منشور «مهسا» و توانایی‌های امضاکنندگان آن

تبلیغ بازرگانی

نکتۀ جالب اینکه در میان موافقان این سند کم نیستند افراد و گروه‌هایی که تاکنون رابطه یا حتی نزدیکی سیاسی با تهیه کنندگان و امضاکنندگان آن نداشتند. در حالی که بسیاری از مخالفان و منتقدانِ منشور کسانی هستند که همبستگی سیاسی با یکی دو شخصیت امضا کننده دارند. برای مثال، در میان مشروطه خواهان و هوادران نظام پادشاهی بسیارند کسانی که به انتقاد یا حتی به مخالفت آشکار با منشور مهسا پرداخته‌اند.

اما جدا از آنچه موافقان، منتقدان و مخالفان این منشور می‌گویند، حقیقت این است که تهیه کنندگان و امضاکنندگان آن در چند ماه گذشته در بسیج ایرانیان خارج از کشور موفق بوده‌اند. اگر انصاف داشته باشیم و بخواهیم فارغ از هرگونه پسند سیاسی و دلبستگی عقیدتی دربارۀ جایگاه آنان در جنبش کنونی داوری کنیم، باید بپذیریم که همۀ آنان به درجات گوناگون از احترام، اعتبار و خوشنامی در میان ایرانیان برخوردارند. وگرنه، مردم به فراخوان‌های آنان اعتنایی نمی‌کردند.

آنان در منشوری که منتشر کرده‌اند، گفته‌اند که «رهبر» نیستند. با این حال، الهام بخش ایرانیانی هستند که در خارج و احتمالاً در داخل از تصمیم‌ها و ارادۀ آنان پیروی می‌کنند. بنابراین، اگر آنان اصطلاح «رهبری» را برای توصیف جایگاه خود نمی‌پذیرند، می توانیم از اصطلاح «پیشگام» یا «پیشرو» استفاده کنیم.

ما هر ایرادی به دیدگاه‌های آنان بگیریم یا حتی مخالف سرسخت دیدگاه‌ها و رفتار آنان باشیم، باید این حقیقت را بپذیریم که آنان «پیشگامان» جنبش اعتراضی گروه‌های بزرگی از ایرانیان در خارج از کشورند. آینده نشان خواهد داد که تا کجا می‌توانند این جایگاه را برای خود حفظ کنند. منشوری که منتشر کرده‌اند، به هرحال، نشانۀ خواست آنان برای گسترش و پایداری جنبش کنونی ایرانیان در داخل و خارج کشور است. البته به محتوای منشور خرده‌ها می‌توان گرفت.

اما جدا از محتوای منشور منتشر شده، با خواندن نوشته‌ها و شنیدن سخنان مخالفان و منتقدان این منشور متوجه پرسشی می‌شویم که گروه‌هایی از ایرانیان از خود می‌‌کنند : پیشگامی این شش تن از چیست؟ دربارۀ گذشته و حال آنان بسیار گفته‌ و نوشته‌اند. اما «پیشگام» یا «پیشرو» شدن در یک جنبش، به ویژه جنبشی که هدف اصلی‌اش برچیدن نظام حاکم و جایگزین کردن آن با نظامی دیگر است، ویژگی‌هایی می‌طلبد که همه ندارند.

پیشگام را می‌توان مرتبه‌ای پایین‌تر از «رهبر» دانست. با این حال، بسیاری از ویژگی‌های رهبر را پیشگام نیز دارد. پیشگامان، توانایی‌ها و مهارت‌هایی دارند که سبب می‌شود گروه‌هایی از مردم به آنان گوش فرادهند و از راهنمایی‌های سیاسی و اجتماعی آنان پیروی کنند. بنابراین، آنان اثرگذار و برانگیزه‌اند. به عبارت دیگر، دارای نفوذ سیاسی یا اجتماعی‌اند و به همین اعتبار می‌توانند مردم را برای رسیدن به هدف‌های معین بسیج و سازماندهی کنند.

از نظر تاریخی، پیشگام در فارسی واژۀ تازه‌ای است. اما معادل آن، «پیشاهنگ»، واژۀ کهنی است و معنای آن پیشرو قافله و لشکر است. معادل انگلیسی پیشگام «لیدر» است که معنای اصلی آن «پیش برنده» یا «راهنما» است. به عقیدۀ زبان‌شناسان تاریخی، این واژه در قرن سیزدهم میلادی ظاهر شد، اما ریشۀ آن قدیمی‌تر است. واژۀ لیدر سپس وارد زبان‌های دیگر اروپایی و حتی غیراروپایی شد.

پیشگامی را می‌توان نوعی مدیریت دانست که با رهبری یا ریاست فرق می‌کند. مدیریت یا «راهنمایی» می‌تواند فردی یا جمعی باشد. اعضای تیم مدیریت مشروعیت خود را از توانایی‌ها و مهارت‌هاشان می‌گیرند. اگر آنان به جایگاه «پیشگامی» در یک جنبش اجتماعی می‌رسند و اعتماد مردم را جلب می‌کنند، در درجۀ نخست به سبب آن است که پیش از آن، در زندگانی فردی یا فعالیت‌های اجتماعی و گروهی موفق بوده‌اند. از همین رو، بدخواهانشان برای بی‌اعتبار کردن آنان در نزد مردم می‌کوشند گذشتۀ آنان را بکاوند تا بهانه‌ای برای تخریب آنان پیدا کنند.

تحقیقات نشان می‌دهند که رسیدن به پیشگامی نیازمند خوش‌‌رویی با دیگران، وظیفه‌شناسی، برون‌گرایی و سلامت روانی است. پرخاشگران، دغل‌بازان، درون‌گرایان و روان‌رنجوران نمی‌توانند به مقام پیشگامی برسند.

اما ماندن در جایگاه پیشگامی نیز نیازمند توانایی‌‌ها و مهارت‌هایی‌ است که پیشگامان باید داشته باشند. به ویژه پیشگامان جنبشی که سدهای بزرگی را باید از سر راه خود بردارد. پژوهش‌های تاریخی نشان می‌دهند که ترسیم خطوط کلی آینده، بهره‌ مندی از دانش و تجربۀ دیگران، گزارش منظم دستاوردهای جنبش به مردم، ارتباط و سازگاری با کنشگران میدانیِ جنبش و از همه مهم‌تر، پایداری و نهراسیدن از تهدید‌ها و تخریب‌های دشمنان، توانایی‌هایی است که پیشگامان جنبش باید داشته باشند یا در خود بپرورانند.

پیشگامی در جنبشی که اکنون در جریان است، در درجۀ نخست بستگی به درایت و درخشندگی فردی پیشگامان، وفاداری و فداکاری آنان دارد.

دریافت رایگان خبرنامهبا خبر-پیامک های ما اخبار را بصورت زنده دریافت کنید

آبونه شوید

اخبار جهان را با بارگیری اَپ ار.اف.ای دنبال کنید