کرمانشاه؛ سرزمین دست آفریده‌هایِ خوش نقش و نگار

ایسنا/کرمانشاه اقلیم و شرایط آب و هوایی کوهستانی کرمانشاه، از روزگاران بسیار دور شرایطی را برای مردم این دیار فراهم کرده تا به دامپروری بپردازند و همین خود سرآغاز داستان خلق دست آفریده‌های رنگارنگ هزار نقش در آن است.

پرورش دام این امکان را برای مردم این دیار در زمان باستان فراهم کرده بود تا مواد اولیه با کیفیت و در دسترسی را برای خلق دست بافته هایی خوش نقش و نگار در اختیار داشته باشند.

زمستان‌های سخت و سوزناک این دیار هم باعث شده بود تا مردم آن در طول ماه های سرد سال امکان انجام فعالیت های کشاورزی را نداشته باشند و در روزها و شب های طولانی این فصل سرد و جانکاه، چه سرگرمی می توانست بهتر از خلق هنرهایی باشد که با دست هایشان انجام می‌دادند.

صنایع دستی در کرمانشاه قدمتی به درازای تاریخ این دیار دارد. مردم این خطه به واسطه شرایط جغرافیایی زندگی خود از زمان های بسیار دور به کار تولید دست بافته هایی می پرداختند که مواد اولیه آن را از محیط پیرامونی زندگیشان تامین می‌کردند.

گلیم بافی، فرش بافی، گیوه بافی، نمدمالی، موج بافی، چیغ بافی، چرم دوزی، چاقوسازی، ابزارهای فلزی، سازهای سنتی و ... تنها بخشی از 65 رشته صنایع دستی هستند که مردمان خوش ذوق و هنرمند کرمانشاهی آنها را خلق می کنند.

سرپنجه هنرمندان کرمانشاهی شگفتی هایی می آفرینند که دیدگان هر رهگذری را به تحسین وا می‌دارد. 

و حالا که نوروز دیگری سر رسیده، فرصت بسیار خوبی برای خودنمایی هنر دست هنرمندان کرمانشاهی است تا گردشگران آن را به عنوان یک سوغاتی اصیل به شهر و دیار خود ببرند.  به همین دلیل به سراغ معرفی چند نمونه از صنایع دستی کرمانشاه می پردازیم .

گلیم هرسین

به گزارش ایسنا، گلیم هرسین شهرت جهانی دارد و از  دیرباز به دلیل استفاده از مواد اولیه اصیل، اصالت رنگ ها و نوع تکنیک بافت به عنوان هنری اصیل در ایران مطرح بوده است.

هرچند که گلیم بافی در نقاط مختلفی از استان کرمانشاه رواج دارد، اما مرکز عمده تولید آن در شهر هرسین است، به گونه ای که در بسیاری از خانه های مردم این شهرستان و بویژه در روستاها، بساط گلیم بافی برپا است.

مردم محلی می گویند که گلیم قدمتی حدود شش هزار ساله در بین آنها دارد و در طول قرن ها و سالیان متمادی تحولات زیادی در بافت گلیم رخ داده، تاجایی که از گلیم های ساده راه راه به گلیم های پرنقش و نگار با ویژگی هایی منحصربفرد رسیده است.

نقش هایی که روی گلیم زده می شود، همه ذهنی است. یعنی یک هنرمند گلیم باف برای بافتن گلیم لازم نیست که نقشه ای پیش روی خود داشته باشد، بلکه آن را ذهنی می بافد. البته نقش های روی گلیم دو گونه هستند، یک نوع نقش هایی که منظم هستند و دیگری هم نقش های نامنظم که بیشتر عشایر آن را می بافند.

گلیم یکی از معدود دستبافت هایی است که می توان از هر دو طرف آن استفاده کرد و بعلاوه رنگ هایی که در آن دیده می شود همه طبیعی است. برای رنگرزی نخ هایی که در گلیم بکار می روند از رنگ های گیاهی و طبیعی استفاده می کنند و همین باعث شده تا ماندگاری بالایی داشته باشد.

گیوه

گیوه از جمله صنایع دستی روستایی و پاپوشی محبوب میان مردم کرمانشاه است که شهرت آن به خارج از مرزها رفته و بسیاری از میهمانان نوروزی پس از بازدید از زیبایی های کم نظیر این استان، آن را به عنوان یک سوغاتی متفاوت برای آشنایان و دوستانشان به همراه می برند.

خاستگاه گیوه منطقه اورامانات است، گیوه پاپوشی سبک، راحت و مقاوم است که مردم محلی می گویند برای اولین بار کمانداران ماد از آن استفاده می کردند تا بتوانند در مسیرهای صعب العبور و سخت کوهستان زاگرس به راحتی تردد کنند.

گیوه پاپوشی است که لنگه چپ و راست ندارد و می توان آن را لنگه به لنگه هم پوشید. این کفش در زمستان ها گرم و در تابستان ها خنک است و اگر خوب از آن مراقبت کنید، تا ۱۰ سال هم دوام خواهد داشت.

گیوه ها بنا به جنس رویه ای که در زیرآنها انداخته می شود، انواع مختلفی دارند، اما گیوه های زیرپارچه ای به واسطه خواص طبی و تاثیر مثبتی که بر اعصاب و عدم ضعف چشم دارد، عرق و بو نکردن پا در آنها و راحتی، بیشتر مورد توجه هستند.

چاقوی کرند

چاقو سازی هنری است که از روزگاران بسیار دور در شهر کرند غرب کرمانشاه پیشه مردمانی سخت کوش بوده و نسل به نسل و سینه به سینه آن را به فرزندانشان آموخته اند.

مردم کرند غرب معتقدند که این هنر بین آنها قدمتی حدود سه هزار ساله دارد و حتی آنها خود را از نودگان کاوه آهنگر می دانند، اما اگر به روایت های تاریخی نگاه کنیم تیمور لنگ یکی از اولین کسانی بوده که از هنر مردمان دالاهو در ساخت خنجر و شمشیر سخن گفته است.

دالاهو قرن های متمادی یکی از مراکز اصلی صنعت فلز در ایران بوده، اما از چند سده پیش که سلاح های گرم ساخته شدند و رواج پیدا کردند، رونق سلاح های سرد مثل شمشیر و خنجر کمتر شد و بیشتر کارگاه های ساخت ابزارآلات فلزی جنگی فقط به کار تولید چاقو آن هم در طرح ها وشکل های مختلف روی آورند.

با وجود همه این فراز و نشیب ها، هنوز هم صنعت فلز و ساخت چاقو بین مردم کرندغرب رونق دارد و مردمان این منطقه با عشق، پیشه پدران خود را ادامه می دهند.

هنوز چاقو در این منطقه به شکل سنتی ساخته می شود، برای همین است که چاقوهای این دیار با کیفیت ترین چاقوها در ایران هستند و همین مسئله باعث شده تا گاها از مناطق مختلف ایران به این شهر بیایند و چاقوهای مورد نیاز خود را  از اینجا خریداری کنند.

نمدمالی

قدمت نمدمالی و تولید نمد در سرزمین کهن ایران بویژه در مناطق کوهستانی این سرزمین که مردمانش از زمان باستان شغل دامپروری داشته‌اند به حدی طولانی است که نمی‌شود آغازی برای آن تعیین کرد. 

نمد نوعی بافته سنّتی است که با پشم تولید می‌شود و در واقع نوعی زیرانداز محسوب می شود و هرچند که در سالهای گذشته اقبال به این هنر اصیل بسیار کم شده بود، اما در سالهای اخیر و با کشف اینکه نمد می تواند در پیشگیری و درمان برخی بیماری ها مانند روماتسیم و بیماری های مفصلی تاثیر داشته باشد، اقبال به آن بازهم افزایش پیدا کرده و شهرنشینان زیادی هستند که طالب آن شده اند.

نزدیک به 70 درصد نقش های قدیمی روی نمد نقش "دار و کل" (درخت و گوزن) است و بخشی هم نقش گل گلیمی و حیوانات اهلی، که همه با خیال هنرمند روی نمد نقش بسته می‌شود. 

سازهای سنتی

در شهرستان کنگاور کرمانشاه، روستایی به  نام فش وجود دارد که به دهکده ملی سازهای ایران شهره شده و حتی به ثبت ملی هم رسیده است. 

فش یکی از روستاهای نادر ایران است که  اکثر مردم آن پیشه ساخت سازهای سنتی را دارند و بیشتر هم سازهای "سه تار"، "تنبور"، و "تار" می سازند.

برای کسانی که علاقمند به رشته موسیقی هستند، ایام نوروز فرصت بسیار خوبی است که علاوه بر اینکه از کارگاه های ساخت ساز در این روستا بازدید داشته باشند و ساز مورد علاقه خود را بخرند، از دیگر جذابیت های این روستا هم دیدن کنند.

هرچند که تعداد صنایع دستی کرمانشاه بسیار است و مجال پرداختن به همه آنها وجود ندارد، اما گردشگرانی که به این استان سفر می کنند، می توانند در بازدید از نمایشگاه های دائمی و موقت صنایع دستی که برپا شده، با خرید صنایع دستی این استان آن را به عنوان سوغات به شهر و دیار خود ببرند.

انتهای پیام