سال ۱۴۰۱، سال بیشترین نوسان دلار در تاریخ اقتصاد ایران

آفتاب‌‌نیوز :

نگاهی به پرونده قیمت دلار در سال ۱۴۰۱ نشان می‌دهد اسکناس آمریکایی که در روزهای ابتدایی فروردین در کانال ۲۶ هزار تومان قرار داشت در دومین ماه سال یعنی ۲۱ اردیبهشت وارد کانال ۳۰ هزار تومان هم شده است.

ردپای تصویب یک قطعنامه علیه ایران در بازار ارز

روند صعودی قیمت دلار در سومین ماه سال هم ادامه پیدا کرد، آنطور که سایت های خبری اعلام کرده بودند نرخ دلار در خرداد تا یک قدمی کانال ۳۳ هزار تومان هم بالا رفته بود. یکی از دلایل نوسانات افزایشی قیمت دلار در ماه مذکور تصویب یک قطعنامه علیه ایران در نشست شورای حکام بود.

مسیر متفاوت دلار در فصل گرما و سرما

با آمدن فصل گرما سرعت رشد قیمت دلار محدود شد اما در پاییز و در ۱۵ آبان نرخ دلار به مرز ۳۵ هزار تومان و در زمستان در ۹ بهمن در محدوده ۴۴ هزار و ۵۰۰ تومان به فروش رسید. افزایش نرخ دلار در بازار غیررسمی در حالی بود که در بازار رسمی قیمت ها بسیار پایین تر از قیمت های مذکور اعلام شده بود.

ورود نرخ دلار به کانال ۵۰ هزار تومان

دلار شوک آور وارد سومین ماه زمستان شد. در اولین روز اسفند ۱۴۰۱ برخی از سایت ها مدعی بودند که نرخ دلار وارد کانال ۵۰ هزار تومان شد.

تحلیلگران اقتصادی معتقد بودند در روز یاد شده ادعای بلومبرگ در خصوص غنی‌سازی اورانیوم تا ۸۴ درصد و خبر تحریم اتحادیه اروپا به بازار رسید و افزایشی شد اما معامله‌گران می گفتند دلیل اصلی رسیدن دلار به ۵۰ هزار تومان، خبر توقف معاملات دلار و یورو در بازار متشکل بوده است.

آشفتگی در بازار ارز

با اینکه طبق این خبر انتظار می‌رفت که عرضه دلار سهمیه وجود نداشته باشد اما حال و هوای بازار کاملا آشفته و جور دیگری بود. جلوی صرافی ملی و صرافی ملت با اینکه بسته بودند و کرکره را پایین کشیده بودند، صف سنگین برای خرید دلار سهمیه دیده می‌شد. حتی می‌گویند برخی از ۶ صبح برای اسم‌نویسی در صف به بازار رفته بودند.

صف سنگین مقابل صرافی ها

برخی از صرافی‌ها هم بودند که دلار می‌فروختند و صف سنگین جلویشان شکل گرفته بود؛ مثل صرافی توسعه صادرات.

دلیل چنین صف‌هایی هم به اختلاف فاحش بین دلار سهمیه و دلار آزاد برمی‌گشت و باعث شده بود تا برای خریداران دلار سهمیه، ۲۰ میلیون تومان شکاف ایجاد شود.

نرخ دلار به مرز روانی رسید

این پایان ماجرای دلار در زمستان ۱۴۰۱ نبود، در حالی که نهاد مرکزی بازارساز تمام قدرت خود را به کار گرفته بود تا نرخ ارز را کنترل کند برخی از سایت ها و کانال ها در هفتمین روز اسفند اعلام کردند دلار به مرز روانی ۶۱ هزار تومان هم نفوذ کرد.

فاصله معنادار نرخ دلار از ابتدای فروردین تا ابتدای اسفند

قیمتی که با ۱۰ روز ابتدایی فروردین۱۴۰۱ نزدیک به ۳۵ هزار تومان افزایش را نشان می‌داد، قیمت اعلامی سایت ها در روز فوق در حالی بود که چند روزی از آغاز شروع به کار مرکز مبادله ارز و طلا ایران گذشته بود و نرخ دلار مبادله ای ۴۲ هزار و ۳۸۰ تومان اعلام شده بود.

بازار ساز بارها اعلام کرده نرخ های بازار آزاد هیجانی است و این نرخ ها را قبول ندارد. یکی از دلایل رشد دلار از نگاه بسیاری از تحلیلگران ارزی افزایش نرخ حواله درهم بود. گفته می شود نرخ درهم در روزهای یاد شده به سقف تاریخی خود رسیده بود. عده ای باور داشتند نرخ درهم لیدر بازار ارز شده بود.

اما چرا دلار که در ابتدای بهار در کانال ۲۶ هزار تومان بود در ماه پایانی سال به این رکورد تاریخی رسید؟

تداوم بن بست مذاکرات برجام، سیگنال های منفی برجامی و در کنار آن تحریم های پی در پی، اثر اعتراضات سیاسی و... موجب شد بازیگران ارزی تصور کنند که فضای برجام و سیاست داخلی کشور غبار آلود شده است.

از طرفی هم به دلیل افزایش نااطمینانی در اثر حوادث سیاسی کشور بازیگران ارزی بیشتر در موقعیت خرید قرار گرفتند.

تحلیلگران اقتصادی باور دارند افزایش انتظارات تورمی ، رشد نرخ تورم ، رشد نقدینگی ، رشد پایه پولی ، محدودیت های ارزی طالبان و آمریکا برای تهران نیز به رشد قیمت دلار دامن زد.

بیشترین میزان رشد دلار به صورت روزانه

بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیشترین میزان رشد دلار به صورت روزانه در تاریخ ۲۱ آبان ثبت شده است و دلار در روز مذکور در حول و حوش ۵ هزار و ۱۵۰تومان گران شد و به ۴۰ هزار و ۱۵۰تومان رسید.

در این روز معامله گران افزایشی با برجسته کردن احتمال صدور قطعنامه در شورای حکام علیه ایران سعی کردند نرخ دلار را صعودی کنند.

بررسی ها نشان می دهد پیش از این نیز در ۱۹ خرداد قیمت دلار در واکنش به خبر صدور قطعنامه نوسانان افزایشی را ثبت کرده بود.

بیشترین ریزش دلار در روز ۲۰ اسفند

از سوی دیگر بیشترین ریزش دلار در روز ۲۰ اسفند ۱۴۰۱ رقم خورد.دلار در این روز ۵ هزار و ۶۰۰تومان ریزش کرد و بر روی ۴۵ هزار تومان قرار گرفت. این قیمت در مقایسه با ۷ اسفند تقریباً کاهش ۱۵ هزار تومانی را نشان می دهد.

از نگاه تحلیلگران اقتصادی و سیاسی یکی از دلایل عقب نشینی قیمت دلار از مرز روانی یاد شده افت قیمت درهم بود. بازیگران ارزی وقتی متوجه شدند درهم سایه خود را از روی بازار ارز برداشته است سعی کردند با احتیاط بیشتری در موقعیت خرید قرار بگیرند.

اثر برگشت دلار توافقی وسهمیه ای

البته قابل ذکر است که برگشت دلار توافقی وسهمیه ای نیز موجب شد فشار خریداران تا حدودی از بازار آزاد کم شود و به تبع آن نرخ دلار وارد فاز نزولی شود.

از طرفی هم در روزهای پایانی سال به دنبال سفر گروسی به تهران موجی از انتظارات مثبت در بین معامله گران نسبت به احتمال احیای توافق برجام شکل گرفت.

اظهارات مثبت دو طرف ایرانی و اروپایی بعد از جلسه مهره های اصلی آژانس و مقامات سیاسی تهران که نتیجه آن عدم صدور قطعنامه از سوی شورای اتحادیه اروپا بود موجب شد بازیگران ارزی نسبت به چشم انداز سیاسی و اقتصادی کشور خوش بین شوند.البته بهبود روابط تهران و ریاض و توافق حاصل شده هم در کاهشی شدن نرخ دلار بی تاثیر نبود.