داغ‌هایی که بر دل «تجسمی» نشست/ حسرت‌هایی از جنس «حبیب» و «بابک»

خبرگزاری مهر - گروه هنر- آزاده فضلی: «خاک زمین جز به هنر پاک نیست / و این هنر امروز در این خاک نیست»؛ یکی از آه و افسوس‌های خبرنگاری هنری، انتشار خبر درگذشت چهره‌ها و مفاخر هنری‌ست، همچنان که سال ۱۴۰۱ نیز از این قاعده طبیعی مستثنی نبود و متأسفانه تعدادی از چهره‌ها و هنرمندان در این سال ما را تنها گذاشتند. مطمئناً این هنرمندان و مفاخر هنری کشور نامی نیک از خود بر جای گذاشتند که با یاد کردن آنها هم، خیری به روح آنها می‌رسد هم با تماشای آثار بر جای مانده از آنها، روان مخاطبان شاد می‌شود و در واقع مصداقی از این قطعه شعر از سعدی است: «نامی ز ما بماند و اجزای ما تمام / در زیر خاک با غم و حسرت نهان شود»

در گزارش پیش‌رو، به بازخوانی اخبار ناگوار از سفر ابدی هنرمندان تجسمی در سال ۱۴۰۱ خواهیم پرداخت، هنرمندانی که سال جدید را نخواهند دید و آدم‌های قرن جدید نیز شاید نتوانند امثال آنها را ببینند.

۲۹ اردیبهشت؛ درگذشت هنرمند پیشکسوت مشبک

اکبر صوتی هنرمند پیشکسوت مشبک که به علت مشکلات ریوی و عوارض ابتلاء به سرطان در بیمارستان بستری بود بامداد ۲۹ اردیبهشت ماه در سن ۹۳ سالگی درگذشت.

استاد اکبر صوتی پیشکسوت هنر مشبک متولد ۱۳۰۸ در کرمان است و بیش از ۱۵۰ نمایشگاه در داخل و خارج از کشور برگزار کرد.

صوتی بیش از ۷۵ سال از عمر خود را به تولید ۳۰۰ اثر از جمله تصاویر پیامبران و بزرگان ایران‌زمین و مشاهیر و مفاخر جهان را گذرانده است که ۱۲۵ اثر آن در موزه برج آزادی تهران و ۱۸۵ اثر نیز در موزه هرندی کرمان به نمایش گذاشته شده است.

۳ خرداد؛ درگذشت اولین خبرنگار و عکاس زن دفاع مقدس

مریم کاظم‌زاده عکاس جنگ و دفاع مقدس که به عنوان اولین عکاس زن در جبهه‌های جنگ حق علیه باطل شناخته می‌شد، در ۶۶ سالگی بر اثر ابتلاء به سرطان، سوم خردادماه ۱۴۰۱ آسمانی شد.

مریم کاظم زاده، اولین عکاس زن جنگ بود که مهر سال ۵۹ به مناطق جنگی رفت و خاطرات بسیاری از حضور رزمندگان و فرماندهان در مناطق جنگی ثبت کرد. حضور او در کردستان و همراهی با شهید مصطفی چمران، عکس‌های زیادی از آن دوران به یادگار گذاشته است که بخشی از آنها در کتاب «عکاسان جنگ» توسط بنیاد روایت فتح به چاپ رسیده است. همچنین برخی از این عکس‌ها برای نخستین‌بار در سال ۱۳۹۴ طی نمایشگاهی در خانه هنرمندان ایران به نمایش درآمد.

زنده‌یاد کاظم‌زاده در وقایع کردستان با اصغر وصالی و گروه «دستمال سرخ‌ها» آشنا شد. وجه تسمیه این گروه به شهادت یکی از اعضای جوان آن باز می‌گردد. او به هنگام شهادت، لباسی سرخ بر تن داشت که هم رزمانش به‌عنوان یادبود وی، تکه‌هایی از لباس او را بر گردن بستند و عهد کردند که تا گرفتن انتقامش، آن را از خود جدا نکنند.

کاظم‌زاده و وصالی اواخر شهریور ۱۳۵۸ عقد کردند و اوایل مهرماه به همراه گردان پنجم سپاه پادگان ولی‌عصر (عج) که فرماندهی‌اش را وصالی برعهده دارد، به مهاباد رفتند تا اولین سفر مشترک زندگی‌شان را در یک منطقه جنگی بگذرد. پس از شروع جنگ تحمیلی در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹، زندگی این زوج بار دیگر با مقاومت گره خورد. این بار هم خانم خبرنگار همراه همسر رزمنده‌اش به سرپل ذهاب رفت اما طولی نکشید که در ۲۸ آبان ۱۳۵۹ اصغر وصالی در تنگه حاجیان گیلانغرب به شهادت رسید.

۱۶ خرداد؛ درگذشت حمیدرضا حکیمی مجسمه‌ساز و نقاش

حمیدرضا حکیمی هنرمند مجسمه‌ساز و نقاش به دلیل سرطان روده ۱۶ خردادماه در بیمارستان نیکان دار فانی را وداع گفت.

حمیدرضا حکیمی متولد ۱۳۴۲ تهران و دانش‌آموخته رشته معماری بود. او پس از چند سال فعالیت حرفه‌ای در رشته معماری در رشته‌های نقاشی و گرافیک فعالیت حرفه‌ای کرده و نمایشگاه نقاشی برپا کرده است. او مجسمه‌های شهری متفاوتی برای تهران ساخته است. حکیمی سال‌ها عضو انجمن هنرمندان مجسمه‌ساز بود و حتی به عنوان دبیر انجمن نیز فعالیت داشته است.

وی همچنین به عنوان گرافیست سابقه همکاری با مجله فیلم، آینه و صنعت حمل و نقل را در کارنامه کاری خود دارد. حکیمی مجسمه سازی را در کارگاه خصوصی شاهرخ قیاسی فراگرفته و سال‌ها برای ساخت مجسمه از سنگ استفاده می‌کرد.

۵ مرداد؛ روزی که هنر انقلاب، «حبیب» را از دست داد

حبیب‌الله صادقی هنرمند نقاش پیشکسوت و یکی از درخشان‌ترین گوهرهای هنر متعهد انقلاب چهارشنبه ۵ مردادماه بر اثر سکته قلبی در آستانه ماه محرم درگذشت.

حبیب الله صادقی هنرمند نقاش، استاد دانشگاه، منتقد هنری و رئیس گروه هنرهای تجسمی فرهنگستان هنر بود. او در دانشگاه‌های مختلفی همچون دانشکده هنر، دانشگاه شاهد، دانشکده هنر دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه الزهرا و واحد هنر و معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز به آموزش هنر و مدیریت هنری پرداخته است. عضویت در واحد تجسمی حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی، عضویت پیوسته فرهنگستان هنر جمهوری اسلامی ایران و ریاست موزه هنرهای معاصر تهران از مهمترین سوابق مدیریتی او به حساب می‌آید.

مرحوم صادقی را یکی از مهم‌ترین نقاشان انقلاب و دفاع مقدس بود که سال‌ها به عنوان مدرس و استاد دانشگاه فعالیت کرد و شاگردان بسیاری را تربیت کرد و از این راه نسل‌های متعهدی را به همراهان ایران و انقلاب اضافه کرد. در نقاشی‌هایش آثاری بدیع با ترکیب‌بندی‌های مدرن و عناصر نقاشانه وجود دارد. او با شناخت فرم و آگاهی کافی نسبت به انقلاب، دفاع مقدس و امامان شیعه آثاری ماندگار در حوزه نقاشی از خود به یادگار گذاشت.

وی نذر کرده بود هر سال در عاشورای حسینی یک اثر برای سرور و سالار شهیدان خلق کند. در آثار عاشورایی اش با رنگ و نور و شناختی دقیق فضایی عزتمندانه و امیدوارانه خلق کرده است.

۲۵ مرداد؛ روزی که هنر مجسمه‌سازی یکی از اساتیدش را از دست داد

سایه کرونا در سال ۱۴۰۱ نیز که کمرنگ شده بود، دست از سر هنرمندان بر نداشت و میرحسن ارژنگ‌نژاد هنرمند پیشکسوت مجسمه‌سازی ۲۵ مردادماه در سن ۱۰۱ سالگی در پی ابتلاء به کرونا درگذشت.

حسن ارژنگ‌نژاد چهارم دی‌ماه سال ۱۳۰۰ در شهر مشهد زاده شد. او از دوازده سالگی در کارگاه غلامرضا رحیم‌زاده ارژنگ که پسر خاله‌اش بود، مشغول به کار شد و اولین کار او نمای بانک ملی بود. او به همراه اسماعیل ارژنگ در پروژه‌های مختلف زیباسازی شهر تهران نظیر تندیس نبرد گرشاسب با اژدها واقع در میدان باغشاه و نقش برجسته بهرام گور و خسرو پرویز در کاخ سفید واقع در کاخ سعدآباد با غلامرضا رحیم‌زاده ارژنگ همکاری داشتند.

از دیگر آثار او می‌توان به تندیس ۱۲ تن از بزرگان ایرانی (مانند اشک اول، نادر شاه افشار، یعقوب لیث صفاری و …) در پارک ملت مشهد، نیم‌تنه یپرم‌خان در موزه کلیسای ارامنه در جلفای اصفهان، نیم‌تنه جبار باغچه‌بان در مدرسه ناشنوایان تهران، نیم‌تنه لیمجی مانوکچی زرتشتی (بانی معافیت زرتشتیان از پرداخت جزیه در زمان شاه عباس دوم) در مدرسه انوشیروان تهران، نقش برجسته بهرام گور و خسروپرویز در ورودی کاخ ابیض و مجسمه حیوانات در محوطه دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران اشاره کرد.

۲۵ مرداد؛ آسمانی شدن بابک برزویه عکاس باسابقه

بابک برزویه عکاس باسابقه سینمای ایران پس از مدت‌ها تحمل عوارض ناشی از بیماری، سه‌شنبه ۲۵ مردادماه دارفانی را وداع گفت.

بابک برزویه مدرس، عکاس، بازیگر و هنرمندی که بیشتر فعالیت‌های عکاسی‌اش در حوزه تئاتر و سینما بود، از دی ماه ۱۴۰۰ به دلیل عارضه مغزی در کما به سر می‌برد و در بخش مراقبت‌های ویژه بستری بود که ۲۵ مردادماه درگذشت.

وی از شروع فعالیت‌های عکاسی خود با کارگردان‌هایی همچون رسول ملاقلی‌پور، مسعود کیمیایی، پوران درخشنده و مهران مدیری همکاری داشته است. برزویه سال ۱۳۷۵ برنده دیپلم و سیمرغ بلورین بهترین عکاس فیلم برای عکاسی فیلم «سفر به چزابه» (ساخته رسول ملاقلی‌پور) شد. همکاری با خبرگزاری‌های همچون فارس، ایسنا، آنا و مهر جز کارنامه خبری این هنرمند است.

۳۱ مرداد؛ وداع با یک «گنجینه زنده بشری»

مهین افشان‌پور از هنرمندان تراز اول و پیشکسوت نگارگری که یونسکو به او لقب «گنجینه زنده بشری» داده بود، ۳۱ مردادماه ۱۴۰۱ در سن ۸۱ سالگی پس از چندسال مبارزه با بیماری و زندگی نباتی در منزل خود درگذشت.

مهین افشان‌پور متولد شهریور ۱۳۲۰ در تهران است. او از دوران نوجوانی و جوانی به نقاشی و صورت‌گری علاقه داشت و در سال ۱۳۴۸ به هنرستان کمال‌الملک وارد شد و نزد استادانی مانند «حسین شیخ طبیعت»، «مشیری سیاه قلم»، «یوسفی (تذهیب)» و «الطافی (گل و مرغ)» به تحصیل هنر پرداخت اما علاقه زیادش به نگارگری (مینیاتور) او را به مکتب «مرحوم استاد جلالی سوسن‌آبادی» کشاند و نزدیک به ۳۰ سال در این زمینه به خلق بیش از ۱۰۰ اثر منحصربه‌فرد پرداخت.

افشان‌پور مدرک درجه ۱ هنری داشت و از طرف یونسکو گنجینه زنده بشری محسوب می‌شد. او سبک‌های مختلفی را از جمله بغداد، مغول، تیموری یا هرات و سرانجام مکتب اصفهان را در نگارگری تجربه کرده است. از جمله مهم‌ترین آثار او می‌توان به «سواری از غیب»، «شیخ صنعان و دختر ترسا»، «سمند تیزپای»، «مجلس بنداندازی عروسان» و «آهوان خمار چشم» اشاره کرد.

همچنین مجموعه آثار او با نام «بانوی خیال» در زمان بیماری این نگارگر فقید توسط مؤسسه هنرمندان پیشکسوت به چاپ رسید.

۶ مهر؛ آسمانی شدن عکاس جوان مطبوعاتی

آرش عاشوری‌نیا عکاس مطبوعاتی ۶ مهر در سن ۴۲ سالگی درگذشت.

او متولد ۱۳۵۹ در تهران بود و فعالیت‌های حرفه‌ای خود را با ورود به حوزه عکاسی صنعتی و تبلیغاتی در سال ۱۳۷۹ آغاز کرد. مرحوم عاشوری‌نیا در سال ۲۰۰۵ برنده جایزه فتوبلاگیز و در سال ۲۰۰۶ برنده جایزه ویژه گزارشگران بدون مرز شده بود.

برگزاری دو نمایشگاه عکس در تهران و دو نمایشگاه عکس دیگر در لندن و کلن از فعالیت‌های نمایشگاهی او بود.

۴ آبان؛ درگذشت مرد جشنواره‌های هنرهای تجسمی

عبدالرحیم سیاهکارزاده مدیرعامل مؤسسه توسعه هنرهای تجسمی معاصر و دبیرهای اجرایی جشنواره تجسمی و بینال‌های تجسمی کشور صبح امروز ۴ آبان ماه به دلیل تشدید بیماری سرطان درگذشت.

سیاهکارزاده که دچار سرطان کبد بود، پس از ابتلاء به کرونا، بیماری سرطانش بروز بیشتری پیدا کرد و در یک ماه گذشته نیز این بیماری تشدید شده بود. وی که از ابتدای سال ۱۴۰۱، به ندرت سرکار می‌رفت، برنامه‌های بیست و نهمین جشنواره هنرهای تجسمی جوانان را نیز انجام داده بود.

عبدالرحیم سیاهکارزاده متولد ۱۳۴۵ اهواز و کارشناسی حقوق دارد. در کارنامه وی، علاوه بر عضویت در شورای سیاستگذاری و دبیری اجرایی جشنواره‌های هنرهای تجسمی فجر و جوانان، معاونت اداره کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت اداری و مالی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان اصفهان، عضو شورای برنامه‌ریزی و سیاستگذاری جشنواره بین‌المللی هنرهای نمایشی فجر، عضو شورای برنامه‌ریزی و سیاستگذاری جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی، عضویت شورای سیاستگذاری و برنامه‌ریزی یازدهمین دوسالانه بین‌المللی عکس تهران، عضویت شورای برنامه‌ریزی اولین اکسپوی بزرگ تهران، عضویت شورای سیاستگذاری دوسالانه نگارگری ایران، عضویت شورای سیاستگذاری و برنامه‌ریزی نهمین دوسالانه بین‌المللی کاریکاتور تهران، عضویت در شورای سیاستگذاری و اجرایی ششمین جشنواره تجلی احساس، عضویت شورای خرید آثار هنری مرکز هنرهای تجسمی و عضویت شورای سیاستگذاری و برنامه‌ریزی شورای آموزشی، پژوهشی نقاشی خیالی نگاران به چشم می‌خورد.

۱۷ آذر؛ پر کشیدن خوشنویس پیشکسوت قمی

حسن آهنگران خوشنویس پیشکسوت کشور و مؤسس و مدرس انجمن خوشنویسان قم، ۱۷ آذرماه ۱۴۰۱ تن خاکی وا نهاد و به سوی بی سو رجعت کرد.

حسن آهنگران خوشنویس برجسته کشور، در سال ۱۳۲۱ در شهر قم متولد و دارای درجه یک هنری در رشته خوشنویسی از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است. وی فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۳۵ در زمینه‌های خوشنویسی، نقاشی و ردیف‌های سنتی شروع کرده است. آهنگران در خط نستعلیق شاگرد سید حسین میرخانی، در خط شکسته نستعلیق محمدحسین عطارچیان و در نقاشی نیز سیدمحمدرضا دعوتی بوده است.

«دریای عطش»، «دل هست اینجا کبوتر» و «ره آوردی بر خطوط نستعلیق و شکسته چلیپایی» از آثار چاپ شده آهنگران است.

۲۲ آذر؛ درگذشت بهزاد غریب پور هنرمند گرافیست

بهزاد غریب پور هنرمند گرافیست و تصویرگر که مدتی برای درمان بیماری در کانادا حضور داشت، سه شنبه شب ۲۲ آذر دارفانی را وداع گفت.

بهزاد غریب‌پور متولد سال ۱۳۳۶ در شهر سنندج و دانش‌آموخته رشته گرافیک دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود و با تأسیس استودیوی «تینو گرافیک» در سال ۱۳۶۳، فعالیت خود در حیطه تصویرگری و طراحی گرافیک و تبلیغات را پی‌گرفت که تا ۱۳۹۴ ادامه داشت. تدریس در دانشکده هنرهای زیبا و دانشگاه هنر و ده‌ها دوره و کارگاه آموزش تخصصی تصویرگری و طراحی کتاب از دیگر فعالیت‌های فرهنگی او بوده است. علاوه بر این‌ها، مدیریت هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، انتشارات افق، محراب قلم، قدیانی، سروش و غیره را نیز عهده‌دار بوده است. از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۹۳ عضو هیأت داوران بسیاری از جشنواره‌های تجسمی بوده که دوسالانه تصویرگری تهران، جشنواره تصویرگری شاهکارهای ادبی و جشنواره هنرهای تجسمی فجر از آن جمله‌اند. او از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴ عضو اولین هیأت مدیره انجمن تصویرگران ایران بوده است.

۹ بهمن؛ حادثه‌ای که منجر به فوت مسعود سپهر شد

مسعود سپهر هنرمند طراح گرافیک پیشکسوت که ۲۳ دی‌ماه از بالای پله‌های خانه‌اش به پایین سقوط کرد و ضربه مغزی شد، بعد از سپری کردن بیش از ۲ هفته بیهوشی کامل، صبح روز ۹ بهمن سال ۱۴۰۱ در بیمارستان شهدای تجریش تهران دار فانی را وداع گفت.

وی از جمله طراحان پیشرو و اثرگذار طراحی‌گرافیک ایران بود و از زمان تأسیس انجمن به طور مستمر و دلسوزانه در دوره‌های مختلف هیئت‌های مدیره و کمیته‌ها و در حوزه‌های پژوهشی انجمن فعالیت مهم و مؤثر داشت.

مسعود سپهر در سال ۱۳۳۵ در تهران به دنیا آمد و در سال ۱۳۵۶ از کالج چاپ لندن فارغ‌التحصیل شد و دارای مدرک لیسانس طراحی گرافیک، تایپوگرافی و برنامه‌ریزی چاپ است. مسعود سپهر در سال ۱۳۵۱ مدرک فوق لیسانس خود را در این رشته اخذ کرد. کرد همچنین دارای مدرک دکترای حرفه‌ای از وزارت فرهنگ و آموزش عالی است و از سال ۱۳۷۲ آموزش تکمیلی را از مرکز آموزشی اپل پاریس دنبال کرده است.

نایب رئیس هیأت مدیره انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران، طراح گرافیک شرکت طراحی پیتر هچ لندن، مدرس دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، عضو کارگروه سه نفره تدوین دروس و بازنگری تصویری واحدهای درسی ارتباطات دانشگاه‌های کشور، تدریس در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی تهران و صد و هشتاد علامت و نام کتبی برای مؤسسات، شرکت‌ها و محصولات، بخشی از فعالیت‌های هنری مسعود سپهر است.