تنش و خشونت بین نیروهای اسرائیلی و فلسطینی‌ها در مناطق اشغالی کرانه غربی و بیت‌المقدس شرقی از ابتدای سال جاری تشدید شده است و یک گروه فلسطینی خاص به عنوان بازیگر اصلی ظاهر شده: کنام شیرها (به عربی عرین الأسود).

این گروه پیکارجوی تازه تأسیس که از شهر قدیمی نابلس در شمال کرانه غربی ظهور پیدا کرده است، مسئول یک رشته حملیات علیه سربازان و شهرک‌نشینان اسرائیلی شناخته می‌شود.

اعضا و حامیانشان عمدتاً فلسطینی‌های جوان هستند و ادعا می‌کنند که مستقل از جناح‌بندی‌های سنتی عمل می‌کنند که طی چند دهه گذشته سیاست فلسطینیان را شکل داده است.

اما آنها کیستند و حضورشان چقدر اهمیت دارد؟

«جوانان ناراضی فلسطینی»

ابراهیم جبریل دلالشه، مدیر اجرایی مرکز مطالعات سیاسی افق مستقر در شهر رام‌الله در کرانه غربی می‌گوید: «کنام شیرها مجموعه‌ای از فلسطینی‌های جوان، ناراضی و خشمگین است که عمدتاً در اوایل ۲۰ سالگی هستند، آنها بخشی از هیچ یک از جناح‌های سیاسی ما در کرانه غربی یا غزه نیستند و اساساً گروهی هستند که بر مبارزه با اشغال اسرائیل متمرکز شده‌اند.»

این گروه مسلح عمدتاً در شهر نابلس به ویژه در محله الیاسمینه فعال است.

آنها در چند ماه گذشته توانسته‌اند ده‌ها مرد جوان فلسطینی را جذب کنند و به خدمت بگیرند.

به گفته کارشناسان، اگرچه این گروه هیچ ارتباط رسمی با هیچ‌کدام از گروه‌های سیاسی موجود ندارد، اما برخی از اعضایش وابستگی‌های سیاسی قبلی دارند.

دانا الکرد، پژوهشگر علوم سیاسی دانشگاه ریچموند در ایالت ویرجینیای آمریکا، می‌گوید: «آنها یک گروه غیرحزبی هستند که برای یک گروه شبه نظامی کار می‌کنند، اگرچه برخی از آنها قبل از کنام شیرها در گروه‌های خاصی مانند جهاد اسلامی یا گردان‌های شهدای الاقصی، حماس یا فتح مشارکت داشته‌اند.»

این گروه چگونه شروع به فعالیت کرد؟

این گروه ابتدا در فوریه ۲۰۲۲ گردان نابلس نامیده شد. در آن زمان ۱۰ شبه‌نظامی بیشتر نداشت.

آنها از گردان جنین، یک گروه فعال نظامی از اردوگاه پناهندگان جنین، الهام گرفته بودند.

نیروهای اسرائیلی در اوت ۲۰۲۲، یک نیروی ارشد به نام ابراهیم النابلسی به همراه دو جنگجوی دیگر را در جریان یورش به خانه‌ای در نابلس کشتند. بنا بر گزارش‌ها، کشتن النابلسی باعث بسیج گسترده‌تری شد.

گمان می‌رود اولین حضور رسمی کنام شیرها در تابستان گذشته و در جریان مراسم یادبودی در نابلس بود که برای جنگجویان کشته شده توسط نیروهای اسرائیلی برگزار شد.

در اوایل سال ۲۰۲۳، ارتش اسرائیل برخی از اعضای برجسته این گروه را، که همگی متهم به انجام حملات علیه اهداف اسرائیلی بودند، دستگیر کرد یا به قتل رساند.

عکس‌ها و فیلم‌های این رزمندگان در سراسر شبکه‌های اجتماعی، به‌ویژه تیک‌تاک منتشر شد. چند ماه بعد، ده‌ها مرد مسلح نقابدار در کوچه پس کوچه‌های شهر قدیمی نابلس رژه رفتند.

این اتفاق به ویژه برای تشکیلات خودگردان فلسطین و سرویس‌های امنیتی اسرائیل نگران‌کننده بود.

دانا الکرد می‌گوید: «مصونیت روزافزون اسرائیل از هر مجازاتی، افزایش سرکوب، افزایش فعالیت‌های شهرک‌سازی و تضعیف واکنش بین‌المللی و منطقه‌ای، رکود سیاسی و اقتصادی مداوم - [همه این عوامل] باعث ایجاد این گروه شده است.»

آیا این گروه از حمایت مردمی برخوردار است؟

به گفته دانا الکرد، این گروه توانسته است تخیل جوانان فلسطینی را «که مخالف وضعیت موجود و دوگانه‌ قدیمی فتح و حماس هستند» تسخیر کند و شواهدی وجود دارند که این گروه از حمایت قابل توجهی در میان فلسطینیان برخوردار است.

بر اساس یک نظرسنجی که در ماه دسامبر توسط «مرکز فلسطینی برای تحقیقات سیاسی و نظرسنجی» از ساکنان کرانه غربی و نوار غزه انجام شد، بیش از ۷۰ درصد آن‌ها از تشکیل گروه‌های مسلح مستقل مانند کنام شیرها حمایت می‌کنند.

ناظران می‌گویند که کهولت رهبران فلسطینی یکی از دلایل جذب جوانان فلسطینی به این گروه مقاومت مسلح تازه‌تأسیس است.

بسیاری از اعضای این گروه‌ها از تشکیلات خودگردان فلسطین فاصله گرفته‌اند.

ابراهیم دلالشه می‌گوید: «آنها معتقدند که تشکیلات خودگردان فلسطین از نظر سیاسی ورشکسته است و نمی‌تواند از راه‌های مسالمت آمیز به استقلال سیاسی دست یابد. بنابراین، آنها احساس می‌کنند که مبارزه در مقاومت آن چیزی است که راه حلی برای این مناقشه می‌آورد.»

این گروه در شبکه‌های اجتماعی نیز محبوب است. صدها فلسطینی به فراخوانی برای همبستگی پاسخ دادند که از طریق کانال تلگرامی کنام شیرها که بیش از ۱۳۰ هزار نفر دنبال کننده دارد فرستاده شد.

از مشترکین این کانال خواسته شد تا به پشت‌بام‌ها بروند و با فریاد «تکبیر» با شبه‌نظامیانی که به اهداف اسرائیلی حمله می‌کنند ابراز همبستگی کنند.

در تمام استان‌های کرانه غربی و بیت المقدس شرقی اشغالی، جوانان فلسطینی این شعار را سر دادند: «کنام شکست نمی‌خورد».

روابط این گروه با تشکیلات خودگردان فلسطینی چگونه است؟

تشکیلات خودگردان فلسطینی نهاد حاکم بر مناطق خودمختار فلسطینی کرانه غربی است که به عنوان بخشی از توافقنامه صلح اسلو بین اسرائیل و سازمان آزادی‌بخش فلسطین ایجاد شده است. شهرها و روستاهای فلسطینی عمدتاً توسط تشکیلات خودگردان، که تحت سلطه جناح سکولار فتح است، اداره می شوند. جناح دیگری، حماس، کنترل نوار غزه را در دست دارد و در کرانه غربی کمتر حضور دارد.

بسیاری از جوانان فلسطینی که به همراه گروه‌های مسلح تازه پدید آمده می‌جنگند، در زمان امضای توافقنامه اسلو در سال ۱۹۹۳ حتی متولد نشده بودند.

دلالشه می‌گوید: «رهبری جریان اصلی تشکیلات خودگردان فلسطینی و حزب حاکم فتح به دلایل زیادی از به وجود آمدن این گروه خوشحال نیستند.»

او می‌افزاید: «من فکر می‌کنم یک تصمیم راهبردی برای تلاش و همکاری با این گروه به جای انحلال اجباری آن گرفته شده است.»

منابع خصوصی می‌گویند که تشکیلات خودگردان فلسطینی در تلاش است تا این گروه را متقاعد کند که از نظامی‌گری مسلحانه دست بردارد و به سرویس‌های امنیتی فلسطینی بپیوندد.

این اقدام توانست بعضی از اعضای گروه را جذب کند ولی رهبران گروه از تسلیم کردن سلاح‌هایشان خودداری کردند و اصرار داشتند که تا آخر به مبارزه ادامه خواهند داد.

ابراهیم دلالشه می‌گوید: «بعضی اعضای کنام شیرها انتقاد می‌کنند، اما از درگیری با تشکیلات خودگردان فلسطینی خودداری می‌کنند.»

«اگر شما با تشکیلات خودگردان فلسطینی مخالفت کنید، این کار شما را، اگر نگوییم با همه مردم فلسطین، اما در تضاد مستقیم با بخش بزرگی از آن قرار خواهد داد. فکر می‌کنم که آنها سعی می‌کنند از این وضعیت اجتناب کنند.»

دیدگاه اسرائیل چیست؟

اسرائیل کنام شیرها را یک «سازمان تروریستی» می‌داند. بر اساس پستی که در کانال تلگرامی این گروه به اشتراک گذاشته شد، در فوریه سال جاری، نیروهای امنیتی اسرائیل وارد نابلس شدند و ۱۱ فلسطینی را کشتند که ۶ نفر از آنها از اعضای کنام شیرها بودند.

پس از این حمله چهار ساعته، نیروهای دفاعی اسرائیل اعلام کردند که پس از تیراندازی افراد مسلح فلسطینی به این نیروها، عملیات خود را «ارتقا داده است». سرهنگ ریچارد هِکْت، سخنگوی ارتش اسرائیل در نشستی با خبرنگاران گفت: «ما تهدید را دیدیم و مجبور شدیم وارد عمل شویم و کار را تمام کنیم.»

اسرائیل اخیرا چندین منطقه اطراف نابلس و شرق بیت‌المقدس را با استفاده از موانع شنی و بلوک‌های سیمانی مسدود کرده است.

دانا الکرد می‌گوید: «واکنش اسرائیل کاملاً شدید بوده است، اما آنها [کنام شیرها] همچنان تأثیرگذار خواهند بود و ممکن است از آن‌ها کپی‌برداری شود یا علاقه‌ای به پیوستن به آنها ایجاد شود».

به گفته ابراهیم دلالشه، آنها ممکن است بر سیاست در سرزمین‌های فلسطینی تأثیر بگذارند.

او می‌گوید: «موفقیت آنها برای دستیابی به هدف بزرگ خود، یعنی آزادی و پایان دادن به اشغال، آسان نیست. اما من فکر می‌کنم وجود و فعالیت آنها باعث ایجاد اختلالات و چالش‌های زیادی برای تشکیلات خودگردان فلسطینی و همچنین برای اسرائیلی‌ها شده است.»

تنش و خشونت بین نیروهای اسرائیلی و فلسطینی‌ها در مناطق اشغالی کرانه غربی و بیت‌المقدس شرقی از ابتدای سال جاری تشدید شده است و یک گروه فلسطینی خاص به عنوان بازیگر اصلی ظاهر شده: کنام شیرها (به عربی عرین الأسود).

این گروه پیکارجوی تازه تأسیس که از شهر قدیمی نابلس در شمال کرانه غربی ظهور پیدا کرده است، مسئول یک رشته حملیات علیه سربازان و شهرک‌نشینان اسرائیلی شناخته می‌شود.

اعضا و حامیانشان عمدتاً فلسطینی‌های جوان هستند و ادعا می‌کنند که مستقل از جناح‌بندی‌های سنتی عمل می‌کنند که طی چند دهه گذشته سیاست فلسطینیان را شکل داده است.

اما آنها کیستند و حضورشان چقدر اهمیت دارد؟

«جوانان ناراضی فلسطینی»

ابراهیم جبریل دلالشه، مدیر اجرایی مرکز مطالعات سیاسی افق مستقر در شهر رام‌الله در کرانه غربی می‌گوید: «کنام شیرها مجموعه‌ای از فلسطینی‌های جوان، ناراضی و خشمگین است که عمدتاً در اوایل ۲۰ سالگی هستند، آنها بخشی از هیچ یک از جناح‌های سیاسی ما در کرانه غربی یا غزه نیستند و اساساً گروهی هستند که بر مبارزه با اشغال اسرائیل متمرکز شده‌اند.»

این گروه مسلح عمدتاً در شهر نابلس به ویژه در محله الیاسمینه فعال است.

آنها در چند ماه گذشته توانسته‌اند ده‌ها مرد جوان فلسطینی را جذب کنند و به خدمت بگیرند.

به گفته کارشناسان، اگرچه این گروه هیچ ارتباط رسمی با هیچ‌کدام از گروه‌های سیاسی موجود ندارد، اما برخی از اعضایش وابستگی‌های سیاسی قبلی دارند.

دانا الکرد، پژوهشگر علوم سیاسی دانشگاه ریچموند در ایالت ویرجینیای آمریکا، می‌گوید: «آنها یک گروه غیرحزبی هستند که برای یک گروه شبه نظامی کار می‌کنند، اگرچه برخی از آنها قبل از کنام شیرها در گروه‌های خاصی مانند جهاد اسلامی یا گردان‌های شهدای الاقصی، حماس یا فتح مشارکت داشته‌اند.»

این گروه چگونه شروع به فعالیت کرد؟

این گروه ابتدا در فوریه ۲۰۲۲ گردان نابلس نامیده شد. در آن زمان ۱۰ شبه‌نظامی بیشتر نداشت.

آنها از گردان جنین، یک گروه فعال نظامی از اردوگاه پناهندگان جنین، الهام گرفته بودند.

نیروهای اسرائیلی در اوت ۲۰۲۲، یک نیروی ارشد به نام ابراهیم النابلسی به همراه دو جنگجوی دیگر را در جریان یورش به خانه‌ای در نابلس کشتند. بنا بر گزارش‌ها، کشتن النابلسی باعث بسیج گسترده‌تری شد.

گمان می‌رود اولین حضور رسمی کنام شیرها در تابستان گذشته و در جریان مراسم یادبودی در نابلس بود که برای جنگجویان کشته شده توسط نیروهای اسرائیلی برگزار شد.

در اوایل سال ۲۰۲۳، ارتش اسرائیل برخی از اعضای برجسته این گروه را، که همگی متهم به انجام حملات علیه اهداف اسرائیلی بودند، دستگیر کرد یا به قتل رساند.

عکس‌ها و فیلم‌های این رزمندگان در سراسر شبکه‌های اجتماعی، به‌ویژه تیک‌تاک منتشر شد. چند ماه بعد، ده‌ها مرد مسلح نقابدار در کوچه پس کوچه‌های شهر قدیمی نابلس رژه رفتند.

این اتفاق به ویژه برای تشکیلات خودگردان فلسطین و سرویس‌های امنیتی اسرائیل نگران‌کننده بود.

دانا الکرد می‌گوید: «مصونیت روزافزون اسرائیل از هر مجازاتی، افزایش سرکوب، افزایش فعالیت‌های شهرک‌سازی و تضعیف واکنش بین‌المللی و منطقه‌ای، رکود سیاسی و اقتصادی مداوم - [همه این عوامل] باعث ایجاد این گروه شده است.»

آیا این گروه از حمایت مردمی برخوردار است؟

به گفته دانا الکرد، این گروه توانسته است تخیل جوانان فلسطینی را «که مخالف وضعیت موجود و دوگانه‌ قدیمی فتح و حماس هستند» تسخیر کند و شواهدی وجود دارند که این گروه از حمایت قابل توجهی در میان فلسطینیان برخوردار است.

بر اساس یک نظرسنجی که در ماه دسامبر توسط «مرکز فلسطینی برای تحقیقات سیاسی و نظرسنجی» از ساکنان کرانه غربی و نوار غزه انجام شد، بیش از ۷۰ درصد آن‌ها از تشکیل گروه‌های مسلح مستقل مانند کنام شیرها حمایت می‌کنند.

ناظران می‌گویند که کهولت رهبران فلسطینی یکی از دلایل جذب جوانان فلسطینی به این گروه مقاومت مسلح تازه‌تأسیس است.

بسیاری از اعضای این گروه‌ها از تشکیلات خودگردان فلسطین فاصله گرفته‌اند.

ابراهیم دلالشه می‌گوید: «آنها معتقدند که تشکیلات خودگردان فلسطین از نظر سیاسی ورشکسته است و نمی‌تواند از راه‌های مسالمت آمیز به استقلال سیاسی دست یابد. بنابراین، آنها احساس می‌کنند که مبارزه در مقاومت آن چیزی است که راه حلی برای این مناقشه می‌آورد.»

این گروه در شبکه‌های اجتماعی نیز محبوب است. صدها فلسطینی به فراخوانی برای همبستگی پاسخ دادند که از طریق کانال تلگرامی کنام شیرها که بیش از ۱۳۰ هزار نفر دنبال کننده دارد فرستاده شد.

از مشترکین این کانال خواسته شد تا به پشت‌بام‌ها بروند و با فریاد «تکبیر» با شبه‌نظامیانی که به اهداف اسرائیلی حمله می‌کنند ابراز همبستگی کنند.

در تمام استان‌های کرانه غربی و بیت المقدس شرقی اشغالی، جوانان فلسطینی این شعار را سر دادند: «کنام شکست نمی‌خورد».

روابط این گروه با تشکیلات خودگردان فلسطینی چگونه است؟

تشکیلات خودگردان فلسطینی نهاد حاکم بر مناطق خودمختار فلسطینی کرانه غربی است که به عنوان بخشی از توافقنامه صلح اسلو بین اسرائیل و سازمان آزادی‌بخش فلسطین ایجاد شده است. شهرها و روستاهای فلسطینی عمدتاً توسط تشکیلات خودگردان، که تحت سلطه جناح سکولار فتح است، اداره می شوند. جناح دیگری، حماس، کنترل نوار غزه را در دست دارد و در کرانه غربی کمتر حضور دارد.

بسیاری از جوانان فلسطینی که به همراه گروه‌های مسلح تازه پدید آمده می‌جنگند، در زمان امضای توافقنامه اسلو در سال ۱۹۹۳ حتی متولد نشده بودند.

دلالشه می‌گوید: «رهبری جریان اصلی تشکیلات خودگردان فلسطینی و حزب حاکم فتح به دلایل زیادی از به وجود آمدن این گروه خوشحال نیستند.»

او می‌افزاید: «من فکر می‌کنم یک تصمیم راهبردی برای تلاش و همکاری با این گروه به جای انحلال اجباری آن گرفته شده است.»

منابع خصوصی می‌گویند که تشکیلات خودگردان فلسطینی در تلاش است تا این گروه را متقاعد کند که از نظامی‌گری مسلحانه دست بردارد و به سرویس‌های امنیتی فلسطینی بپیوندد.

این اقدام توانست بعضی از اعضای گروه را جذب کند ولی رهبران گروه از تسلیم کردن سلاح‌هایشان خودداری کردند و اصرار داشتند که تا آخر به مبارزه ادامه خواهند داد.

ابراهیم دلالشه می‌گوید: «بعضی اعضای کنام شیرها انتقاد می‌کنند، اما از درگیری با تشکیلات خودگردان فلسطینی خودداری می‌کنند.»

«اگر شما با تشکیلات خودگردان فلسطینی مخالفت کنید، این کار شما را، اگر نگوییم با همه مردم فلسطین، اما در تضاد مستقیم با بخش بزرگی از آن قرار خواهد داد. فکر می‌کنم که آنها سعی می‌کنند از این وضعیت اجتناب کنند.»

دیدگاه اسرائیل چیست؟

اسرائیل کنام شیرها را یک «سازمان تروریستی» می‌داند. بر اساس پستی که در کانال تلگرامی این گروه به اشتراک گذاشته شد، در فوریه سال جاری، نیروهای امنیتی اسرائیل وارد نابلس شدند و ۱۱ فلسطینی را کشتند که ۶ نفر از آنها از اعضای کنام شیرها بودند.

پس از این حمله چهار ساعته، نیروهای دفاعی اسرائیل اعلام کردند که پس از تیراندازی افراد مسلح فلسطینی به این نیروها، عملیات خود را «ارتقا داده است». سرهنگ ریچارد هِکْت، سخنگوی ارتش اسرائیل در نشستی با خبرنگاران گفت: «ما تهدید را دیدیم و مجبور شدیم وارد عمل شویم و کار را تمام کنیم.»

اسرائیل اخیرا چندین منطقه اطراف نابلس و شرق بیت‌المقدس را با استفاده از موانع شنی و بلوک‌های سیمانی مسدود کرده است.

دانا الکرد می‌گوید: «واکنش اسرائیل کاملاً شدید بوده است، اما آنها [کنام شیرها] همچنان تأثیرگذار خواهند بود و ممکن است از آن‌ها کپی‌برداری شود یا علاقه‌ای به پیوستن به آنها ایجاد شود».

به گفته ابراهیم دلالشه، آنها ممکن است بر سیاست در سرزمین‌های فلسطینی تأثیر بگذارند.

او می‌گوید: «موفقیت آنها برای دستیابی به هدف بزرگ خود، یعنی آزادی و پایان دادن به اشغال، آسان نیست. اما من فکر می‌کنم وجود و فعالیت آنها باعث ایجاد اختلالات و چالش‌های زیادی برای تشکیلات خودگردان فلسطینی و همچنین برای اسرائیلی‌ها شده است.»