امشب از آسمان چشم برندارید

در عصر روز ۲۸ مارس ۲۰۲۳، برابر با ۸ فروردین‌ماه ۱۴۰۲، پنج سیاره مشتری، عطارد، زهره، اورانوس و مریخ در یک بخش کوچک ۵۰ درجه‌ای آسمان جمع می‌شوند. این پدیده بلافاصله پس از غروب خورشید با چشم غیرمسلح قابل رویت خواهد بود.

در این زمان، در نزدیکی افق، دو جرم درخشان را خواهید دید؛ مشتری با قدر ۲.۱- و عطارد با قدر ۱.۳-

آن‌ها در صورت فلکی حوت (constellation Pisces)، قرار دارند و حدود یک درجه از هم فاصله دارند. بالاتر در آسمان، زهره با قدر ۰.۴- در صورت فلکی حمل یا بره (constellation Aries) به روشنی خواهد درخشید.

اگر از دوربین دوچشمی قوی استفاده کنید، اورانوس را در همان نزدیکی خواهید دید که با قدر ۵.۸ در فاصله حدود ۲ درجه از زهره می‌درخشد و مریخ با قدر ۰.۹، نزدیک ربع اول ماه در صورت فلکی دوپیکر یا جوزا (Constellation Gemini)، به هم ترازی سیاره‌ها می‌پیوندد.

آیا هم ترازی سیارات با رژه سیارات یکسان است؟

«رژه سیاره‌ای» یک اصطلاح رسمی نجومی نیست، بنابراین کمتر از اصطلاح «هم ترازی سیاره‌ای» استفاده می‌شود. «هم ترازی سیاره‌ای» در زبان عامیانه «رژه سیاره‌ای» نامیده می‌شود. علاوه بر این، هنگامی که چندین سیاره با هم در یک شب قابل مشاهده هستند، می‌توان آن را رژه سیاره‌ای نیز نامید. در طالع بینی، رژه سیاره‌ای زمانی رخ می‌دهد که چندین سیاره در یک صورت فلکی زودیاک (Zodiac constellation) قرار گیرند.

به عبارت دیگر، هم‌ترازی سیاره‌ای یک اصطلاح نجومی است و برای توصیف رویدادی به کار می‌رود که در آن چند سیاره به طور همزمان در یک سمت خورشید جمع می‌شوند، در حالی که رژه سیاره‌ای یک اصطلاح محاوره‌ای است و زمانی از آن استفاده می‌شود که چندین سیاره در یک شب در آسمان حضور دارند.

تراز سیاره‌ای چیست؟

به طور کلی، دو تعریف رایج برای هم ترازی سیاره‌ای وجود دارد:

۱. هم ترازی سیاره‌ای، یک رویداد نجومی است و اگر از بالای منظومه شمسی مشاهده شود، سیارات در یک سمت خورشید جمع می‌شوند. بعضی از مردم تصور می‌کنند که سیارات منظومه شمسی می‌توانند یک خط مستقیم را تشکیل دهند، در حالی که سیارات نمی‌توانند به یک تراز کامل در سه بُعد دست یابند.

۲. یک پدیده بصری است و زمانی که از زمین مشاهده می‌کنیم، سیارات در یک بخش کوچک از آسمان، نزدیک به یکدیگر ظاهر می‌شوند.

در واقع، هنگامی که زمین در هم‌ترازی سیارات دیگر در یک طرف خورشید قرار می‌گیرد، برای ناظر زمینی، چندین سیاره در آسمان در یک راستا ظاهر می‌شوند و هرچه هم‌ترازی سیارات نزدیک‌تر دیده شود، این پدیده دیدنی‌تر خواهد بود. البته فراموش نکنید که هم ترازی بر اساس تعریف اول، همیشه به اندازه تعریف دوم، یعنی مشاهده هم‌ترازی سیارات از زمین قابل رویت و توجه نیست، حتی زمانی که تمام سیارات در یک ربع، در فضا قرار می‌گیرند، ممکن است در سراسر آسمان پراکنده شوند. علاوه بر این، زمانی که سیاره‌های درونی به خط زمین-خورشید نزدیک شوند، ما قادر به مشاهده آن‌ها در آسمان شب نخواهیم بود.

آیا در زمان هم ترازی، سیارات در آسمان یک خط تشکیل می‌دهند؟

در هنگام هم ترازی، سیارات یک خط را تشکیل می‌دهند، اما این خط کاملا مستقیم نیست. تمام سیارات تقریبا در یک صفحه به دور خورشید می‌چرخند. در نتیجه، هنگام مشاهده از زمین، به نظر می‌رسد که سایر سیاره‌ها در امتداد دایره البروج، حرکت می‌کنند.

5858