یک پاندمی قارچی بعید است اما غیرممکن نیست

آیا سریال « آخرین بازمانده از ما» که بر اساس علم واقعی ساخته شده و اتفاقات مربوط به ۲۰ سال پس از همه‌گیری یک بیماری قارچی را به تصویر می‌کشد به ما درباره شیوع یک بیماری هشدار داده است؟ باید گفت شیوع یک بیماری همه‌گیر قارچی بعید است، اما غیرممکن نیست.

به گزارش ایسنا و به نقل از بیزینس اینسایدر، «آخرین بازمانده از ما» بیست سال پس از نابودی یک تمدن مدرن رخ می‌دهد. قسمت اول این سریال، ۱۶ ژانویه منتشر شده و اتفاقات مربوط به ۲۰ سال پس از همه‌گیری یک بیماری قارچی را به تصویر می‌کشد. در این سریال بیماری روی مغز انسان‌ها تاثیر گذاشته و آنها را به جنون می‌کشد. انسان‌های مبتلا شده به این بیماری رفته رفته بینایی خود را از دست می‌دهند و مجبورند برای پیدا کردن افراد دیگر از قوه درک پژواک خود بهره بگیرند.

این سناریوی جدید که برای اولین بار در یک بازی ویدیویی که نمایش بر اساس آن ساخته شده است دیده شد، بینندگان را به این فکر فرو برد که آیا یک بیماری همه‌گیر قارچی می‌تواند در زندگی واقعی رخ دهد یا خیر.

«نورمن ون راین» قارچ‌شناسی که در مورد عفونت‌های قارچی در دانشگاه منچستر تحقیق می‌کند، در ایمیلی به اینسایدر گفت: شیوع یک بیماری همه‌گیر قارچی قطعاً امکان‌پذیر است اما هیچ‌گونه قارچی که در حال حاضر برای علم شناخته شده است، تهدید فوری برای شیوع یک همه گیری برای انسان‌ها آنطور که در فیلم نمایش داده شده، ایجاد نمی‌کند. با این حال، عفونت‌های قارچی در سراسر جهان در حال افزایش است و محققان نگران هستند که افراد بیشتری در معرض خطر قرار بگیرند.

برخی حتی نگران هستند که ابر بیماری‌زاهای جدید ممکن است از قلمرو قارچ‌ها به وجود بیایند.

«تام چیلر» رئیس بخش بیماری‌های قارچی مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده به اینسایدر گفت: این پتانسیل برای آنچه که می‌تواند پدیدار شود و به یک عامل بیماری‌زا تبدیل شود، بسیار زیاد است. من تعجب نمی‌کنم که قارچ‌های بیشتری به‌عنوان پاتوژن‌های انسانی ظاهر شوند اما این امر روند درمان را چالش‌برانگیزتر می‌کند.

در اینجا چند واقعیت علمی و چند داستانی/تخیلی که درباره «آخرین بازمانده از ما» و تهدیداتی که قارچ‌ها ایجاد می‌کنند وجود دارد را بازگو کرده‌ایم.

•  واقعیت: یک قارچ زامبی در مورچه‌ها وجود دارد 

زامبی‌ها در «آخرین بازمانده از ما» با شاخه‌های قارچی به نام سرچُماقی‌ها(Cordyceps) شکوفا می‌شوند که از سر و دهان آنها جوانه می‌زند و به سراغ قربانیان تازه می‌روند.

سرچُماقی‌ها واقعی هستند و فقط از مغز و بدن حشرات رد می‌شوند. معروف‌ترین آنها مورچه‌ها هستند. قارچ در داخل بدن مورچه رشد می‌کند و سپس قارچ از سرش جوانه می‌زند و هاگ‌ها را آزاد می‌کند و سعی می‌کند خودش را به فضای گسترده پخش کند. سرچُماقی‌ها نمی‌توانند در دمای بدن انسان زنده بماند، بنابراین نمی‌تواند ما را آلوده کند. اما گونه‌های دیگر قارچ‌ها موادی با ویژگی‌های تغییردهنده ذهن تولید می‌کنند که می‌تواند بر رفتار انسان تأثیر بگذارد.

• واقعیت: برخی از قارچ‌ها می‌توانند بر مغز و رفتار انسان تأثیر بگذارند

شاید بارزترین مثال، سیلوسایبین(Psilocybin) یک ترکیب توهم‌زا در قارچ جادویی باشد. ناخُنَک غلات نیز همچنین به تغییر ذهن انسان شهرت دارد.

برخی از مورخان می‌گویند که زنان پس از خوردن چاودار آلوده شروع به رفتارهای عجیب و غریب کردند و یکدیگر را به جادو متهم کردند. ماده روانگردان LSD از ناخُنَک غلات گرفته شده است.

«دیوید هیوز» که سرچُماقی‌ها را مطالعه کرده و در مورد بازی ویدیویی «آخرین بازمانده از ما» تحقیق کرده است، به اینسایدر گفت: هر بار که افراد آبجو می‌خورند، رفتار شما تحت تاثیر محصول جانبی قارچ که اتانول است، قرار می‌گیرد.

قارچ کریپتوکوکوس(Cryptococcus) همچنین می‌تواند از ریه‌ها به مغز گسترش یابد و باعث مننژیت - التهاب - شود که می‌تواند رفتار را تغییر دهد.

هیوز گفت، برخلاف مواردی که در تلویزیون نشان می‌دهند، قارچ‌های تغییردهنده ذهن به بدن ما نفوذ نمی‌کنند و بر رفتاری که انتقال آینده را امکان‌پذیر می‌کند، تأثیر نمی‌گذارد.

• داستانی: قارچ زامبی کنترل کننده ذهن می‌تواند به درون انسان وارد شود

بیماری‌های قارچی می‌توانند از حیوانات به انسان منتقل شوند اما این ایده که قارچی مانند سرچُماقی‌ها می‌تواند به اندازه کافی جهش پیدا کند که از حشرات به انسان برسد و همچنان توانایی خود را برای دستکاری موثر رفتار حفظ کند، دور از ذهن است.

چیلر گفت: در دنیای بیماری‌های عفونی، هیچوقت نگو ممکن نیست. من می‌گویم که موانع بسیار زیادی وجود دارد که باید بر آن‌ها غلبه کرد. مورچه و انسان به طور چشمگیری متفاوت هستند. ما سیستم ایمنی داریم، ما در دماهای مختلف زندگی می‌کنیم، می‌دانید، دمای بدن ما بسیار بالاتر است. بنابراین برخی چیزهای اساسی وجود دارد که غلبه بر آن برای یک قارچ خاص بسیار سخت خواهد بود.

• واقعیت: هیچ واکسنی برای قارچ قاتل وجود ندارد

در فیلم آخرین بازمانده از ما، اولین موارد ساختگی سرچُماقی‌ها انسان در جاکارتا، اندونزی ظاهر می‌شود، جایی که دولت از یک قارچ‌شناس برجسته می‌خواهد که قارچ را زیر میکروسکوپ شناسایی کند و دهان یک غیرنظامی کشته شده را بررسی کند. ناگهان او با وحشت متوجه می‌شود که ۱۴ نفر از افرادیکه با قربانی کار می‌کردند ناپدید شده‌اند.

او با ناراحتی به یک مقام دولتی اطلاع می‌دهد: هیچ دارویی وجود ندارد. هیچ واکسنی وجود ندارد. او توصیه می‌کند که دولت تمام شهر را بمباران کند تا قارچ را مهار کند.

در زندگی واقعی، این درست است که هیچ واکسنی برای عفونت‌های قارچی کشنده وجود ندارد(اگرچه کارشناسان بمباران را به عنوان جایگزین توصیه نمی‌کنند). فقط چند دسته از داروها برای درمان آن‌ها وجود دارد و آن‌ها همیشه درمان قابل اعتمادی نیستند.

در واقع، از آنجایی که قارچ‌ها در سطح سلولی بسیار شبیه به انسان هستند، بسیاری از داروهایی که با آن‌ها مبارزه می‌کنند برای بدن انسان نیز سمی هستند.

بر اساس گزارش انجام اقدام جهانی برای عفونت‌های قارچی، قارچ‌ها بیشتر از مالاریا جان افراد را می‌گیرند.

هیوز گفت: مشکل قارچ‌ها این است که ما چیزهای زیادی در جعبه ابزار خود برای کنترل آن‌ها نداریم. برخی از قارچ‌های کشنده مانند کاندیدا اوریس که در سال ۲۰۰۹ ظهور کردند، حتی مقاومت قدرتمندی در برابر این داروهای ضد قارچ ایجاد کرده‌اند. طبق اعلام سازمان بهداشت جهانی، در شیوع بیماری‌ها، کاندیدا اوریس بین ۲۹ تا ۵۳ درصد قربانیان خود را کشته است.

چیلر گفت که بیشتر پاتوژن‌های قارچی فرصت طلب هستند و فقط در افرادی که دارای نقص ایمنی هستند باعث بیماری شدید می‌شوند.

چیلر گفت: اما اکنون قارچ‌هایی وجود دارند که فرصت‌طلب نیستند و می‌توانند هر یک از ما را آلوده کنند و اگر قارچ‌ها عفونی‌تر و مقاوم‌تر شوند باید نگران باشیم.

• داستانی: قارچ‌های قاتلی که با گاز گرفتن انسان و ساقه‌پیچک منتقل می‌شوند

در این سریال، زامبی‌ها باید قربانیان خود را گاز بگیرند یا شاخه‌های ساقه‌پیچک را به آن‌ها تزریق کنند تا بیماری را گسترش دهند.

انتقال قارچ در زندگی واقعی اصلا اینگونه نیست. عفونت‌های قارچی تا حد زیادی از طریق لمس یا تماس با سطوح گسترش می‌یابد.

به همین دلیل است که هیوز فکر نمی‌کند قارچ‌ها یک تهدید همه‌گیر هستند.

بیشتر پاتوژن‌های قارچی به جای تماس انسان با انسان‌های دیگر، از محیط می‌آیند. شما دائماً هاگ‌های قارچ را استنشاق می‌کنید. معمولاً سیستم ایمنی بدن انسان از آن مراقبت می‌کند. اما اگر سیستم ایمنی شما ضعیف باشد - به دلیل بیماری یا مصرف داروها - این قارچ می‌تواند در درون شما رشد کند.

به همین دلیل است که بیمارستان‌ها و زندان‌ها به ویژه در معرض شیوع بیماری هستند. بیشتر قارچ‌های آلوده کننده به انسان، زمانی که افراد دارای نقص ایمنی در کنار هم قرار می‌گیرند، یا زمانی که افراد زیادی در تماس نزدیک هستند و سطوح مشترکی دارند، بهتر پخش می‌شوند.

برخی از بیماری‌های قارچی خطرناک‌تر، مانند کوکسیدیومایکوزیس(Coccidioidomycosis) یا تب دره از هاگ‌های موجود در هوا ناشی می‌شوند و حتی می‌توانند افراد سالم را بیمار کنند.

ون راین گفت: سناریوی کابوس واقعی این است که قارچ‌هایی مانند این آسیب بیشتری وارد می‌کنند و از عفونت‌های نسبتاً خفیف به عفونت‌های تهدیدکننده زندگی تبدیل می‌شوند.

• واقعیت: افزایش دما می‌تواند خطر پاتوژن‌های قارچی را افزایش دهد

به طور مرموزی، شیوع کاندیدا اوریس به طور مستقل در سه قاره مختلف به طور همزمان در دهه ۲۰۱۰ آغاز شد. هیچ ارتباط یا تماس واضحی بین این شیوع وجود نداشت. برخی از دانشمندان معتقدند که رشته اتصال، تغییرات آب و هوایی است. با افزایش دمای کره زمین، قارچ‌ها نیز مانند هر چیز دیگری باید خود را تطبیق دهند. همانطور که قارچ‌های بیشتری با دمای بالاتر سازگار می‌شوند، تعداد بیشتری از آنها ممکن است قادر به زنده ماندن و تکثیر در دمای بدن انسان باشند - حتی زمانی که بدن انسان سعی می‌کند آنها را با تب از بین ببرد.

صحنه آغازین «آخرین بازمانده از ما» به این موضوع اشاره دارد چرا که در آن دانشمندی در سال ۱۹۶۸ را نشان می‌دهد که به یک مجری تلویزیونی گفت که گرم شدن کره زمین می‌تواند باعث ایجاد ابر بیماری‌زاهای قارچی جدید شود.

سویه‌ای از کاندیدا اوریس