بود عملیاتی در پاسخ به آن جنایت بزرگ انجام شود، اما ماجرا به گونه‌ای دیگر رقم خورد. من به همراه گروهی برای تصویربرداری از این عملیات به منطقه آمده بودم، آنچه بر سر من و گروهم آمد عجیب و باورنکردنی بود. ما در دریا گم شدیم در حالی که گروه همراه من تاکنون یک فشنگ هم شلیک نکرده بودند. یعنی گرفتاری داخلی با گروه خودم پیدا کرده و در عین حال مسئولیتی داشتیم برای به تصویر کشیدن یک عملیات بزرگ در دریا که گم شده بودیم.

جشنواره فیلم مقاومت برای من مهمانی نیست!

کارگردان فیلم «رستاخیز» در ادامه صحبت‌هایش و با گله‌مندی ازعدم حضور جوانان و خانواده شهدا در جشنواره گفت: فردا روز اختتامیه است، اما هنوز فرصت نشده که جوانان مستعد استان، خانواده شهدا، مزار شهدای گمنام و… را ببینیم! وقتی چنین مسافتی طی می‌شود ما فیلمسازان وظیفه داریم این میزانسن‌ها را با مردم نفس به نفس ببینیم. نام جشنواره فیلم «مقاومت» ما را باید از فضای روزمره شهری به آن دوران ایثار، گذشت، حماسه و مرثیه ببرد. ما برای این امر به این شهر آمده‌ایم. جشنواره فیلم مقاومت برای من مهمانی نیست!

درویش ادامه داد: دفاع مقدس برای من هشت سال نبود و هنوز هم تمام نشده است. این امر هم تحت تاثیر فضای ذهنی نیست بلکه جنگ برای ما هنوز به صورت جدی ادامه دارد، این هم از رسوبات جنگ نیست، بلکه ما هنوز در محضر خاطرات دفاع مقدس هستیم و این یک واقعیت است.

وی با اشاره به جمعیت غالب حاضر در دفاع مقدس گفت: مقابله ما با رژیم بعث در دوران دفاع مقدس با پابرهنه‌ها اداره شد، پس باید همان مردم پابرهنه در فیلم‌ها و آثار سینمایی تجلی پیدا کنند، همان افرادی که عاشقانه در محضر و رکاب امام حضور پیدا کردند و شهید شدند. واقعیت این است که با گذشت زمان و به تبع تغییرات اجتماعی و اقتصادی تغییراتی در بدنه افراد جنگ صورت گرفته است، این خطر هم می‌تواند وجود داشته باشد که تحلیل‌های ما نسبت به دوران جنگ به سمتی برود که رنگ و بوی دیگری بگیرد.

کارگردان «دوئل» اظهار کرد: در جنگ ما تکنولوژی، فناوری و تجهیزات وجود داشت، اما مقدمه همه این‌ها نیروی انسانی بود که متأثر از روح انقلاب بودند. آن‌ها افرادی بودند که عاشقانه در جنگ حضور پیدا کردند، با خدا معامله کردند و ترجمه درست جهاد فی سبیل‌الله بودند. تفاوت جنگ ما با جنگ‌های دیگر در همین است، وگرنه مشابه جنگ ما در دیگر کشور‌ها هم رخ داده است، اما در جنگ ما مردم برای خدا جهاد می‌کردند پس این نکته مهمی در دوران معاصر است، دوباره باید جریانی با همین ادبیات شکل بگیرد و با خدا معامله کند.

وی افزود: در آن دوران متاثر از همین امر و همان دیدگاه، اولین جرقه‌های تولید فیلم زده شد و پرچمدار اصلی این حرکت کسی بود که صحنه‌های زیبایی را در فیلم‌ها ساخته است، تجلی حرف من در جهاد فی سبیل‌الله در همان صحنه از فیلمی بود که دیده‌بانی به سمت خط می‌زد و… چنین تصویری از ذهن هنرمندی برمی‌آید که این جنگ را خوب شناخته و جایش در اینجا خالی است. او دیده‌بان سینمای ایران و پرچم‌دار دفاع مقدس و سینمای مقاومت است. او ابراهیم حاتمی‌کیاست.

آثار دفاع مقدس عمود‌های خیمه بزرگ سینمای ایران شدند

درویش با بیان اینکه سهم سینمای دفاع مقدس در توسعه سینمای ملی ایران زیاد است، گفت: در ابتدای انقلاب، این سینما وضع بلاتکلیفی داشت به‌گونه‌ای که برخی می‌گفتند این سینما را می‌خواهیم چه کنیم؟ مثلا مجلسی‌ها در حفظ آن خیلی تردید داشتند! در شرایطی که کشور در حال بنیان گذاشتن سینمای جدید بود نسلی درگیر مسأله دوربین، صدا، تصویر و جنگ شد و تربیت شد که هم معارف دفاع مقدس و هم سینما را درک کرد. این افراد آثاری را تولید کردند که عمود‌های خیمه بزرگ سینمای ایران شدند هر کدام از این‌ها و هر کدام از آثار آن‌ها در این راه عمود خیمه سینمای ایران هستند.

وی ادامه داد: سینمای دفاع مقدس از حیث معرفتی و زیبایی‌شناختی نجات بخش سینمای ملی بوده است. بهترین فیلمبرداران، طراحان صحنه، گریمور‌ها و… کسانی بودند که بسیاری از مشق‌های خود را در سینمای دفاع مقدس مرور کرده و این سینما سخاوتمندانه و با آغوش باز آن‌ها را پذیرفت تا بعد‌ها بتوانند به سمت سینمای اجتماعی بروند.

سینمای دفاع مقدس مخصوص یک گروه خاص و ویژه نیست

ابن کارگران مطرح سینمای دفاع مقدس با تاکید بر این موضوع که این ژانر از سینما متعلق به افراد خاصی نیست، ادامه داد: سینمای دفاع مقدس مخصوص یک گروه خاص و ویژه نیست و هر فیلمسازی با هر نگاهی می‌تواند در آن حضور داشته باشد. آغوش سینمای دفاع مقدس باید برای هر فیلمساز و هنرمندی با هر تیپ و نگاه باز باشد، باید به هر کسی که می‌خواهد در این زمینه کار کند، میدان داده شود، چون این سینما برای شخص و تفکر خاصی نیست.

کارگردان «متولد ماه مهر» در ادامه بیان کرد: پی‌ریزی سینمای بعد از انقلاب ایران از سینمای دفاع مقدس آغاز شد، به‌گونه‌ای که در همین سال‌های اخیر همزمان با شکل‌گیری داعش، رخداد‌های منطقه‌ای و… یک جنگ نابرابری در منطقه تجربه شد و جهان اسلام و جهان شیعه در برابر یک تهاجم جهانی قرار گرفت. در این میان آثار، تصاویر و مستند‌هایی که در ماجرای مقاومت تولید شد مثل یک دریا ذخیره هستند.

وی ادامه داد: جوانان امروزی رفتند و در گوشه گوشه کشور‌های درگیر جریان مقاومت کار‌های بسیار بزرگی انجام دادند. بسیاری از این آثار را دیدم و باید بگویم هر عاشق سینما با دیدن این فیلم‌ها حیرت می‌کند. این برکات، نتیجه سینمای دفاع مقدس در دوران شکل‌گیری اولیه است، یعنی همانگونه که حاتمی‌کیای ۲۴ساله «دیده‌بان» را ساخت، امروز بچه‌های ۲۴.۲۵ساله ما در غربت و در یک فضای بسیار عجیب فیلم می‌سازند، آن‌ها شجاعانه دوربین خود را به میان پلیدترین جریان جهانی می‌برند؛ جریانی که می‌خواست همه منطقه را به تجزیه بکشاند. این دستاورد، دستاور نسل حاتمی‌کیا، ملاقلی‌پور، سیف‌الله داد و… است. اگر آن بچه‌ها نبودند، اگر آوینی نبود و اگر تلاش‌های ما در دوران دفاع مقدس در زمینه فیلم‌سازی نبود امروز دچار مشکل می‌شدیم.

درویش عنوان کرد: یادمان باشد که قرار است ما تحث تاثیر فیلم‌هایمان و فیلم‌های ما تحت تاثیر همان فضای ایثار و حماسه باشد، باید در میزانسن‌های مختلف هم همین را نشان بدهیم. در این سال‌هایی که دسیسه‌های کوچک و بزرگ بر ما تحمیل می‌شود، ما باید با همان دستاورد‌های دفاع مقدس به نبردشان برویم. نسل ما «دیده‌بان»، «آژانس شیشه‌ای»، «بلمی به سوی ساحل» و… را ساخت آن هم در شرایطی که به ما دوربین برای ساخت فیلم نمی‌دادند و به آثار بزرگان سینما، چون کوبریک و کوراساوا دسترسی نداشتیم. مثل امروز نبود که به روزترین آثار سینمای جهان با یک کلیک در دسترس باشد.

وی با اشاره به دشواری‌های هم‌نسل‌هایش در سینما گفت: نسل ما پایه‌گذار خیمه‌ای عظیم برای سینمای ایران بود و هنوز سینمای دفاع مقدس سهم بزرگی در کلیت سینمای ایران دارد. جوانان باید این پرچم را به دست بگیرند، البته خوشبختانه بچه‌های جوان ما کار‌های بزرگی انجام داده‌اند؛ این دستاوردی است که متکی بر نسل قبل به دست آمده است.

فیلم ضد جنگ چیز بدی نیست، فیلم نباید ضد دفاع باشد

کارگردان «سرزمین خورشید» درباره سینمای ضدجنگ تصریح کرد: من فیلمسازم و اگر نظریه‌ای دارم باید در فیلمم به آن اشاره کنم، فیلم ضد جنگ چیز بدی نیست، فیلم نباید ضد دفاع باشد. جامعه ما به فیلم ضد جنگ نیاز دارد، اما بدانیم که ما با هیچ کشوری جنگ نکردیم و به واقع در طول هشت سال دفاع مقدس، فرصت‌های زیادی از یک ملت گرفته شد.

وی ادامه داد: جنگ در هیچ دین و آیینی پذیرفته نیست، اما نباید در آثارمان ملتی را به تصویر بکشیم که در مقابل جنگ تسلیم بودند. میلیون‌ها آدمی که در برابر جنگ ایستادند نباید به‌گونه‌ای تصویر کنیم که انگار از این ایستادگی پشیمان هستند، چون مردم در جنگ هزینه‌های عجیب و غریبی دادند.

درویش عنوان کرد: جنگ ما یک مرثیه عظیم بود، اما نباید در تولیداتمان، یک ملتِ تسلیمِ زیر بار ظلم رفته را به تصویر بکشیم. ملت ما بر خلاف تحمل زیاد و پرداخت هزینه‌های گزاف با خون و بغض و سکوت رمزآلود خود، در طول آن سال‌های ستم و تجاوز، حالا یک نقطه اتصال با تاریخ معاصر دارند و آن دستاورد این موضوع است که در هیچ کجا کوتاهی نکرده‌اند، در پیشانی این امر هم مردم پابرهنه و مستضعف هستند.

کارگردان فیلم «کیمیا» بیان کرد: هر کسی در هر نقطه‌ای چه سیاستمدار باشد چه یک کارگر، به فهم و ادراک قدرت تصویر و قدرت صدا احتیاج دارد. هر شخص برای هدف خود باید از این دو عنصر بهره ببرد، نمی‌توان بدون صدا و تصویر یک هدف را پیش برد.

قدرت و قوت سینماگر به جیب پر پول و حکم مسئولین نیست

وی تاکید کرد: قدرت و قوت سینماگر به جیب پر پول و حکم مسئولین نیست، فیلمساز و هنرمند کارگاه تولید خیال هستند و آن دو عنصر صدا و تصویر متصل به این عنصر خیال هستند، یعنی اگر کسی از صدا و تصویر بدون استفاده از خیال بهره ببرد به جایی نمی‌رسد، چون قرار است ذهن کارگاه تولید خیال باشد. سینماگر تلاش می‌کند که شناور در دریای خیال، واقعیت را تاویل و به حقیقت نزدیک کند. سینماگر نباید هر آنچه را که اتفاق افتاده به صورت صددرصد و کامل به تصویر بکشد.

نباید فقط متکی بر تکنیک باشیم

کارگردان «آذرخش» افزود: اگر قرار است در تراز انتظارات اجتماعی و انقلابی به سینمای بالنده برسیم، نباید فقط متکی بر تکنیک باشیم آثار کوراساوا به این دلیل ماندگار شدند که متکی بر تکنیک نبودند، گرچه همه این‌ها لازمه یک اثر ماندگار است، اما فیلمساز قبل از این‌ها باید فلسفه بداند و تاریخ و حوادث اجتماعی جامعه خود را بلد باشد، چنین فیلمی هویت‌مند است. زمانی کوراساوا را کسی تحویل نمی‌گرفت، اما حالا پس از مرگش محل رجوع است، چون او حوادث جامعه‌اش را تاویل می‌کرد، او یک ژاپنی تمام عیار و یک اندیشمند بود.

درویش در پایان بیان کرد: در این سال‌ها اگر عقب‌گردی در موضوعات تاریخ معاصر داریم ناشی از فقدان همین مسائل است. بسیاری از سیاستمداران فرهنگی ما متأسفانه به درک صحیحی از هنرمندان نرسیدند و فکر می‌کنند هنرمند یک کارمند است که باید هر آنچه آن‌ها می‌خواهند تولید کند!

 انتهای پیام/