سیاستمداری که ماسک از چهره سلبریتی ها برداشت

سعید ابوطالب، مستندساز، سیاستمدار و این روزها مرد اول رئالیتی شوهای ایرانی؛ کارگردانی که توانست با تولید برنامه ای مانند «شام ایرانی» و سپس مسابقات استدلالی ـ استنتاجی از جنس «شب های مافیا»، «پدرخوانده»، «ارتش سری» و در آینده ای نزدیک «زد»، بسیاری از بازیگران و چهره های عالم هنر و ورزش را مقابل دوربین خود بیاورد و چهره واقعی آنها را برای مخاطب عیان کند.

به گزارش ایسنا، سعید ابوطالب مدت مدیدی است که به سمت تولید ساختار رئالیتی شو برای تلویزیون و شبکه نمایش خانگی رفته است. او چند سالی است عمده فعالیتش را روی ساخت پروژه هایی مرتبط با بازی های استدلالی گذاشته و البته در این مسیر، هم موفقیت مالی کسب کرده و هم دچار حاشیه های بسیاری شده است. او اخیرا با ساخت «شب های مافیا» و به دنبال آن «پدرخوانده» و «ارتش سری» به عنوان یکی از پرکارترین ها در شبکه نمایش خانگی در سال ۱۴۰۱ شناخته می شود.

ایسنا به انگیزه نزدیک شدن به روزهای پایانی سال و در راستای معرفی «ترین»های فرهنگ و هنر در سال ۱۴۰۱، در بخش پُرکارهای تصویر به چهره ای مانند «سعید ابوطالب» رسیده است که در ادامه این گزارش، کارنامه این کارگردان و مستندساز مرور خواهد شد. 

این گزارش ها که با مهران رجبی آغاز شد و با سعید ابوطالب ادامه پیدا کرد، همچنان با شخصیت های دیگر پیگیری خواهد شد.

حضور فرهنگی در عرصه سیاست

سعید ابوطالب یکی از شخصیت های فرهنگی ایران است که حضورش در عرصه سیاست و در مقام رئیس و سخنگوی کمیته هنر و رسانه کمیسیون فرهنگی مجلس هفتم هم بیشتر فرهنگی بود تا سیاسی. راه اندازی شبکه ای در صداوسیما با رویکرد پخش برنامه های مناسب با عرف اسلامی ـ ایرانی از طرح های سعید ابوطالب بود که البته در آن زمان به نتیجه نرسید. ابوطالب با شعار «من آمده‌ام در مجلس تا نقد کنم»، به کار در عرصه سیاست ادامه داد تا در نهایت به زعم برخی، به خاطر نقدهای تند خود از راه یافتن به دوره بعدی مجلس بازماند.

معرفی ساختاری به نام رئالیتی شو به تلویزیون ایران

می توان گفت ابوطالب از نخستین کارگردان هایی است که با رغبت نشان دادن به «رئالیتی شو»، این ساختار تلویزیونی که مدتی بود در شبکه های جهانی پیگیری می شد و موفق هم بود را به فضای رسانه ای کشور معرفی و در حقیقت آن را احیاء کند. در این سال ها رئالیتی شوهای متعددی را از او چه در تلویزیون و چه در شبکه نمایش خانگی را شاهد بوده ایم که نخست در قالب مسابقه های میدانی مانند «رالی ایرانی»، «سرزمین دانایی» و «هفت روز و هفت ساعت» آغاز شد و با مسابقات استدلالی استنتاجی همچون «شبهای مافیا»، «پدرخوانده» و «ارتش سری»، ادامه پیدا کرد.

حاشیه های «شام ایرانی» و دعواهای بازیگران مقابل دوربین

«شام ایرانی» سعید ابوطالب از جمله برنامه هایی از این کارگردان است که اگرچه پیشتر در شبکه های دیگر فارسی زبان و همچنین شبکه نمایش خانگی (توسط بیژن بیرنگ) ساخته شده بود، اما به دلیل استمرار در تولید و همچنین حضور چهره های مطرح عرصه بازیگری، فوتبال و ... توانست جایگاه خود را نزد مخاطب به خوبی تثبیت کند.

نمایش دعوای بازیگران مقابل دوربین، ورود به خانه های سلبریتی ها و نشان دادن وجه تازه ای از شخصیت های آنها، همچنین استفاده از چهره های بین المللی، از دلایل پرمخاطب شدن «شام ایرانی» سعید ابوطالب بود؛ به نحوی که برای برخی بینندگان علاقمند به فضای پاپاراتزی، این برنامه مرجعی شناختی قرار گرفت تا به واسطه آن بازیگران محبوبشان را که پیشتر فقط شسته رفته در مجامع رسمی و در قالب نقش های از پیش تعیین شده دیده بودند را قضاوت کنند.

رقابت های جذاب از نوع مافیایی

سعید ابوطالب پس از مدتی کارِ همزمان در تلویزیون و شبکه نمایش خانگی، فضا را در شبکه نمایش خانگی برای ساخت رئالیتی شو مناسب تر دید؛ به نوعی که او در یک سال اخیر چند رئالیتی شو برای پلتفرم ها ساخته است. وقتی که «شب های مافیا» را کارگردانی کرد، مسابقه ای که پیشتر با حضور مافیابازان حرفه ای در تلویزیون تولید و پخش می شد، همانند شام ایرانی، بنا را بر همکاری با سلبریتی ها و چهره ها قرار داد. هرچند به اعتقاد برخی منتقدانش، افرادی که مقابل دوربین مسابقات و برنامه های او قرار می گرفتند، بیش از آنکه سلبریتی باشند، بازیگران دست دوم یا سلبریتی های فراموش شده ای بودند که به انگیزه دیده شدن دوباره، به حضور مقابل دوربین های این مسابقه جنجالی تن می دادند. با این همه سعید ابوطالب با ساخت «شبهای مافیا» به خواسته ای که در سر داشت رسید و توانست سیلی از بینندگان را روانه پلتفرم پخش کننده کند. هرچند بعد از مدتی به دلیل اختلاف نظر، ساخت این رئالیتی شو را منتفی اعلام کرد و بازی «پدرخوانده» را با به روزرسانی و تفاوت هایی در کاراکترها، در پلتفرم دیگری روی کار آورد.

ابوطالب همزمان با پخش «پدرخوانده»، به ناگهان «ارتش سری» را هم در همان پلتفرمی که زمانی «شبهای مافیا» را در آن تولید می کرد، رو کرد و اصلا بعید نیست که به زودی پخش بازی استدلالی جدیدی را هم از او شاهد باشیم.

سعید ابوطالب کیست؟

سعید ابوطالب فارغ التحصیل کارشناسی شیمی از دانشگاه تهران، تهیه کنندگی تلویزیون در دانشکده صداوسیما و کارشناسی ارشد علوم سیاسی است. دوران تحصیل را در مدرسه علوی گذراند همزمان در مدرسه حاج آقا مجتهدی طلبگی نیز می خواند. در ۱۶ سالگی به جبهه رفت و دو بار مجروح شد. پس از بازگشت از جبهه دیپلم ادبیات و ریاضی خود را گرفت و در مقطع کارشناسی رشته شیمی دانشگاه تهران پذیرفته شد. در کنار شیمی به طلبگی، آموزش فیلمسازی در موزه سینما و یادگیری فیلمنامه نویسی در حوزه هنری مشغول شد. او دوره تهیه کنندگی را نیز در موزه سینما گذراند. برای ادامه تحصیل در مقطع فوق لیسانس، رشته علوم سیاسی را دنبال کرد. مدتی به عنوان روزنامه نگار در روزنامه جمهوری اسلامی کار می کرد.

سال ۱۳۷۴ با کارگردانی و تهیه کنندگی فیلم مستندی با عنوان «واژه ای به نام استقامت» که درمورد شهید تندگویان بود، وارد تلویزیون شد. هنگامی که آمریکا به عراق حمله کرد ابوطالب به همراه گروه فیلمبرداری به عراق رفت که توسط نیروهای آمریکایی بازداشت شد. او چهار ماه بعد به ایران بازگشت و به عنوان چهره فرهنگی اصولگرا معرفی شد. در همان زمان در انتخابات هفتمین دوره مجلس، به خانه ملت راه یافت و به عنوان نماینده مردم تهران مشغول کار شد. ابوطالب سخنگوی کمیته هنر و رسانه کمیسیون فرهنگی مجلس بود که ریاست آن را نیز برعهده داشت.

مقاومت تلویزیون در برابر نام رئالیتی شو

او اولین بار رئالیتی شویی به نام «سرزمین دانایی» را برای تلویزیون ساخت. آن موقع ساختار رئالیتی شو چندان تعریف نشده بود، بنابراین این قالب را از ابوطالب نمی‌پذیرفتند و می‌گفتند باید اسم نمایش یا مسابقه رویش بگذارید و از قالب‌های تعریف شده قدیمی باشد. به همین دلیل هم تا مدتی جا افتاده بود که رئالیتی شو، همان مستند مسابقه است؛ درصورتی که یکی از قالب های رئالیتی شو می‌تواند مسابقه باشد.

سعید ابوطالب خود درباره ساخت قالب‌های متنوع برنامه در تلویزیون، عنوان کرده بود: در تلویزیون‌های دنیا به خاطر تنوع شبکه‌ها و دیدگاه‌ها و همچنین تعاریف متفاوت از برنامه‌ها، تنوع ساختار زیاد است. ما هم با کمی جسارت ـ هم در برنامه سازان و هم در مدیران سازمان صداوسیما ـ در تلویزیون خودمان می‌توانیم به این سمت برویم؛ البته در این سال‌ها مقداری این مطلب جا افتاده که اجازه دهیم برنامه‌ها با تعاریف مختلفی ساخته شود. وقتی یک ذهن خلاق طرحی را به تلویزیون سفارش می‌دهد، می‌پرسند این چیست و طراح مجبور است برای اینکه به ذهن سفارش دهنده نزدیک شود، اسمی رویش بگذارد و بگوید مثلا مستند یا کار نمایشی است. بر همین اساس تعداد قالب ها در تلویزیون ما محدود است؛ در حالی که در دنیا انواع برنامه‌های تلویزیونی در ژانرهای مختلف ساخته می‌شود که خیلی‌ از آنها جذاب است و خیلی ها هم تجارب ناموفقی بوده است. امیدوارم جوان ترها ساختارهای جدیدی را کشف کنند و مخاطبان ما به تلویزیون بازگردند.

حاشیه سازِ فراری از حاشیه

ابوطالب که تلاش می کرد همیشه از حاشیه در برنامه سازی دوری کند، در عمل برنامه هایی را تولید کرد که اغلب دچار حاشیه می شدند.

با این همه او در این‌ زمینه گفته بود: فکر می‌کنم برخی از برنامه‌هایی که خودشان قابلیت دیده شدن ندارند، گاهی از این حربه استفاده می‌کنند و حاشیه سازی می‌کنند تا نظر مخاطب را به سمت برنامه جذب کنند. طبیعتا در مجموعه «شب‌های مافیا» ما از حاشیه سازی پرهیز می‌کنیم و سعی می‌کنیم همه اتفاقات حرفه‌ای و بدون حاشیه انجام شود تا به کار لطمه ای وارد نشود.

ماجرای شب های مافیا؛ جنگ ذهن ها یا رقابت تن ها

ابوطالب مسابقه «شب های مافیا» را نخستین بار سال ۹۹ برای پخش از شبکه نمایش خانگی آماده کرد. مسابقه ای که با گروهی دیگر برای نخستین بار از کافه ها به تلویزیون و شبکه سلامت تلویزیون کشیده شد و در ادامه با کمی تغییر و البته با حضور چهره ها در شبکه نمایش خانگی توسط ابوطالب ساخته شد. «شب های مافیا» به رغم حاشیه هایی که طبیعت ساخت چنین مسابقه مناقشه برانگیزی است، تا مدت ها ادامه پیدا کرد. اما بعد از چند فصل، به دلیل اختلاف هایی که به نظر می رسید ابوطالب با پلتفرم پخش کننده دارد، به یکباره اعلام کرد این برنامه را به رسانه ای دیگر می برد و نامش را هم به «پدرخوانده» تغییر داد. پلتفرم قبلی هم در ادامه مدعی شد که «شب های مافیا» را با گروه جدیدی و بدون ابوطالب ادامه خواهد داد که عملا این وعده عملی نشد.

سعید ابوطالب چنین گفته بود که «پدرخوانده» سناریوی پیچیده تری از «شب های مافیا» دارد به نحوی که فقط به مدت یک ماه، بازیگران مشغول یادگیری و تمرین آن بوده اند.

سعید ابوطالب پس از ترک «مافیا»، «پدرخوانده» را رو کرد

سپس در خبرها آمد که شهریور ماه امسال ضبط فصل اول «پدرخوانده» با اجرای کامبیز دیرباز به پایان رسید و مجید واشقانی، امیرعلی نبویان، بهاره افشاری، بهنام تشکر، حسین سلیمانی، پژمان بازغی، ارسلان پروانه، امیرحسین رستمی، امیر مهدی ژوله، کامران تفتی، بیژن بنفشه خواه، کمند و سپند امیرسلیمانی، فرزاد حسنی و...  از جمله بازیگرانی بودند که برای شرکت در این مسابقه از آنها نام برده شد. با این همه پخش «پدرخوانده» هم از همان ابتدا با حاشیه هایی همراه شد.

فردی که پیشتر به عنوان مربی «شب های مافیا» از او یاد شده بود، در فضای مجازی مدعی شد، طراح اصلی پدرخوانده است و بدون دستمزد کنار گذاشته شده است. این ادعا سوی سازندگان «پدرخوانده» هم با واکنش همراه و اعلام شد که «این فرد خیلی زود به دلایل حرفه‌ای از پروژه کنار گذاشته شده است.»

البته پدرخوانده حاشیه های دیگری هم داشت و آن اینکه ساترا بعد از اعلام پاره‌ای ایرادها به این برنامه مبنی بر اشکالات ساختاری و ملاحظات محتوایی، با صدور مجوز انتشار ادامه قسمت‌های آن موافقت نکرد.  

ابهام در دکور و استفاده از المان‌ها و نمادهایی همچون بز، طرح داوینچی، ستون‌های سلیمان که عموما معرف برخی عرفان‌ها و فرقه‌های انحرافی است، استعمال دخانیات و کشیدن پیپ که جنبه ترویجی دارد، افراط و ارزش‌گذاری در بیگانه‌سازی پوشش حجاب بازیگران و مهمانان برنامه و فاصله گرفتن با عرف جامعه ایرانی و اسلامی و افراط در استفاده از واژه‌ها و کلمات انگلیسی توسط مجری و بازیگران از جمله ایراداتی بود که ساترا به «پدرخوانده» وارد دانسته بود. با این همه این برنامه در هیچ هفته ای متوقف نشد.

و اما «ارتش سری» و مسابقه هایی دیگر

«ارتش سری» هم رئالیتی شوی جدیدی به روایت سعید ابوطالب است که نخستین قسمت از آن، بهمن ماه در شبکه نمایش خانگی منتشر شده و پخش آن هم این روزها ادامه دارد. اجرای این برنامه را امیرعلی دانایی عهده دار شده که خودش از مافیابازهای حرفه ای دیگر مسابقات ابوطالب بود. بازی، برگرفته از سریالی به همین عنوان است و با ساختاری مشابه شب های مافیا اما متفاوت در کاراکترها، چالشی جدید را پیش روی چهره ها قرار می دهد و دانایی با اجرای سفت و سخت قوانین، تلاش در جهت پرهیز از ورود به حاشیه ها دارد.

انتهای پیام