دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل ۱۷ درصد بیشتر شدند

مرکز پژوهش‌های مجلس ایران در گزارشی درباره حق تحصیل دانش‌آموزان ایرانی اعلام کرده که «علی‌رغم سیاست‌گذاری مکرر در قبل و بعد از انقلاب اسلامی درخصوص پوشش کامل تحصیلی و جذب همه کودکان بازمانده از تحصیل، این اهداف تحقق نیافته و تعـداد ۹۱۱ هزار و ۲۷۲ کودک لازم‌التعلیم در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ از تحصیل بازمانده‌اند و تعداد ۲۷۹ هزار و ۱۹ دانش‌آموز در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ ترک تحصیل کرده‌اند.»

کودکان بازمانده از تحصیل کودکانی هستند که به دلیل تبعیض طبقاتی، تبعیض جنسیتی، فقر فرهنگی و سایر محدودیت‌ها و محرومیت‌ها از تحصیل بازمانده‌اند.

اواخر ماه گذشته معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش در نشست خبری خود اعلام کرد: «ابتدای سال تحصیلی جاری آمار متولدین شش تا ۱۱ سال از سوی سازمان ثبت احوال اعلام شد وسامانه سیدا آن را اعلام کرد. آمارها حاکی از آن بود که ۲۰۴ هزار و ۳۱۲ نفر بازمانده از تحصیل هستند.»

سامانه سیدا، سامانه‌ای است که از سوی آموزش و پرورش برای  معلمان و مدیران مدرسه طراحی شده و نمرات دانش‌آموزان و سوابق تحصیلی آنان و تعداد دانش آموزان ثبت‌نام شده در مدارس ثبت شده است.

معصومه نجفی پازوکی ۲۰ دلیل برای حاضر نشدن دانش‌آموزان در مدارس اعلام کرده بود که شامل فوت کودک، تحصیل در منطقه دیگر، ابتلا به بیماری صعب‌العلاج یا فقر خانواده از این جمله است.

آماری که معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش اعلام کرده صرفاً درباره کودکان تا ۱۱ سال است. این درحالی‌ست که در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با محاسبه تمام رده‌های سنی تا آموزش متوسطه دوم ، تعداد ۹۱۱ هزارو ۲۷۲ دانش‌آموز در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ از تحصیل بازمانده‌اند؛ در تصویر زیر تعداد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل در سال‌های گذشته آمده است.

در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس آمده که از سال تحصیلی ۱۳۹۴-۱۳۹۵ تا سال تحصیلی ۱۳۹۸-۱۳۹۹ تنها ۱۷۸ هزارو ۲۳۸ دانش‌آموز به چرخه تحصیل برگشته‌اند که این آمار کمتر از ۵ درصد کل دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل در این بازه زمانی است.

در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس همچنین آمده که تعداد دانش‌آموزان ترک تحصیلی در سال تحصیلی ۱۳۹۴-۱۳۹۳ برابر با ۳۴۷هزارو ۲۰۳ نفر بوده که با کاهش ۲۲درصدی در سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۳۹۸ به عدد ۲۷۰ هزارو ۵۵۵ نفر رسیده است. این کاهش ۲۲درصدی مربوط به دوره دوم متوسطه است که در همین بازه زمانی مذکور از ۱۹۹ هزار نفر به ۴۵ هزار نفر کاهش یافته اما در سوی دیگر، آمار دانش‌آموزان ترک‌تحصیل دوره ابتدایی و متوسطه اول در بازه زمانی پیش‌گفته رو به رشد بوده به‌نحوی که در دوره ابتدایی شاخص مذکور از ۷۸ هزار نفر به ۹۹ هزار نفر و دو دوره متوسطه اول از ۶۰ هزار نفر به ۱۲۴ هزار نفر افزایش یافته است. درحال حاضر در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ آمار ترک‌تحصیل‌کردگان با رشد ۳درصدی به ۲۷۹ هزارو ۱۹ نفر رسیده است.
 
در نتایج این گزارش آمده که «آمار بازماندگان از تحصیل همسو با سیاستگذاری‌ها و در جهت کاهش و در نهایت به صفر رسیدن نیســت، بلکه این نرخ در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ نسبت به سال تحصیلی ۱۳۹۵-۱۳۹۴ به میزان ۱۷.۱۵ درصد افزایش یافته است.» 

بر اساس این آمار در واقع طی ۶ سال تعداد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل بیشتر از ۱۷ درصد افزایش پیدا کرده‌ است.
 
مرکر پژوهش‌های مجلس می‌گوید که نرخ جذب بسـیار ناچیز کودکان بازمانده از تحصیل در کنار تعداد بالای ترک‌ تحصیل سـالیانه (از ۳۴۷ هزار نفر تا ۲۷۰ هزار نفر) سبب شده روند بازماندگی از تحصیل در نظام آموزش و پرورش روبه رشد باشد و جمعیت ترک‌ تحصیل‌کرده‌ها در دوره ابتدایی و متوسطه اول از ســال تحصیلی ۱۳۹۴-۱۳۹۳ تا سال تحصیلی ۱۳۹۹-۱۳۹۸ رو به افزایش بوده است.
 
پنج استان سیستان و بلوچستان، آذربایجان‌غربی، خراسان رضوی، خراسان شمالی و گلستان در سال تحصیلی ۱۳۹۵-۱۳۹۴ بیشترین فراوانی نسبی بازماندگان از تحصیل را داشته‌اند. همین پنج استان در ســال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ نیز دارای بیشترین فراوانی نسبی هستند.

 از میان همه استان‌های کشور، استان سیستان و بلوچستان در دو شـاخص بازماندگی از تحصیل و ترک‌ تحصیل وضعیت نامناسب‌تری دارد به‌نحوی که در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ تعداد ۱۴۵ هزار و ۳۴۰ نفر معادل بیش از ۱۸.۲ درصد از جمعیت دانش‌آموزی این استان بازمانده از تحصیل هسـتند و در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ بیش از ۴ درصد از جمعیت دانش‌آموزی آن استان ترک تحصیل کرده‌اند.

وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سال ۱۳۹۹ تایید کرده بود که ۷۰ درصد کودکان بازمانده از تحصیل در دهک‌های یک تا پنج قرار دارند. بر بنیاد برآورد نهادهای حکومتی تا پیش از سال ۱۳۹۹ هفت دهک نخست درآمدی بدون حمایت‌های دولتی توان تامین معیشت خود را نداشتند. سیاست‌های دولت برای آزادسازی نرخ سوخت و پس از آن کالاهای ضروری در فاصله سال‌های ۹۸ تا ۱۴۰۱ به حتم جمعیت بیشتری را به زیر خط فقر سوق داده است، وضعیتی که به حتم می‌تواند بر نرخ بازماندگان از تحصیل و دانش‌آموزانی که برای کمک به معیشت خانواده ترک تحصیل می‌کنند را افزایش دهد.