جزییات ساماندهی معتادان متجاهر در پایتخت/ راه‌اندازی یاورشهر برای منع پذیرشی‌ها

محمدامین توکلی‌زاده در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان درباره عملکرد مدیریت شهری به ویژه در حوزه اجتماعی در سال ۱۴۰۱ گفت: در سال ۱۴۰۱ در حوزه‌های مختلف مدیریت شهری، خدمات ویژه انجام شد. شنبه‌های امید و افتخار را در سال گذشته تجربه کردیم. ابتدا پویش امیدوافتخار صرفاً شنبه‌ها برگزار می‌شد و از دهه فجر هر روز مجموعه‌ای از افتتاح‌ها و کلنگ‌زنی‌ها را داشتیم. وقتی به تدریج این پروژه‌ها افتتاح شد، این فضای امید ایجاد شد که می‌توان کار کرد و مشکلات را از سر راه برداشت.

معاون شهردار تهران با اشاره به عملکرد معاونت اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران در سال ۱۴۰۱ ادامه داد: ما نیز در معاونت اجتماعی و فرهنگی برنامه‌هایی را پیش بردیم. به طور مثال، با اولویت ساماندهی آسیب‌های اجتماعی در شهر تهران، قرارگاه آسیب‌های اجتماعی را با حضور ۱۴ دستگاه و سازمان مسئول و متولی راه‌اندازی کردیم.

وی بیان کرد: حدود ۳۷ جلسه قرارگاه اجتماعی را برگزار کردیم و نزدیک به ۴۰۰ مصوبه داشتیم. یکی از موضوعاتی که برای مردم تهران آزاردهنده بود، معتادان متجاهر بودند که در برخی از مناطق ازدحام و تعدادشان از حد گذشته بود و فضای تاریک و نادرستی را در شهر ایجاد کرده بود. به غیر از اینکه این انسان‌ها شریف هستند، اما وقتی درگیر مساله اعتیاد می‌شوند، زمینه گرایش به ناهنجاری‌های اجتماعی فراهم می‌شود.

توکلی‌زاده با اشاره به اینکه هر زمان این مساله را کاهش دهیم، جرم‌های به هم متصل مانند سرقت و نزاع‌ها کاهش پیدا می‌کند، یادآور شد: هر چقدر تلاش کنیم که یک دایره از آسیب را که فراگیر شده کاهش دهیم، ثمرات آن را در حوزه‌های دیگر تجربه می‌کنیم.

ماجرای کمبود ظرفیت پذیرش معتادان متجاهر در مراکز ماده ۱۶

وی با بیان اینکه یکی از موضوعات اصلی شهر تهران این بود که ظرفیتی برای جذب این افراد وجود نداشت، تاکید کرد: نزدیک به ۲۲ هزار نفر معتاد متجاهر طبق آمار‌هایی که دستگاه‌های دیگر می‌دادند، در تهران داشتیم، اما نزدیک به ۱۱ هزار نفر تخت در مراکز ماده ۱۶ تهران وجود داشت. ساماندهی معتادان متجاهر زمانی در پایتخت شکل می‌گرفت که همه دستگاه‌های مسئول پای کار می‌آمدند.

معاون شهردار تهران با بیان اینکه ظرفیتی برای توانمندسازی، اجتماعی‌سازی و بازگشت معتادان متجاهر در ابتدای فعالیت این دوره مدیریت شهری وجود نداشت، گفت: یکی از مسئولیت‌هایی که شهرداری تهران مافوق مسئولیت‌های ذاتی خود قبول کرد، ورود جدی به حوزه آسیب‌های اجتماعی بود. در واقع شهرداری طبق قوانین کشور موظف به پشتیبانی از دستگاه‌های مسئولیتی در این حوزه بود که عمده این مسئولیت‌ها و وظایف شامل سازمان بهزیستی می‌شد.

وی افزود: اعتقاد داشتیم نباید دستگاه‌های مسئول در این حوزه یکدیگر را در مدیریت آسیب‌های اجتماعی تنها بگذارند. در قرارگاه اجتماعی ۱۴ دستگاه و سازمان مسئول کنار هم قرار گرفتند، استانداری، فرمانداری، نیروی انتظامی، ستاد مبارزه با مواد مخدر، کمیته امداد، سازمان بهزیستی، قوه قضائیه به عنوان محور به ویژه دادستانی که همیشه در جلسات حضور داشتند. در برخی از نقاط نیاز بود تا سازمان آبفا وارد شود به ویژه در موضوعات دره فرحزاد بسیار کمک کردند.

توکلی‌زاده ادامه داد: همچنین سازمان ثبت اسناد در برخی جا‌ها کمک کرد. باید تشکر کنم از سپاه تهران به رغم اینکه این مساله جزء وظایف این ارگان نبود، اما پای کار آمد و چند مرکز خیلی خوب را تجهیز کرد. دانشگاه‌های علوم پزشکی نیز در این راه بسیار کمک کردند.

وی با اشاره به اینکه مناطق بحرانی زیادی در قضیه معتادان متجاهر مانند خلازیر، کوه‌سنگی، اسلام‌آباد، دره فرحزاد، هرندی، خاک سفید و ... داشتیم، بیان کرد: روی مناطق بحرانی متمرکز شدیم. شهرداران این مناطق عضو قرارگاه شدند و در همه ۳۷ جلسه تمام شهرداران ما که منطقه بحرانی داشتند، شرکت کردند. این در حالی بود که شبیه این قرارگاه را باید در منطقه خود ایجاد می‌کردند.

وی با بیان اینکه شهرداران مناطق ۲، ۵، ۱۲، ۱۳، ۱۵، ۱۶ و ۱۸ عضو قرارگاه آسیب‌های اجتماعی بودند، یادآور شد: اگر همت شهرداران مناطق و قرارگاه‌های متناظر که شامل قرارگاه اصلی در مرکز و قرارگاه‌های مناطق نبود، ما نمی‌توانستیم گره از این مناطق بحرانی باز کنیم. اولویت اول ما پدیدآوردن ظرفیت بود و بعد سراغ اولویت‌هایی که در حوزه جذب روی زمین مانده بود، رفتیم.

معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران با اشاره به اینکه در تمام ساماندهی‌های سال‌های قبل یک جمعیت قابل توجهی از افراد جذب شده، مجددا به کف خیابان و پاتوق‌ها باز می‌گشتند، تاکید کرد: عمده این افراد معتادان کبر سنی و یا صغر سنی‌ها، معتادان معلول، زخم باز‌ها و بعضا زنان بودند. این افراد به دلیل اینکه جزء دایره جذب درفرایند بهبود نبودند، مرکزی هم برای ساماندهی آن‌ها وجود نداشت.

راه‌اندازی یاورشهر‌ها در تهران برای منع پذیرشی‌ها

وی در ادامه با تاکید براینکه با وجود اینکه شهرداری تهران در این حوزه مسئولیتی نداشت، اما در حوزه منع پذیرشی‌ها ورود پیدا کرد، گفت: آن چیزی که اتفاق می‌افتاد و آزار دهنده بود، عدم پذیرش معتادان دارای زخم باز بود. به همین دلیل مراکز یاور شهر را در قالب پویش امیدوافتخار در تهران راه‌اندازی کردیم.

توکلی‌زاده با بیان اینکه تمامی مراکز یاورشهر در تهران تمام منع پذیرشی‌ها را ساماندهی می‌کند، افزود: هر چند شهرداری تهران تجربه راه‌اندازی و اداره مراکز ماده ۱۶ را نداشت و بار اولی بود که در شهرداری تهران به سراغ این مساله می‌رفتیم، حساب شده حرکت کردیم. به رغم اینکه مراکز توانمندسازی بهاران را شهرداری در سال‌های گذشته راه‌اندازی کرده بود، اما راه‌اندازی و اداره مراکز ماده ۱۶ تجربه اول ما بود.

وی ادامه داد: باید مراکزی را ایجاد می‌کردیم که طبق دستور العمل‌های قوه قضائیه و ستاد مبارزه با مواد مخدر اداره می‌شد. جلسات مختلفی را با افراد، مراکز خصوصی، مددکاران و نهاد‌هایی که این تجربه را داشتند، برگزار کردیم. کارگاه‌های انتقال تجربه را ایجاد کردیم تا بدانیم مشمولان ماده ۱۶ با چه مسائلی روبه رو هستند و باید چه استاندارد‌هایی را رعایت کرد.

معاون امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری تهران بیان کرد: در این کارگاه‌ها هم متولیان و مدیران مجموعه‌های ماده ۱۶ حضور داشتند و هم مددکاران و پزشکانی که در این مراکز فعالیت می‌کردند در کنار خیرین و سمن‌هایی که در این حوزه فعال بودند حضور داشتند.

وی یادآور شد: بر اساس نتایج به دست آمده در این کارگاه‌ها ما مراکز یاور شهر را در تهران راه‌اندازی کردیم. یاور شهری که برای زخم باز در نظر گرفته شده، مدت زیادی است که میزبان بیش از ۲۰۰ نفر از افرادی است که با شدیدترین آسیب‌ها درگیر هستند. بعد از آن نیز مراکز مخصوص معتادان دارای کبر سنی راه‌اندازی شد که اکنون نزدیک به ۶۰۰ نفر در این مرکز پذیرش شده‌اند.

محمدامین توکلی‌زاده تاکید کرد: درباره صغر سنی‌ها خدا را شکر می‌کنیم که هیچ وقت مرکز آن‌ها پر نشد. هر وقت تعداد آن‌ها دورقمی می‌شد، از خانواده‌های آن‌ها دعوت کردیم و ما نیز به آن‌ها کمک کردیم به آغوش خانواده‌ها بازگردند.

وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به عملکرد شهرداری در حوزه زنان معتاد گفت: همچنین مراکز ساماندهی و پذیرش زنان معتاد را در تهران گسترش دادیم. در منطقه ۵ یک مرکز زنان با تلاش سازمان خدمات اجتماعی راه‌اندازی شد. از سوی دیگر مرکز طراوت زنان با کمک سپاه ایجاد شد و شهرداری زیر ساخت‌های لازم را در اختیار آن‌ها قرار داد و آن‌ها امکانات نرم افزاری را پای کار آوردند.

جزئیات راه‌اندازی یاورشهر جاجرود

معاون شهردار تهران افزود: از همان ابتدای فعالیت در شهرداری تهران به دنبال این بودیم که یک شهرک در حوزه آسیب‌های اجتماعی داشته باشیم که مرکز یاور شهر جاجرود را راه‌اندازی کردیم. به رغم اینکه آن‌جا پایانه تعمیرگاهی و پارکینگ اتوبوسرانی شهر تهران بود و فضا برای این کار کم داشتیم، اما معاونت حمل و نقل و شرکت واحد اتوبوسرانی با این نگاه اولویت‌داری که شهرداری تهران داشت، خود را تطبیق دادند و کمک کردند این مرکز در اختیار ما قرار گرفت.

وی ادامه داد: سازمان پارک‌ها و بوستان‌ها کار آب‌رسانی این مرکز را انجام داد و معاونت فنی و عمرانی نیز در ساخت سریع این مرکز کمک زیادی کردند. در حال حاضر مرکز جاجرود با ظرفیت پذیرش نزدیک به ۲۰۰۰ نفر کار خود را شروع کرده است.

توکلی‌زاده بیان کرد: در نظر داریم تا ظرفیت این مرکز را به ۳۵۰۰ نفر برسانیم. اگر این شهرک جامع آسیب‌های اجتماعی به طور کامل به بهره‌برداری برسد، در واقع شهرداری تهران بیشتر از تعهد خود مبنی بر ایجاد ۵ هزار تخت جدید عمل کرده است.

وی در پایان گفت: با توجه به اینکه تاکنون ۳۶ هزار ورودی به مراکز ماده ۱۶ داشتیم، اما در حوزه بهبود نسبت به سال ۱۴۰۰، ۱۰ درصد رشد داشته‌ایم.

باشگاه خبرنگاران جوان اجتماعی شهری