بازتاب تحول بزرگ دیپلماتیک میان ایران و عربستان از نگاه مقامات و تحلیلگران آمریکا/ دهن‌کجی مجدد بن سلمان به بایدن

جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی برای از سرگیری روابط دو جانبه و آغاز به کار دوباره سفارتخانه‌های دو کشور توافق کردند. به‌دنبال سفر بهمن‌ ماه آیت‌الله «سید ابراهیم رئیسی» به پکن، امیر دریابان «علی شمخانی» از روز دوشنبه ۱۵ اسفند با هدف پیگیری توافقات سفر رئیس جمهور، مذاکرات فشرده‌ای را به‌منظور حل‌وفصل نهایی موضوعات فیمابین تهران - ریاض با همتای سعودی خود در چین آغاز کرد.

در پایان این مذاکرات، بیانیه سه‌جانبه‌ای در پکن با امضای «شمخانی» نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی، «مساعد بن‌محمد العیبان» وزیر مشاور و عضو شورای وزیران و مشاور امنیت ملی عربستان سعودی و «وانگ ئی» عضو دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست و رئیس دفتر کمیسیون مرکزی امور خارجی حزب و عضو شورای دولتی جمهوری خلق چین صادر شد.

نخستین واکنش آمریکا و استقبال از توافق / کربی: سعودی ها ما را در جریان گذاشته بودند/مستقیما نقشی نداشتیم

 ایالات متحده آمریکا در نخستین واکنش به توافق جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی گفت که از گزارش ها درباره احیای روابط دیپلماتیک میان ایران و عربستان آگاه است.یک سخنگوی کاخ سفید روز جمعه به وقت محلی اعلام کرد: ما از هرگونه تلاش برای کمک به پایان جنگ در یمن و کاهش تنش ها در خاورمیانه استقبال می کنیم.

وی تصریح کرد: کاهش تنش ها و دیپلماسی به همراه بازدارندگی ستون های اصلی سیاستی هستند که جو بایدن رئیس جمهور آمریکا به آن اشاره کرده است.

جان کربی هماهنگ کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید درباره از سرگیری روابط دوجانبه ایران و عربستان گفت: سعودی‌ها ما را در جریان این مذاکراتی که (با ایران)داشتند قرار داده بودند.

هماهنگ کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی دولت بایدن روز جمعه به وقت محلی افزود: سعودی ها ما در جریان این مذاکراتی که داشتند قرار داده بودند اما ما مستقیماً در این مذاکرات نقش نداشتیم.

وی درباره نقش چین در این مذاکرات گفت که نظری ندارد اما در عین حال افزود: ما از هر تلاشی برای کاهش تنش در منطقه حمایت می کنیم.

کربی ادامه داد: از نظر ما این نقشه راه، نتیجه چندین دور مذاکرات از جمله مذاکراتی که در عراق و عمان برگزار شدند، بود.

این مقام ارشد کاخ سفید در ادامه ادعا کرد: ما همواره از این روند حمایت کرده ایم تا بتوانیم به جنگ در یمن پایان دهیم و با مداخلات ایران مقابله کنیم.

نخستین واکنش بایدن به توافق ایران و عربستان

جو بایدن رئیس جمهور آمریکا روز جمعه به وقت محلی در پاسخ به سوال خبرنگاران درباره واکنش به توافق میان تهران - ریاض با عباراتی مبهم واکنش نشان داد.

به گفته برخی خبرنگاران کاخ سفید بایدن که سوال را کامل نشنیده بود، در خصوص توافق ایران و عربستان گفت: هرچه روابط اسرائیل و کشورهای همسایه عرب خود بهتر باشد، برای همه بهتر است.

سخنگوی کاخ سفید: از هر تلاشی برای کاهش تنش در منطقه استقبال می کنیم

کارین ژان پی یر سخنگوی کاخ سفید در واکنش به توافق جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی با بیان اینکه از هر تلاشی برای کاهش تنش در منطقه استقبال می کنیم، در عین حال گفت که موضع ما درباره برجام تغییر نکرده است.

 کارین ژان پی یر سخنگوی کاخ سفید عصر جمعه به وقت محلی در جمع خبرنگاران در واشنگتن درباره توافق ایران و عربستان گفت که ما از گزارش ها پیرامون ایران و عربستان آگاه بوده ایم.

سخنگوی کاخ سفید گفت که به صورت عمومی باید بگویم که ما از هرگونه تلاش برای کاهش تنشها در منطقه و پایان جنگ در یمن استقبال می کنیم. این یکی از دلایل سفر جو بایدن رئیس جمهور آمریکا به خاورمیانه بود.

وی اضافه کرد: دیپلماسی، کاهش تنش و بازدارندگی ستون اصلی سیاستی است که بایدن در طول سفر خود به منطقه به آنها اشاره کرد. کاهش تنش در منطقه یک اولویت است و بایدن از آن استقبال می کند.

سخنگوی کاخ سفید در عین حال در پاسخ به سوالی درباره موضع واشنگتن درباره مذاکرات برجام با توجه به این توافق گفت: موضع ما پیرامون مذاکرات برجام تغییر نکرده است. این مذاکرات درحال حاضر در تمرکز و دستورکار ما نیست.

استقبال دبیر کل سازمان ملل از توافق میان ایران و عربستان

 آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل از بیانیه عربستان، ایران و چین که از توافق امروز میان عربستان و ایران برای از سرگیری روابط دیپلماتیک ظرف دو ماه خبر می دهد، استقبال کرد.

استفان دوجاریک سخنگوی گوترش روز جمعه به وقت محلی تصریح کرد: دبیرکل سازمان ملل از چین به خاطر میزبانی مذاکرات میان ایران و عربستان قدردانی می کند. دبیرکل همچنین از نقش سایر کشورها از جمله عمان و عراق در این زمینه قدردانی می کند.

سخنگوی سازمان ملل اظهار داشت: روابط حسن همجواری و همسایگی میان ایران و عربستان برای ثبات منطقه خلیج فارس حیاتی است.

دوجاریک ادامه داد که دبیرکل سازمان ملل برای استفاده از دفاتر خود جهت تضمین ثبات و صلح بیشتر در منطقه خلیج فارس اعلام آمادگی می کند.

سخنگوی سازمان ملل: ظرفیت بسیاری در بهبود روابط ایران و عربستان وجود دارد

استفان دوجاریک سخنگوی سازمان ملل متحد اظهار داشت: ظرفیت بسیاری در بهبود روابط میان ایران و عربستان وجود دارد.

به گزارش خبرنگار ایرنا، استفان دوجاریک سخنگوی سازمان ملل متحد روز جمعه به وقت محلی در پاسخ به سوالات خبرنگاران درباره تاثیر توافق ایران و عربستان بر منطقه گفت: ما قطعا ظرفیت بسیاری در بهبودی روابط میان ایران و عربستان می بینیم.

دوجاریک تصریح کرد: بر کسی پوشیده نیست که که ما شاهد تنش ها و چالش های زیادی بین این دو کشور بوده ایم که بر کل منطقه تأثیر گذاشته است.

سخنگوی سازمان ملل ادامه داد: در یمن وضعیت شکننده است اما با وجود اینکه آتش بس رسمی وجود ندارد، روند تحولات مثبت است و امیدواریم توافق میان ایران و عربستان تاثیر مثبتی بر یمن و سایر نقاط داشته باشد.

دوجاریک درباره تاثیر این توافق بر روند مذاکرات احیای برجام، با بیان اینکه در این باره گمانه زنی نمی کند، تصریح کرد: ایران و عربستان دو کشور بسیار مهم در منطقه هستند و این امر که در دو ماه آینده شاهد احیای روابط دیپلماتیک خواهیم بود، به وضوح مثبت است.

تحلیلگر ارشد آمریکایی و مدیر موسسه تحلیل وضعیت خلیج فارس: تحول بسیار مثبتی برای منطقه است

 جورجیو کافیرو تحلیلگر ارشد آمریکایی و مدیر اجرایی موسسه تحلیل وضعیت خلیج فارس و محقق مسائل حوزه غرب آسیا (خاورمیانه) نیز گفت: از دیدن اخبار مربوط به روابط عربستان و ایران بسیار خوشحالم. من فکر می کنم این یک تحول بسیار مثبت برای منطقه است.

این تحلیلگر آمریکایی افزود: ایران و عربستان سفارتخانه های خود را بازگشایی خواهند کرد و هر دو کشور بر "احترام به حاکمیت کشورها و عدم مداخله در امور داخلی خود" تاکید کردند.

این تحلیلگر آمریکایی مسائل خاورماینه تصریح کرد: ما در واشنگتن باید این تصور را کنار بگذاریم که هر چه در خاورمیانه به نفع چین باشد، به صورت اصولی، برای منافع ایالات متحده بد است. اگرچه هنوز  برای درک کامل اینکه عادی سازی مجدد  روابط عربستان سعودی و ایران به کجا ختم می شود، بسیار زود است، اما می تواند برای هر دو کشور  و به علاوه چین و ایالات متحده عالی باشد.

تحلیلگر آمریکایی: چین می تواند نقش مهمی در بهبود وضعیت خاورمیانه ایفا کند

دکتر آنل شلین تحلیلگر آمریکایی اندیشکده کوئینسی نیز گفت: این واقعیت که چین در این معامله میانجیگری کرد بسیار مهم است. این نشان می‌دهد که چین می‌تواند نقشی را در بهبود وضعیت خاورمیانه ایفا کند که بیشتر با همکاری و تجارت و کمتر با درگیری و فروش تسلیحات تعریف می‌شود، برخلاف آنچه در زمان سلطه آمریکا امری عادی بود.

این تحلیلگر اندیشکده کوئینسی افزود: در عین حال، سعودی‌ها به آمریکا نشان داده‌اند که می‌خواهند قبل از عادی‌سازی روابط با اسرائیل، تضمین امنیتی قاطعی داشته باشند، نتیجه‌ای که می تواند تهران را تحریک کند. سعودی ها درحال بازی کردن با منافع آمریکا در مقابله با ایران و منافع چین در کاهش تنش ها هستند.

وی اضافه کرد: ممکن است سعودی‌ها فعلاً به دنبال عادی‌سازی روابط با ایران باشند، زیرا این روابط منافع فعلی آنها را تامین می‌کند. اما عربستان همچنین به دنبال این امر است که ببیند آمریکا برای مقابله با نفوذ چین به این کشور تضمین امنیتی ارائه می دهد یا خیر.

تحلیلگر موسسه آتلانتیک: چین می تواند بازیگر سازنده در منطقه باشد

"باربارا اسلاوین" مدیر طرح آینده ایران در موسسه شورای آتلانتیک نیز درباره توافق ایران و عربستان گفت: این یک خبر بسیار عالی است و نشان می دهد که چین می تواند یک بازیگر سازنده در خاورمیانه باشد.

بهنام بن طالب لو از کارشناسان بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها در مصاحبه با شبکه خبری فاکس نیوز آمریکا گفت که این توافق نشان داد که ایران می‌تواند از طریق مانورهای سیاسی، توافقنامه عادی سازی مناسبات (رژیم) اسرائیل با کشورهای عربی موسوم به آبراهام را محدود کند و لذا ایران به گفت و گوها و پیگیری توافق پکن ادامه می‌دهد.

بن طالب لو همچنین به اهمیت نقش چین در میانجی‌گری این توافق اشاره کرد، که به گفته او علاقه فزاینده‌ای به سیاست‌های منطقه نشان می‌دهد.

با این حال بن طالب لو می‌گوید نباید کسی از میانجیگری چین در حصول این توافق تعجب کند زیرا چین بزرگترین شریک تجاری هر دو کشور ایران و عربستان سعودی است و از سوی دیگر به منابع نفت و انرژی منطقه خاورمیانه بسیار نیاز دارد.

این تحلیلگر سیاسی در ادامه گفت: اینکه ریاض از طریق پکن و نه واشنگتن برای حصول این توافق تلاش کرده است، به شما می‌گوید که چقدر برجام تصور عربستان سعودی را مبنی بر اینکه آمریکا می‌تواند جمهوری اسلامی ایران را به طور معناداری محدود کند، عوض کرده است.

ربکا کوفلر Rebekah Koffler رئیس موسسه مشاوره دکترین و استراتژی که زمانی افسر سازمان جاسوسی آمریکا (سیا) بود، هم به فاکس نیوز گفت که توافق تهران و ریاض، یکی دیگر از علائم نشان دهنده تغییرات ژئوپلیتیک تکتونیکی در حال وقوع در جهان است.

کوفلر افزود: چین، روسیه، ایران، کره شمالی و حالا عربستان سعودی به هم نزدیک و نزدیکتر می‌شوند و در مورد عربستان سعودی هم می‌بینیم که این کشور در حال فاصله گرفتن از آمریکا است. بسیاری از این تغییرات ژئوپلیتیک اخیر ناشی از واکنش دولت بایدن به مناقشه اوکراین است چرا که واکنش کاخ سفید به این بحران، بیش از آنکه منطقی و عقلایی باشد، برخاسته از احساسات بود.

وی افزود: سیاست تحریم‌های آمریکا نتوانست رفتار دولت های مفعول را تغییر بدهد؛ خواه پوتین باشد و یا دولت ایران.

خشم لابی گر صهیونیست در آمریکا و حمله به دولت بایدن به ویژه رابرت مالی

"مارک دوبوویتز" رئیس لابی صهیونیستی بنیاد ضد ایرانی دفاع از دموکراسی آمریکا در عصبانیت از توافق ایران و عربستان گفت: این یک اقدام درخشان چین و ایران برای تضعیف عادی سازی روابط عربستان و آمریکایی و عربستان واسرائیل است. این یک درس آشکار در مورد چگونگی از دست دادن دوستان و عدم تأثیرگذاری در این عصر رقابت قدرت های بزرگ است.

این تحلیلگر تندرو و افراطی آمریکایی افزود: به هیچ یک از تحلیل های رابرت مالی ( راب ملی) نماینده ویژه آمریکا در امور ایران مبنی بر اینکه عادی سازی روابط میان ایران و عربستان یک امر مثبت است توجه نکنید. این یک ضربه جدی برای دولت بایدن است که خطرناک ترین دشمن واشنگتن میان یک متحد آمریکا و دشمن آمریکا واسطه گری کند. وقتی خارج شوید، یک نفر جای شما را می گیرد. پکن از خلاء ایجاد شده استفاده می کند.

صنم وکیل، پژوهشگر ارشد برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در اندیشکده چتم هاوس در لندن به سی ان ان گفت: نقش چین به عنوان یک واسطه چشمگیر است و موضع دیپلماتیک جسورانه تری از این کشور را نشان می دهد. اما ما باید در اغراق نیات پکن محتاط باشیم. این تحول بیشتر در مورد منافع چین در منطقه است.

وی افزود: چین دو بازیگر کلیدی منطقه ای و اقتصادی را به منظور کاهش تنش های منطقه ای و تسهیل روابط اقتصادی بیشتر با هر دو به یکدیگر نزدیک کرده است.

کریستین اولریشسن، پژوهشگر موسسه بیکر دانشگاه رایس که مدت‌ها در مورد خاورمیانه مطالعه کرده است، به آسوشیتدپرس گفت که توافق عربستان با ایران پس از آن صورت گرفت که امارات نیز به تفاهم مشابهی با تهران دست یافته بود.

این تحلیلگر آمریکایی ادامه داد: این کاهش تنش و تنش زدایی به مدت سه سال در جریان بوده است و این امر با اذعان عربستان مبنی بر اینکه بدون حمایت بی قید و شرط آمریکا، آنها نمی توانند در مقابل ایران و سایر کشورهای منطقه قدرت نمایی کنند، آغاز شد.

اولریشسن افزود: محمدبن سلمان ولیعهد عربستان که اکنون بر پروژه های عمرانی عظیم در کشور خود متمرکز شده است، احتمالاً می خواهد از جنگ یمن نیز خارج شود. بی ثباتی می تواند آسیب زیادی به برنامه های او وارد کند.

هنری آستین و پیتر الکساند تحلیلگران شبکه ان‌بی‌سی نیز توافق تهران - ریاض همچنین می‌تواند تلاش‌های آمریکا و دیگر قدرت‌های غربی را برای آنچه که به ادعای این تحلیلگران، جاه طلبی‌های هسته‌ای ایران عنوان گرفته است، بغرنج کند.

به اعتقاد این تحلیلگران، اسرائیل توانایی‌های هسته‌ای ایران را نوعی تهدید جدی علیه خود می‌داند و از این رو باید منتظر ماند و دید که توافق روز جمعه چه معنایی برای امیدهای اسرائیل برای بهبود مناسبات خود با کشورهای عربی خواهد داشت.

هنری آستین و پیتر الکساند اظهار داشتند: باید منتظر ماند و دید که در پی توافق روز جمعه تهران و ریاض، رقابت اسرائیل و ایران برای نزدیکتر شدن به کشورهای عربی به پیروزی کدامیک از طرفین خواهد انجامید.

آرون دیوید میلر دیپلمات سابق آمریکایی که به چندین وزیر امور خارجه آمریکا در مورد خاورمیانه مشاوره می داد، نیز گفت: در زمانی که روابط آمریکا و چین در پائین ترین حد خود قرار دارد و تنش‌های آمریکا و ایران در حال افزایش است، MBS (اشاره به محمد بن سلمان) توافقی را انجام می‌دهد که موضع پکن را تقویت می‌کند و به تهران ارج بیشتری می‌نهد که این یک دهن کجی به بایدن و حرکتی عملی در جهت منافع عربستان است.

311311