ترکمن‌ها بهای زیادی به زبان فارسی می‌دهند

خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: رسالت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی بر اساس اساسنامه‌ای که به تنفیذ مقام معظم رهبری هم رسید، تصدی گری امور فرهنگی در کشورهای دیگر است. بر این اساس دیپلمات‌های فرهنگی ایران با توجه به توافقنامه‌های فرهنگی با دیگر کشورها به ترویج فرهنگ ایران اسلامی مشغول هستند. این رایزنان بجز سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی باید با وزارتخانه میراث فرهنگی، مجمع تقریب مذاهب اسلامی، مجمع جهانی اهل بیت و همچنین بنیاد سعدی نیز در ارتباط باشند، تا بتوانند وظایف ترویجی خود را به بهترین نحو انجام دهند.

از جمله ابزارهای مهم دیپلمات فرهنگی ایران، زبان فارسی و پیشینه تمدنی ایران است. یکی از نخستین راه‌ها برای آشنایی عموم مردمان جهان با ایران، آموزش زبان فارسی به آنهاست. فراگیری زبان فارسی برای کسانی که بخواهند با فرهنگ و تمدن ایران آشنا شوند، امکانات مهمی را فراهم می‌کند. سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با تأسیس مرکز گسترش زبان و ادبیات فارسی، وظیفه آموزش زبان فارسی در کشورهای دیگر را بر عهده داشت که با تأسیس بنیاد سعدی این وظیفه به این بنیاد منتقل شد. با این اوصاف طبق یک روال منطقی رایزنان فرهنگی ایران در دیگر کشورها نمایندگان بنیاد سعدی هم هستند و دوره‌های آموزش زبان فارسی نیز در محل رایزنی فرهنگی ایران انجام می‌شود. به طور کل می‌توان گفت که وظیفه اصلی رایزنان معرفی فرهنگ، آداب، تمدن، زبان فارسی و حوزه ایرانشناسی در کشورهای محل ماموریت‌شان است.

اکنون رایزنی فرهنگی ایران در ترکمنستان را نوید رسولی برعهده دارد. ترکمنستانی که جوانانش علاقه بسیاری به زبان فارسی دارند و حتی بعضاً به خوبی نیز فارسی را صحبت می‌کنند و این ظرفیت مهمی است که باید از آن در بهبود روابط فرهنگی دو کشور استفاده کرد. در عشق آباد و محل رایزنی فرهنگی ایران با رسولی درباره فعالیت‌های این رایزنی گفت‌وگویی داشته‌ایم. رسولی فوق لیسانس روابط بین المللی بوده و پیشتر سرپرستی نمایندگی فرهنگی در نیجریه و همچنین معاونت رایزنی فرهنگی ایران در ایتالیا را برعهده داشت. او صاحب ۱۰ عنوان کتاب تألیفی در حوزه تخصصی خود است.

وی درباره فعالیت‌های رایزنی فرهنگی ایران در عشق آباد گفت: به طور کل فعالیت‌های رایزنی فرهنگی را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد. بخش اول، حوزه زبان و ادبیات فارسی است و آموزش زبان فارسی به علاقه مندان ترکمنی که در واقع زبان فارسی را در رایزنی فرهنگی فرا می‌گیرند و در بخش دوم فعالیت‌های فرهنگی که به منظور توسعه و ارتقا روابط دو کشور توسط رایزنی فرهنگی برگزار می‌شود. این فعالیت‌های فرهنگی را می‌توان شامل برگزاری جشنواره‌ها و نمایشگاه‌ها مثل نمایشگاه‌های عکس، قرآنی، برگزاری جشنواره‌های گردشگری، جشنواره امام رضا و برگزاری مناسبت‌های ملی مثل نوروز، شب یلدا و برگزاری مناسبت‌های مذهبی دانست.

علاقه بسیار ترکمنستانی‌ها به زبان فارسی

وی افزود: زبان فارسی یکی از مباحث بسیار مورد علاقه ترکمن‌هاست. یکی از دلایل آنها هم می‌تواند وجود مشترکات فرهنگی بین دو کشور باشد و مشترکات تاریخی و دینی مردمان دو کشور؛ و موضوع دوم می‌تواند وجود لغات بسیار فارسی در زبان ترکمنی باشد. شاید بیش از هزار کلمه فارسی در زبان ترکمنی داریم. علاوه بر اینها می‌توان گفت علاقه بسیار زیادی که ترکمن‌ها به ایرانی‌ها دارند به عنوان هم یک کشور همسایه و هم اینکه قرابت‌های تاریخی و فرهنگی دارند. ما در اینجا آموزش زبان فارسی را در ۴ سطح، سطح مقدماتی که شامل مقدماتی ۱ و ۲ و متوسطه، متوسطه ۱ و۲ و پیشرفته، پیشرفته ۱ و ۲ و عالی وعالی، عالی ۱ و ۲ و۳ و ۴ برگزار می‌کنیم و بعد از یکی دو سال تا ۲.۵ سال طول می‌کشد. بعد از آن ما یک دوره‌های ایران شناسی و ترجمه هم برای علاقه مندان و فارسی آموزان می‌گذاریم. کتاب‌هایی هم که آموزش داده می‌شود به فارسی آموزان، کتاب‌هایی هستند تحت استاندارد آموزش بنیاد سعدی هستند که برای آموزش زبان فارسی به خارجی‌ها از استانداردهای بین المللی استفاده شده و شامل کتاب‌های مینا ۱، مینا ۲، مینا ۳، کتاب ایران شناسی یک، ایران شناسی دو و در کنار آن کتاب‌های دیگری هم وجود دارد.

رسولی اضافه کرد: مدرسان این دوره‌ها همگی از ترکمن‌هایی هستند که قبلاً در همین رایزنی فرهنگی زبان فارسی را آموزش دیدند. محدودیت‌های برای حضور استادان ایرانی در این دوره‌ها وجود دارد، اما اساتید ترکمن جملگی به خوبی آموزش زبان فارسی را دیده و فرا گرفته‌اند. از طرفی در دوره‌ها و در سال‌های قبل توانسته‌اند از طریق رایزنی فرهنگی به ایران اعزام بشوند و دوره‌های دانش افزایی را طی کنند و به کشور خود بازگردند. عمده آنها بیش از ۱۰ سال و بعضی از آنها ۱۵-۱۶ سال سابقه تدریس به زبان فارسی دارند. در مورد بحث دانش آموزان، میانگین و تعداد دانش آموزان چیزی حدود ۴۰۰ نفر و بعضی مواقع بیش از این تعداد است. قبلاً حتی بیش از این بود حتی به ۵۰۰ -۶۰۰ نفر هم می‌رسید و بعد از اینکه مدارس بازگشایی شد چون در دوران کرونا مدارس در اینجا به نوعی کلاس‌ها باز بود اما فقط ۲۰ نفر در کلاس حضور داشتند. بچه‌ها اوقات فراغت بیشتری داشتند. ولی الان که مدارس به صورت کامل باز شده یک مقدار از تعداد کم شده اما میانگین ۴۰۰ نفر فارسی آموز هستند که ما اینجا حدود ۷ تا کلاس داریم. این کلاس‌ها از صبح ساعت ۹ آغاز به کار می‌کنند تا ۱ بعدازظهر و بعد از ساعت ۲.۵ شروع به کار می‌کنند تا ساعت ۷:۳۰ عصر این کلاس‌ها دایر است. این کلاس‌ها به صورت مدام در ۶ روز هفته فعال هستند. شنبه‌ها هم که بخشی از ترکمنستان تعطیل است، رایزنی فرهنگی به فعالیت اشتغال دارد و مشغول آموزش زبان فارسی است.

زبان فارسی یکی از مباحث بسیار مورد علاقه ترکمن‌هاست. یکی از دلایل آنها هم می‌تواند وجود مشترکات فرهنگی بین دو کشور باشد و مشترکات تاریخی و دینی مردمان دو کشور

وی در ادامه با اشاره به این نکته که بر اساس دستورالعملی که از دولت ترکمنستان به نمایندگی‌ها و مدارس خارجی فعال در ترکمنستان داده شده، کلاس‌های زبان‌های دیگر باید رایگان باشد، گفت: البته ما هزینه کتاب را بر اساس دستورالعمل‌های بنیاد سعدی از فارسی آموزان می‌گیریم. در مورد اینکه چطور از این کتاب‌های فارسی آموزان استفاده بشود، فارسی آموزان با توجه به علاقه‌ای که خودشان یا خانواده‌هایشان در واقع به فرهنگ ایران دارند بچه‌هایشان را تشویق می‌کنند که در رایزنی فرهنگی، زبان فارسی را فرا بگیرند. بعضی از اینها با این نگاه که بتوانند در آینده به عنوان مترجم یا در شرکت‌های ایرانی فعال در حوزه اقتصاد کار کنند، زبان فارسی را می‌آموزند. برخی دیگر با این امید که در خود سیستم دولتی و اداری دولت ترکمنستان فعال است و با دولت ایران مشغول به کار هست بتوانند همکاری بکنند و بخش دیگری با این نگاه که بتوانند در آینده برای ادامه تحصیل به ایران بروند و زبان فارسی را یاد بگیرند و به نوعی در دانشگاه‌های ایران تحصیل بکنند. به نوعی نگاه اینها را بیشتر تقویت می‌کند همان علاقه و عشقی که به زبان فارسی و به هر حال فرهنگ ایران به عنوان یک کشور همسایه دارند، هست.

رسولی در بخش دیگری از سخنان خود به این نکته که آماری از تعداد دقیق کسانی که زبان فارسی را به خوبی فراگرفته‌اند، وجود ندارد، اشاره کرد و ادامه داد: ما در ترکمنستان به صورت کلی نمی‌توانیم اعداد و ارقام را اعلام کنیم ولی می‌توانیم بگوییم که زبان فارسی به شکل جدید در ساختمان جدید رایزنی فرهنگی از سال ۱۳۷۶ مشغول به فعالیت شده است در حوزه آموزش زبان فارسی و از آن زمان هم تقریباً می‌شود گفت که ما یک تعداد در همین تعدادی که گفتم را فارسی آموز داشتیم که اینها طی مرور زمان وقتی به آن دوره آخر می‌ رسند زبان فارسی شأن در حد توانمند می‌شود ولی بعضی از اینها امتحان می‌دهند و در رشته زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه‌های ترکمنستان مشغول به تحصیل می‌شوند و وقتی مشغول به تحصیل هم می‌شوند به نوعی ارتباطشان با رایزنی فرهنگی قطع می‌شود.

دولت ترکمنستان و نگاهش به ایران و دانش آموختگان از ایران

گفت‌وگو با تعدادی از شهروندان عشق آباد نشان داد که دولت ترکمنستان محدودیت‌هایی برای حضور در ایران وضع کرده است. یکی از این شهروندان گفت که پدربزرگش ایرانی است و او اجازه تحصیل ندارد. همو گفت که اگر به ایران بیاید و ادامه تحصیل بدهد در بازگشت ممکن است مشکلاتی برایش ایجاد شود و مدرک دریافتی‌اش از ایران را قبول نکنند. این موارد به رایزن فرهنگی ایران اطلاع داده شد تا درباره برنامه‌های رایزنی برای حمایت از این اشخاص صحبت شود. رسولی گفت: به نظر من این طور که این دوستان می‌گویند، نیست. ما چون داشتیم و داریم افرادی را در اینجا به اصطلاح حتی در نژادهای دیگری هستند مثل نژاد فارس، ترک و … کمتر به آنها برای ورود به دانشگاه توجه می‌شود اما وارد دانشگاه شده‌ اند و درس می‌خوانند. من فکر می‌کنم بعضی از چیزها در خصوص تحصیل در دانشگاه ترکمنستان به نوعی به غلط برای یک قشر از جوانان فهمانده شده است. البته بخشی از این مسئله بستگی به تلاش و کوشش علمی آنها دارد، چرا که در اینجا برای ورود به دانشگاه دو حوزه امتحانی دارند که یک بخش کتبی است که باید تاریخ و ادبیات ترکمن و جغرافیا و یک سری کتاب‌های دیگری خوانده شده و امتحان داده شود و یک بخشی هم یک مصاحبه دارند که اگر این را قبول بشوند می‌توانند وارد شوند. بستگی به تلاش و کوشش خود فرد دارد. اساتید دانشگاه هم باید شارژ بشوند به دلیل اینکه در این کشور مشکلات اقتصادی وجود دارد باید به نوعی آنها را تطمیع کرد. آن قشری که نمی‌توانند وارد شوند، یعنی نمی‌توانند تطمیع شوند.

وی اضافه کرد: مشکلات اقتصادی شدید است. ترکمنستان علیرغم اینکه به نظر می‌آید یک کشور به اصطلاح کشور غنی باشد - که البته از لحاظ منابع گاز و نفت هم شرایط خوبی دارد - اما آنچنان که باید به سرمایه گذاری در این کشور توجه نشده است. شما اگر از افرادی که ۲۰، ۲۵ سال در اینجا بودند، بپرسید می‌گویند که قبلاً پر از معتاد بود و از لحاظ امنیت بسیار پایین و از لحاظ وضعیت شکلی شهر وضعیت نابهنجاری داشت. البته خانه‌ها در عشق آباد خوب است؛ و سرمایه گذاری اینجا شده تا شهر متحول شود. این شهر یکی از بهترین شهرها از لحاظ ساختار شکلی و معماری است در کل شهرهای دنیا؛ یعنی تمام این ساختمان‌هایی که ساخته شده، معیاری ایتالیا و فرانسه است و قرینگی تمام ساختمان‌ها حتی رنگ و … حتی تیرهای چراغ برق که می‌بینید با هم قرینه هستند. البته خوب به نسبت سه دهه قبل این کشور پیشرفت کرده است. هیچ روزی نیست که از تلویزیون نشنوید که یک کارخانه‌ای افتتاح شده است. در واقع دارند به نوعی ساختارها در این کشور را مستحکم و تحکیم می‌کنند فعالیت‌های بنیادی و زیربنایی انجام می‌دهند تا به جاهای بعدی برسند، اما این اتفاق دیر رخ داده است.

رسولی گفت: این کشور جمعیت کمی دارد و شاید به همین دلیل باید زودتر پیشرفت می‌کرد. اما به نسبت شرایط قبلش پیشرفت قابل ملاحظه‌ای هم در پایتخت و هم در شهرهای داشته است. اکنون در نزدیکی‌های عشق آباد مشغول ساخت یک شهر هوشمند هستند و چندین میلیارد دلار برای ساخت این شهر هزینه شده است. کارهایی که انجام می‌دهند اساسی است. اگر به داخل بیمارستان‌ها، دانشگاه‌ها و مراکز فرهنگی و علمی و آموزشی بروید، می‌بینید که الگوی آموزشی و تجهیزات‌شان بهترین و آخرین مدل تجهیزاتی است که در مراکز آموزشی و بهداشتی و درمانی دنیا وجود دارد یعنی از این لحاظ سعی کرده‌ اند سرمایه گذاری کنند و امکانات سطح بالایی باشد.

چند و چون آشنایی ترکمن‌ها با مفاخر فرهنگی ایران

گفت‌وگو با جوانان ترکمن در عشق آباد نشان داد که آنها چندان با مفاخر تاریخ فرهنگی ایران و حتی مفاخر فرهنگی و هنر معاصر آشنایی ندارند و بیشتر آنها فی المثل در حوزه موسیقی با هنرمندانی که آثارشان صرفاً مردم‌پسند است، آشنا هستند. آیا در کنار زبان آموزی درباره مفاخر فرهنگ و ادب ایران از جمله سعدی، فردوسی، مولوی و… برای این جوانان دوره‌هایی برگزار می‌شود؟ رسولی در پاسخ به این سوال گفت: ما در مجموعه رایزنی فعالیت‌هایی در این عرصه داشته و فی المثل امسال کتاب «۳۰ داستان کهن پارسی» را ترجمه و به صورت دو زبانه (فارسی - ترکمنی) منتشر کرده‌ایم. برای انتشار این کتاب از ۷ - ۸ مجلد از مجموعه قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب مرحوم آذریزدی داستان‌هایی را انتخاب کردیم که تشابهات فرهنگی ایران و ترکمنستان را مطرح می‌کند و معرف خوبی برای فرهنگ ایران به ترکمن‌هاست. البته با توجه به حساسیت‌هایی که در کشور ترکمنستان وجود دارد، داستان‌ها انتخاب شده‌اند. چرا به دو زبان ترجمه شده؟ چون هم کسانی که ترکمن هستند و زبان فارسی را نمی‌خوانند و آشنا نیستند بتوانند با داستان‌های این کتاب ارتباط برقرار کنند و با فرهنگ ایرانی آشنا بشوند و هم فارسی آموزان ما بتوانند این کتاب را به زبان فارسی مطالعه کنند هم زبان فارسی شأن تقویت بشود و هم آنها هم به هر حال با فرهنگ زبان ایرانی و فارسی بیش از پیش آشنا بشوند. در خصوص معرفی مشاهیر ما برنامه‌هایی داریم در خصوص معرفی مشاهیر و مفاخر ایران.

وی با اشاره به این نکته دوره‌های زبان آموزی ارتباط چندانی با شناخت مفاخر فرهنگی ایران ندارد، ادامه داد: دانشگاه‌های دولت محمد آزادی و مختوم قلی فراغی دپارتمان یا گروه زبان فارسی دارند و حتی تعدادی دانشجوی زبان فارسی می‌پذیرند. امسال روز شعر و ادب فارسی و بزرگداشت استاد شهریار را در دانشگاه مختوم قلی فراغی برگزار کردیم و بزرگداشت فردوسی را در دانشگاه دولتمحمد آزادی. در رایزنی فرهنگی یک سری مشاهیر و مفاخر دیگر کشورمان را از جمله حافظ و مشاهیر امروزی مثل استاد مطهری، شهریار و چند روز دیگر بزرگداشت نظامی گنجوی را داریم که برگزار می‌کنیم. در کنار اینها ما مشاهیر امروزی و معاصر کشورمان را هم معرفی می‌کنیم از جمله فریدون مشیری. روز شعر و ادب فارسی ما یک نمایشگاه نقاشی از مشاهیر و مفاخر ایران زمین برگزار کردیم که حاصل نمایشگاه نقاشی، نقاشی‌های متعدد از شعرای معاصر و پیشین ایران بوده است و در کنار این مشاهیر و مفاخر، ما در حوزه موسیقی و حوزه‌های دیگر مثل بهداشت و درمان پروفسور سمیعی و اساتید دیگر پزشکی را داریم. ما پروفسور موسیوند و افرادی که در حوزه‌های درمان و پزشکی توانستند جزو مفاخر ایران زمین باشند و یا در حوزه‌های موسیقی استاد شجریان، استاد کامکار، استاد علیزاده و افراد دیگری هستند همچنین گروه‌های پاپ ایران را هم معرفی می‌کنیم.

علاقه ترکمن‌ها به گروه ماکان بند

رایزن فرهنگی ایران در عشق آباد در ادامه به علاقه ترکمن‌ها به موسیقی پاپ اشاره کرد و گفت: یکی از دلایل این است که ما موسیقی ایران را با همه جنبه‌های سنتی و نواحی و پاپ معرفی می‌کنیم این است که در کشور ترکمنستان مردم بیشتر به موسیقی پاپ گرایش دارند. مردم ترکمنستان مردمی خیلی خیلی نجیب و آرام هستند و به نوعی با استفاده از موسیقی‌هایی که جنبه هیجانی دارند سعی می‌کنند، مقداری هیجانات خودشان را نشان بدهند. بنابراین علاقه بیشتری دارند به موسیقی پاپ ایرانی. برای همین هم شما وقتی با آنها صحبت می‌کنید خیلی از آنها می‌گویند ما آرزویمان این است که گروه ماکان بند را ببینیم. ولی این نه به این معنا است که موسیقی سنتی و موسیقی نواحی ایران را نمی‌شناسند. ما با بچه‌ها در حوزه‌های مختلفی در این خصوص کار می‌کنیم ولی بیشتر در آن سطح ترجمه و ایران شناسی که دو کتاب ایران شناسی ۱ و ۲ می‌خوانند. ما آنجا بیشتر به موضوعات شناخت مشاهیر و مفاخر ایرانی و موضوعات دیگری در خصوص معرفی ایران می‌پردازیم. شاید به همین دلیل است چون در آن سطح می‌خواهند برسند یک مقدار هم در بحث سیستم ورود بچه‌ها از سطح عالی به سطح ترجمه و ایران شناسی سخت گیری جدی‌تری بکنیم اینها مثل امتحانات آیتلس برای ورود به باید امتحان بدهند امتحان کتبی بدهند امتحان شنیدن بدهند. این چهار مرحله را باید بگذرانند و شاید به جرأت بگویم وقتی که به بخش عالی قبول می‌شوند و می‌خواهند وارد بخش ترجمه و ایران شناسی بشوند اگر مثلاً ۲۰ نفر قبول شدند شاید ۷-۸ نفر می‌توانند وارد بشوند. در نتیجه تعداد افرادی که الان ما داریم روی آنها کار می‌کنیم و هر دوره که می آیند بالاتر و می‌خواهند اشراف پیدا کنند به موضوعات، کم است نسبت به آنهایی که در سطوح پایین‌تر می‌خوانند. در نتیجه شما اگر از بچه‌های ایرانشناسی شما خیلی از چیزهایی را که سوال کنید بدانند، ولی سطوح پایین‌تر نسبت به مسائل آگاهی نداشته باشند.

مردم ترکمنستان مردمی خیلی خیلی نجیب و آرام هستند و به نوعی با استفاده از موسیقی‌هایی که جنبه هیجانی دارند سعی می‌کنند، مقداری هیجانات خودشان را نشان بدهند. بنابراین علاقه بیشتری دارند به موسیقی پاپ ایرانی. برای همین هم شما وقتی با آنها صحبت می‌کنید خیلی از آنها می‌گویند ما آرزویمان این است که گروه ماکان بند را ببینیم

وی همچنین با بیان این نکته که در کلاس‌های ایرانشناسی در ترکمنستان خودش تدریس می‌کند، ادامه داد: چندی پیش معاون وزیر امورخارجه ایران آقای بیگدلی معاون امور کنسولی وزارت خارجه آمده بودند رایزنی فرهنگی و در کلاس ایرانشناسی هم حضور پیدا کردند. کلاس ایرانشناسی را خودم تدریس می‌کنم و آنها خیلی استقبال می‌کنند شاید به دلیل اینکه زمان و انرژی زیادی را در کلاس‌ها صرف می‌کنم. به تدریس علاقه دارم قبلاً هم سابقه تدریس داشته‌ام. آقای بیگدلی آن روز سوالی مطرح کرد درباره کمال الدین بهزاد که مثلاً چرا کمال الدین بهزاد سبک‌شان سبک اصفهان است ولی در هرات بوده است. دوستانی که همراه ایشان بودند اصلاً متعجب شدند از اینکه یکی از فارسی آموزان بلند شد و گفت چون آن زمان ایران شامل همه این مناطق می‌شده است. همراهان آقای بیگدلی اذعان کردند که ما نیز این پاسخ را نمی‌دانستیم اما یکی از فارسی آموزان این سوال را جواب داد. آن فارسی آموز هم مورد تشویق جناب معاون وزیر قرار گرفت. منظورم از نقل این خاطره این بود که بگویم در این حوزه کار شده اما در سطوح بالاتر.

رسولی در پاسخ به این سوال که با وجود علاقه ترکمن‌ها به ماکان بند آیا محدودیتی برای برپایی کنسرت این گروه در عشق آباد توسط رایزنی فرهنگی وجود دارد، گفت: دو موضوع است که باید به آنها توجه بکنیم. یکی اینکه این گروه‌ها به همین راحتی به یک کشور دیگر نمی‌آیند مگر اینکه حتماً نگاه اقتصادی خوبی به آنها داده شود و ما متأسفانه این امکانات را نداریم. شما می‌دانید که مراکز دولتی از لحاظ بودجه و … بسیار محدودیت دارند و اکنون نیز اگر شما شرایط اعزام هنرمندان را ملاحظه کنید به این نکات توجه شده است. دومین مسئله لازمه هماهنگی‌های بسیار بسیار زیاد است. به هر حال شما باید با دولت ترکمنستان هماهنگ کنید و موافقت آنها را بگیرید. آنها اعلام می‌کنند که اگر بخواهند بیایید حتماً باید فروش بلیت داشته باشند، چرا نگاه اقتصادی دارند. دولت ترکمنستان چندان به این موضوعات نمی‌پردازد. مسئله مهم دیگر این است که مسئولین و مقامات اصلی ترکمنستان از جمله رئیس جمهور ترکمنستان و رهبر ملی مردم ترکمن؛ به نوعی انسان‌های بسیار سنتی هستند و به سنت خیلی توجه دارند و بسیار به اینکه باید فرهنگ مردم ترکمن حفظ شود و تمام تلاش‌هایی که انجام می‌شود برای این است که پیشگیری بشود از اینکه هویت و فرهنگ مردم ترکمن ترفیع پیدا کند. برای همین است که روی این موضوع حساس هستند و موسیقی‌ها و جشنواره‌های بین المللی که برگزار می‌شود همه روی موضوعات موسیقی سنتی، موسیقی کلاسیک، موسیقی نواحی آنها بیشتر تأکید دارد تا موسیقی پاپ.

وی افزود: حتی آن پوشش‌های غربی و مدپرستی که متأسفانه در ایران وجود دارد، در ترکمنستان رواج پیدا نکرده است. ترکمن‌ها پوشش سنتی خود را حفظ کرده‌اند و به آداب و آئین سنتی بسیار توجه می‌کنند. از ویژگی‌های قابل توجه آنها احترام به بزرگ‌تر است. یعنی شما امکان ندارد ببینید یک بزرگ‌تری حرفی بزند و اینها به او توجه نکنند. البته در این کشور تلفیقی از اقوام دیگر هم هستند از جمله: روس‌ها، ازبک‌ها، افغان‌ها و… و بالاخره افرادی هم هستند پوشش غربی و روسی خود را دارند و داخل ترکمن‌ها هم شاید عده قلیلی را ببینید به این صورت هستند اما شاید به جرأت ۸۰-۹۰ درصد مردم مسائل سنتی خودشان پایبند هستند. البته کشور ترکمنستان یک کشور سکولار است و روی مسائل دینی بسیار حساس، چون قانونی هم تحت عنوان قانون فعالیت‌های دینی در ترکمنستان تدوین شده که در آن آمده فعالیت‌های دینی در چارچوبی باید انجام شود که آسیبی به ادیان و مذاهب دیگر وارد نکند. فعالیت مذهبی در این چارچوب امکان پذیر است و مسئله‌ای ندارد ولی بیش از آن اگر بخواهد مشکل ساز باشد یا به نحو دیگری دین و مذهب دیگری را زیر سوال ببرد، به شدت برخورد می‌شود. ما اینجا فعالیت‌های دینی چندانی نداریم و فعالیت‌های موجود در قالب سند برنامه مبادلات و همکاری‌های فرهنگی است. مثلاً ما جشنواره امام رضا (ع) را در مرز برگزار می‌کنیم که با مشارکت و همکاری طرف ترکمنی است یا در اعیاد مذهبی مشترک مانند عید قربان، ماه مبارک رمضان، عید فطر یا شب قدر، برنامه اجرا می‌کنیم. در ترکمنستان ۲۶، ۲۷ ماه مبارک رمضان شب نزول قرآن می‌دانند و ما در آن شب یک مراسم افطاری داریم، یک نمایشگاه قرآنی برگزار می‌کنیم و مورد بازدید قرار می‌گیرد و ترکمن‌ها را هم دعوت می‌کنیم و استقبال خوبی هم می‌شود. در این چارچوب ما مشکل نداریم.

روی فعالیت‌های شیعی حساسیت وجود دارد

رسولی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه دولت ترکمنستان روی فعالیت‌های شیعی، مثلاً اعمال ماه محرم حساس است، گفت: به دلیل این حساسیت ما در این زمینه ورود نمی‌کنیم، چرا که ممکن است بر اثر آن دفتر رایزنی در عشق آباد بسته شود و هدف ما تقویت روابط فرهنگی بین دو کشور است و نه خدشه دار کردن روابط. ما روابط خوبی با طرف‌های ترکمنستانی داریم و آنها از ما اطمینان پیدا کرده و می‌دانند که فقط به دنبال این هستیم که روابط دو کشور در حوزه فرهنگی را تقویت و گسترش دهیم و به دنبال چیز دیگری نیستیم. چون مهمترین مسئله که می‌تواند به روابط دو کشور کمک کند، شفاف سازی است. در راستای تقویت این روابط قطعاً همیاری و مساعدت مراکز فرهنگی دیگر به ما کمک بسزایی کند. مسلماً یک سازمان مثل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی نمی‌تواند تمام فعالیت‌های فرهنگی در یک کشوری را پوشش دهد و ۱۰۰ درصد از حوزه‌های مختلف کمک می‌خواهد، اما مسأله‌ای که مسئولان حوزه فرهنگی جمهوری اسلامی ایران باید به آن توجه کنند این است که این مراکز و مؤسسات در واقع با همدیگر کمک و مساعدت کنند و هم افزایی داشته باشند برای رسیدن به یک هدف معین، نه اینکه بخواهند به صورت موازی کار کنند. اکنون مرکز شناخته شده در حوزه آموزش زبان فارسی بنیاد سعدی است. کتاب‌هایی که در دوره‌های آموزش زبان فارسی در رایزنی‌ها تدریس می‌شود، تماماً کتاب‌های بنیاد سعدی است و در چارچوب استانداردهای آنهاست. شما می‌بینید که مثلاً الان بنیاد سعدی دارد در حوزه زبان فارسی دانش افزایی کار می‌کند، در دانشگاه علامه دارد کار می‌کند و در جای دیگر و دانشگاه فردوسی مشهد کار می‌کند. من فکر می‌کنم اگر اینها بنشینند با همدیگر جلسه‌ای بگذارند و حوزه‌های فعالیتی را با همدیگر یک کاسه بکنند کمک بیشتری خواهد کرد.

وی ادامه داد: ما امیدواریم که از طرف مراکز فرهنگی کشورمان به رایزنی‌های فرهنگی توجه بیشتری شود. مقوله فرهنگ به نوعی پیونددهنده بسیار مهم در روابط کشورها است. آن چیزی که مهم است ما می‌دانیم که روابط سیاسی و اقتصادی بسیار مهم است ولی روابط فرهنگی بسترساز روابط سیاسی و اقتصادی است. در نتیجه باید به فرهنگ و موضوع فرهنگ بسیار بسیار توجه شود و لازمه آن این است که در همه حوزه‌ها از جمله اقتصاد از فرهنگ پشتیبانی شود.

رسولی در پایان درباره تازه‌های پژوهش‌های خود نیز اشاره کرد: من در هر کشوری که رفتم، در رابطه با آن کشور کتابی نوشته‌ام. همیشه پژوهش و آسیب شناسی می‌کنم تا ببینم در کشور محل ماموریتم چه چیزهایی می‌توانم برای برطرف کردن نیازهای کشور خودم پیدا کنم و چه ضعف‌هایی از شناخت ایران در کشور مقصد را می‌توانم برطرف کنم. مثلاً زمانی که در ایتالیا مأمور بودم مشاهده کردم که در این کشور کتاب‌های توریستی، خاص و سبک است. مثلاً اگر می‌خواهید به شهری بروید در کتاب توریستی آن شهر درج شده که مسافت‌ها چقدر است، تاریخ شهر چیست و سوغاتی‌ها و دیدنی‌هایش کدامند؟ من متوجه شدم که در کشور ما در این حوزه ضعف وجود دارد و کتاب‌های توریستی معمولاً سنگین و قطور است و بیش از اینکه ایران امروز را معرفی کند به معرفی آثار باستانی و کشفیات باستان شناسی پرداخته است. به همین دلیل کتاب «به دنبال کشف ۳۱ استان ایران» را نوشتم و استان‌های ایران را هر کدام در قالب ۳-۴ صفحه نه خیلی طولانی که برای مخاطب هم خسته کننده باشد، معرفی کردم و کاملاً اطلاعاتی را که به درد یک توریست می‌خورد، با عکس‌های مطلوب و با کیفیت ارائه دادم. این کتاب در دو دانشگاه در ایتالیا رونمایی شد و بسیار مورد استقبال قرار گرفت و خوب هم به فروش می‌رفت البته سود آن را انتشارات می‌برد ولی با تلاشش شبانه روزی من به سرانجام رسید.