گزارش شخص ایسنا از علی شمخانی + عکس

علی شمخانی یکی از یازده سرلشکر امروز نیروهای مسلح ایران است که این روزها نامش بیشتر شنیده می‌شود آن هم نه در عرصه نظامی‌گری بلکه در عرصه دیپلماسی؛ او که از اعراب خوزستان است، این روزها به عنوان دبیر شورای‌عالی امنیت به دنبال برقراری و همچنین ارتقای روابط ایران با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به کشورهای مختلف در سفر است؛ شمخانی ۲ هفته قبل در چین توافق‌نامه از سرگیری روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی را امضا کرد و هفته گذشته به ابوظبی رفت تا روابط ایران و امارات متحده عربی را عمق بخشد و ارتقا دهد و هفته جار نیز جهت امضای یک تفاهم‌نامه امنیتی مهم با عراق به بغداد سفر کرد.

شمخانیِ پیش از انقلاب؛ مبارزی انقلابی و زندانی ساواک

علی شمخانی ۶ مهر ۱۳۳۴ در شهر اهواز در یک خانواده عرب به دنیا آمد و در اوایل جوانی در جریان مبارزات انقلابی خود روانه زندان ساواک شد، او با تشکیل گروهی به نام منصورون- تشکیلاتی سیاسی- فرهنگی که طی سال‌های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در استان خوزستان فعالیت می‌کرد- به عضویت در این گروه درآمد؛ این گروه طی ۳ سال فعالیت خود پیش از پیروزی انقلاب اسلامی نامی نداشت و به دلیل آنکه در نشریه‌های داخلی، بیانیه‌ها و اعلامیه‌های خود به آیه شریفه «إِنَّهُمْ لَهُمْ الْمَنصُورُونَ وَإِنَّ جُندَنَا لَهُمْ الْغَالِبُونَ» استناد می‌کردند در نهایت نام «منصورون» را برای خود انتخاب کرد.

شمخانیِ سپاهی؛ حضور در کابینه میرحسین موسوی

پس از پیروزی انقلاب اسلامی با تشکیل سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی به عضویت این سازمان درآمد و پس از تشکیل سپاه پاسداران، طی سال‌های ۵۸ تا ۶۰ فرماندهی سپاه استان خوزستان را عهده‌دار شد. شمخانی طی سال‌های ۶۰ تا ۶۸ در جریان دفاع مقدس جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران بود و به‌طور همزمان از سال ۶۵ تا ۶۸ فرماندهی نیروی زمینی سپاه و با تاسیس ستاد کل نیروهای مسلح (ستاد فرماندهی کل قوا) طی سال‌های ۶۷ تا ۶۸ معاونت اطلاعات و عملیات این ستاد را بر عهده داشت؛ او همچنین در سال‌های ۶۷ تا ۶۸ در دولت میر حسین موسوی نخست وزیر وقت، وزیر وزارت‌خانه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود. شمخانی همچنین به دلیل اقداماتش در دوران دفاع مقدس تا کنون یک نشان «فتح ۱» و دو نشان «فتح ۲» از سوی فرمانده معظم کل قوا دریافت کرده است؛ «فتح» نشانی است که به رزمندگان نبردهایی با پیروزی چشم‌گیر داده می‌شود.

شمخانیِ ارتشی؛ فرماندهی مشترک نیروی دریایی ارتش و سپاه

شمخانی در آبان ماه ۶۸ با حکم آیت‌الله خامنه‌ای فرماندهی کل قوا ضمن دریافت درجه دریاداری، به ارتش جمهوری اسلامی منتقل و به فرماندهی نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران منصوب شد. وی همچنین در اجرای راهبرد جدید دریایی ایران بصورت همزمان تا سال ۷۶ فرماندهی مشترک نیروی دریایی ارتش و سپاه و قرارگاه دریایی خاتم‌الانبیا(ص) را عهده دار شد و در مدت فرماندهی ۸ ساله در این قرارگاه تحولی اساسی در سلاح‌ها، تاکتیک‌ها و عملیات مشترک دو نیرو انجاد داد.

شمخانیِ وزیر در دولت اصلاحات؛ آغاز تلاش برای توسعه روابط با عربستان

با پیروزی سید محمد خاتمی در هفتمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در سال ۷۶ دریادار شمخانی سکان وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح را در اختیار گرفت. او دو سال بعد از سوی فرماندهی کل قوا درجه دریابانی (سرلشکری) را دریافت کرد. او تا پایان دولت دوم خاتمی(سال ۸۴) به عنوان وزیر دفاع به کار خود ادامه داد و طی این سال‌ها نقش برجسته‌ای در طراحی و اجرای سیاست تنش‌زدایی و توسعه روابط با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس به ویژه عربستان سعودی داشت و به همین دلیل نیز در اردیبهشت ماه ۱۳۷۹ عالی‌ترین نشان دولتی عربستان سعودی از سوی «فهد» پادشاه وقت این کشور را دریافت کرد. «عبدالعزیز» نشان شایستگی در عربستان است که نام آن از نام «ملک عبدالعزیز آل سعود»، بنیان‌گذار دولت عربستان برگرفته شده است؛ این نشان که برای نخستین بار در در سال ۱۳۴۹ توسط ملک فیصل صادر شد در مقابل خدمات مهمی که شهروندان سعودی و غیر سعودی برای عربستان انجام می‌دهند، اهدا می‌شود.

شمخانیِ رئیس جمهور؛ شاید زمانی دیگر

شمخانی در سال ۸۰ با شعار «دولت اقدام ملی» عزم کاندیداتوری در انتخابات ریاست جمهوری کرد اما در رقابت با محمد خاتمی(رئیس جمهور وقت)، احمد توکلی، عبدالله جاسبی، حسن غفوری فرد، منصور رضوی، شهاب‌الدین صدر، علی فلاحیان، مصطفی هاشمی‌طبا و محمود کاشانی با کسب ۲.۶۲ درصد کل آراء رتبه سوم را کسب کرد و از حضور در کسوت ریاست جمهوری بازماند و مجدداً تا سال ۸۴ به عنوان وزیر دفاع فعالیت کرد.

غیبت شمخانی در دولت محمود احمدی‌نژاد؛ حضور در شورای راهبردی روابط خارجی

دریابان شمخانی با روی کار آمدن دولت محمود احمدی نژاد و خروج از کابینه دولت، در مهرماه سال ۸۴، با حکمی از سوی رهبر انقلاب به ریاست مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی منصوب شد و در سال ۸۵ بعد نیز مجدداً با حکم رهبر انقلاب به عضویت که شورایی فراقوه‌ای است، درآمد. شورای راهبردی روابط خارجی اتاق فکر و نهاد مشورتی رهبری است که با هدف نقش‌آفرینی در تصمیم‌گیری‌های کلان، نشان دادن افق‌های نو در روابط خارجی، بهره مندی از نظرات نخبگان و تدوین شاخص‌ها در جهت نیل به اهداف سند چشم انداز کشور، رویکردی راهبردی در حوزه روابط خارجی دارد.

شمخانیِ امنیتی؛ دبیر دو رئیس‌جمهور

پس از پیروزی حسن روحانی در یازدهمین دوره رقابت‌های انتخاباتی ریاست جمهوری در سال ۹۲، شمخانی به عنوان دبیر شورای عالی امنیت ملی منصوب شد. او همچنین همزمان طی حکمی از سوی رهبر انقلاب به عنوان نماینده حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در این شورا منصوب شد. شمخانی که در دی ماه ۹۸ به دلیل آنچه که دولت آمریکا نقش داشتن در حمله به پایگاه نظامیان آمریکا در عراق عنوان شد، تحت تحریم این دولت قرار گرفت، تا پایان دولت دوازدهم دبیری شورای امنیت ملی را بر عهده داشت؛ اعتراضات دی‌ماه سال ۹۶، اعتراضات آبان سال ۹۸ بعد از گرانی بنزین و ادامه حصر خانگی میرحسین موسوی، زهرا رهنورد و مهدی کروبی، از اتفاقاتی است که در دوره شمخانی رخ داده است. یکی دیگر از اتفاقاتی که در دوره حضور شمخانی در شورای امنیت رخ داد، حمله به سفارت عربستان در تهران در دی ماه ۹۴ و پس از اعدام شیخ نمر- روحانی مخالف دولت عربستان- صورت گرفت؛ در پی این اتفاق، عربستان سعودی با انتشار بیانیه‌ای قطع روابط خود با ایران را اعلام کرد و از دیپلمات‌های ایران در عربستان خواست تا ظرف ۴۸ ساعت خاک این کشور را ترک کنند؛ اتفاقی که روابط دو کشور همسایه را وارد یک بن‌بست طولانی مدت کرد.

علی شمخانی (نفر دوم از سمت راست)

با انتخاب ابراهیم رئیسی به عنوان سیزدهمین رئیس جمهوری اسلامی ایران، شمخانی همچنان سکان دبیری شورای امنیت ملی را بر عهده دارد.

شمخانیِ دیپلمات؛ سفیر صلح خاورمیانه

آن‌چه که این روزها دریابان شمخانی در حوزه دیپلماتیک دنبال می‌کند در ادامه همان اقداماتی است که او پیشتر و طی سال‌های حضور در وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح در کسوت وزیر انجام داد؛ شمخانی این روزها با بهره‌گیری از تجارب چند ۱۰ ساله خود در عرصه‌های نظامی و امنیتی، با امضای توافق‌نامه از سرگیری روابط جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی به نمایندگی از جمهوری اسلامی و خروج روابط دو کشور از بن‌بستی ۷ ساله به دنبال آن است تا به عنوان سفیر صلح و امنیت ایران، کار بر زمین مانده خود را در برقراری و تعمیق و همچنین تحکیم روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به سرانجام برساند و در تاریخ ایران نامی از خود بر جای بگذارد؛ شاید این اقدامات بتواند پشتوانه‌ای برای او باشد تا یک‌بار دیگر شانس خود را برای به دست آوردن صندلی ریاست جمهوری امتحان کند.

بیشتر بخوانید:

• دولت و مجلس، حاشیه‌نشین «توافق» ایران و عربستان / شمخانی، پشت‌گرم به «حمایت رهبری» کار را تمام کرد

• رمزگشایی از «سکاندار» شمخانی در «تنش زدایی با اعراب» / امیرعبداللهیان، چرا «نه»؟

• رمزگشایی نماینده مجلس از «علت انتخاب شمخانی» برای نهایی‌کردن توافق با عربستان

۲۱۲۲۰