سوابق تاریخی آپارتاید در اراضی اشغالی 

شواهد نشان می دهد که اعمال تبعیض نژادی علیه مسلمانان فلسطینی و عرب تباران،بیش از هر زمان دیگر برای مردم جهان ثابت شده و حرکت های ضدنژادپرستی علیه اسرائیل می تواند به نقاط مطلوبی برسد.
مقایسه بین اسرائیل و آفریقای جنوبی مبتنی بر وجود تبعیض نژادی در هر دو رژیم از اواسط دهه 1990 مطرح و از اوایل دهه 2000 رایج شد. البته قبل از این تاریخ نیز برخی از مقامات اسرائیل درباره احتمال تبدیل این رژیم به یک نظام آپارتایدی همچون آفریقای جنوبی،تذکر داده بودند.برای مثال اسحاق رابین نخست‌وزیر اسرائیل در سال 1976 هشدار داد که اسرائیل در صورت الحاق کرانه باختری و جذب جمعیت های عرب تبار، در خطر تبدیل شدن به یک کشور آپارتاید خواهد بود. در دهه 1990، اصطلاح "آپارتاید اسرائیلی" پس از توافق اسلو رایج شد. در این مقطع رژیم صهیونیستی خودمختاری محدود فلسطینی ها را در قالب تشکیلات خودگردان پذیرفت و پست های بازرسی را در اراضی اشغالی ایجاد کرد.
در سال 2007 ایهود اولمرت نخست وزیر رژیم صهیونیستی گفت که در صورت شکست راه حل دو کشور، اسرائیل با مبارزه ای به سبک آفریقای جنوبی و با مطالبه حقوق برابر شهروندی مواجه می شود و به محض این که این اتفاق بیفتد، عمر دولت اسرائیل به پایان می رسد. همچنین در سال 2014 جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده هشدار داد که اگر اسرائیل به زودی راه حل دو کشور را نپذیرد، ممکن است به عنوان یک دولت آپارتاید شناخته شود.
علیرغم این هشدارها، لایحه دولت یهود که در ژوئیه 2008 تصویب شد، بیان می کند که «حق تعیین سرنوشت ملی در کشور اسرائیل منحصر به مردم یهود است». لایحه همچنین اجازه می دهد که در اسرائیل شهرهای جدا از هم ایجاد شود که اقامت در آنها بر اساس امتیازات مذهبی یا قومی باشد. این لایحه با قانون مشابهی در آفریقای جنوبی که در سال 1950 وضع شد،مقایسه شده و نشان می دهد که آپارتاید در اسرائیل نیز ایجاد شده است. روزنامه صهیونیستی هاآرتص در آن زمان،وضع لایحه دولت یهود را «سنگ بنای آپارتاید» نامید.
برخی از قوانین رژیم صهیونیستی به طور صریح یا ضمنی برای فلسطینی ها و مهاجرین عرب تبار تبعیض نژادی قائل بوده و در واقع شهروندان یهودی را از شهروندان غیر یهودی به دلایل نژادی متمایز کرده است.وضع قوانینی همچون مقررات ورود و خروج به اسرائیل و قوانین متعددی در ارتباط با امنیت، زمین، حقوق شهروندی،آموزش و فرهنگ و نمایندگی در مجلس،به طور آشکار وجود آپارتاید در اسرائیل را تائید می کنند.

جان دوگارد گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور فلسطین در گزارشی در2007 نوشت:« در اسرائیل،اشکال مختلف استعمار و آپارتاید پدید آمده که مغایر با قوانین بین‌المللی است». وی پیشنهاد کرد که «پیامدهای قانونی یک اشغال طولانی مدت در اسرائیل که دارای ویژگی‌های استعماری و آپارتاید است، به دیوان بین المللی دادگستری ارسال شود.
به دنبال گزارش دوگارد، شورای تحقیقات علوم انسانی (HSRC) آفریقای جنوبی یک پژوهش حقوقی را در سال 2009 در مورد اقدامات اسرائیل در سرزمین‌های فلسطینی انجام داد. این گزارش با اشاره به اینکه یکی از بدنام ترین جنبه های آپارتاید در آفریقای جنوبی سیاست محاصره نژادی تحت عنوان«بانتونستان» بود، افزود: «اقدامات اسرائیل در سرزمین های اشغالی فلسطین،همچون رژیم آپارتاید در آفریقای جنوبی است». در این تحقیق آمده: «دولت اسرائیل با هدف حفظ نظام، سلطه یهودیان را بر فلسطینی‌ها در سرزمین‌های اشغالی فلسطین کنترل می‌کند و این سیستم نقض مبتنی بر آپارتاید است» این گزارش در سال 2012 با عنوان «فراتر از اشغال، آپارتاید، استعمار و حقوق بین الملل» منتشر شد.(Tilley, Virginia (ed). Beyond Occupation: Apartheid, Colonialism and International Law in the Occupied Palestinian Territories. London, UK: Pluto Press, 2012.)
در دوره حکومت رژیم آپارتاید در آفریقای جنوبی، مناطق جداگانه ای برای زندگی سیاه پوستان، رنگین پوستان و آسیایی ها تحت عنوان بانتونستان تشکیل و به شکل نژادی اداره می شد. در داخل سرزمین های سیاه پوست نشین (بانتونستان) اداره آموزش جداگانه ای تاسیس شده بود و هزینه های سرانه ی هر دانش آموز سیاه پوست یک چهارم هزینه های یک دانش آموز سفیدپوست بود.در بانتونستان ها، بسیاری از معلمان سیاه پوست منزلت نازل اجتماعی داشته و تعداد دانش آموزان هر کلاس نسبت به سیاه پوستان، دو برابر سفیدپوستان در خارج از مناطق بانتونستان بود و مدارس سیاه پوستان کلاس های کمتری نسبت به مدارس سفیدپوست داشتند.بسیاری از صاحبنظران از جمله «نوام چامسکی» معتقدند وضعیت فلسطین بسیار بدتر از «بانتونستان» یا سرزمین های سیاه پوست نشین آفریقای جنوبی است.
در آوریل 2021، دیده بان حقوق بشر گزارشی منتشر کرد که در آن مقامات اسرائیلی را به جنایات آپارتاید و آزار و اذیت تحت قوانین بین المللی متهم کرد و از دادگاه کیفری بین المللی خواست تا «تبعیض سیستماتیک» را بررسی کند.متعاقبا در مارس 2022، مایکل لینک، استاد حقوق کانادایی برای اولین بار به عنوان گزارشگر سازمان ملل متحد با صراحت وجود آپارتاید علیه عرب تباران را تائید کرد و گفت: «سیستم دولایه سلطه اسرائیلی ها بر فلسطینی ها را دیگر نمی توان پیامد ناخواسته یک اشغال موقت خواند.» فرانچسکا آلبانیز، جانشین مایکل لینک هم در گزارش خود در ماه اکتبر 2022، از مجمع عمومی سازمان ملل خواست تا «برنامه ای برای پایان دادن به اشغالگری استعماری اسراییل و وجود رژیم آپارتاید تدوین کند.» پس از انتشار این گزارش، ناوی پیلای، رئیس هیأت حقیقت یاب سازمان ملل متحد در مورد مناقشه فلسطین، در مصاحبه ای با تایمز اسرائیل گفت که آپارتاید در اسرائیل «تظاهری از اشغالگری» است.
در نتیجه این گزارشات در پایان دسامبر 2022، مجمع عمومی سازمان ملل متحد (UNGA) قطعنامه‌ای را به تصویب رساند که در آن پیرامون وجود آپارتاید در اسرائیل و عواقب آن، نظر مشورتی دیوان بین‌المللی دادگستری (ICJ) را جویا می‌ شود.
دزموند توتو، اسقف اعظم انگلیکن و برنده جایزه صلح نوبل، در مورد شباهت های آفریقای جنوبی و اسرائیل معتقد است فشارهای بین المللی می تواند در پایان دادن به آپارتاید در اسرائیل کمک کند. وی می گوید: «اگر آپارتاید پایان یابد، اشغال نیز از بین میرود.» در سال 2014، اسقف توتو خطاب به مجمع عمومی کلیسای پروتستان در آمریکا گفت: «اسرائیل واقعیت آپارتاید را در داخل مرزهای خود ایجاد کرده برای پایان دادن به وجود یک دولت آپارتاید دائمی در اراضی اشغالی، باید به راه حل دو دولت توجه کرد».
خبرگزاری بی‌بی‌سی در سال 2012 گزارش داد که اسقف توتو «اسرائیل را به اعمال آپارتاید در سیاست‌هایش در قبال فلسطینی‌ها متهم کرده و گفته است:در دیدارم از سرزمین مقدس عمیقاً مضطرب شدم؛ این سفر به یاد من آورد که چه اتفاقی برای ما سیاه‌پوستان در آفریقای جنوبی افتاده بود.ساختارهای اساسی آپارتاید دراسرائیل با توجه به حق ارث، مالکیت، سهم آب و زمین دولتی و دسترسی به منابع رفاه دولتی،به طور کامل قرار دادن اسرائیل در ردیف یک رژیم آپارتاید را توجیه می کند.»
در ماه مه 2021، ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه، درباره خطر «آپارتاید طولانی‌مدت» در اسرائیل در صورتی که فلسطینی‌ها نتوانند کشور خود را به دست آورند هشدار داد و در توضیح درگیری‌های اعراب و یهودیان در برخی از شهرهای اسرائیل گفت:«شواهد به وضوح نشان می‌دهد که اگر در آینده راه‌حلی غیر از راه‌حل دو کشور داشته باشیم، عناصر آپارتاید را بصورت طولانی‌مدت خواهیم داشت.»
همانگونه که اسقف توتو پس از بازدید از سرزمین های اشغالی گفت تشدید فشارهای بین المللی به همان شکل که رژیم آپارتاید را به سوی فروپاشی سوق داد می تواند موجب فروپاشی رژیم صهیونیستی شود.به عبارتی با تداوم مبارزات ضدآپارتایدی و حمایت جامعه جهانی از مبارزات ضد اشغال و ضد آپارتایدی، شکست نژادپرستان رقم خواهد خورد.
برای تسریع در این امر لازم است بطور مستمر و با برنامه ریزی ابعاد وجودی آپارتاید در اسرائیل برای کشورهای مختلف و جامعه جهانی تشریح شود و با کمک نهادهای بین المللی همچون جنبش عدم تعهد و سازمان همکاری اسلامی، رژیم صهیونیستی و حامیان آن را در وادار کرد تا آرای مردم فلسطین را بپذیرد. دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران می تواند در این زمینه نقش اول را ایفا کند.