کشف و ضبط یک سنگ‌نگاره ۲ هزار ساله ایرانی در فرودگاه بریتانیا

ماموران فرودگاه لندن موفق به کشف و ضبط یک نقش کنده‌کاری شده دوران ساسانی به قدمت دو هزار سال شدند.

روزنامه گاردین روز شنبه ۱۲ فروردین با اعلام این خبر گفته است این نقش یک متری کنده شده از صخره‌ای متعلق به قرن سوم میلادی تاکنون ثبت نشده و بنابراین، فردی که آن را قاچاق می‌کرده، احتمالا قصد فروش در بازار سیاه را داشت.

بر اساس این گزارش، چنین نقش کنده‌کاری شده مهمی در بازارهای سیاه می‌تواند ۳۰ میلیون پوند فروخته شود.

تصویر منتشر شده نشان از نقش برجسته و شکوهمند مردی متعلق به دوران ساسانی است که اخیرا به صورت ناشیانه‌ و زمختی با تراشی زاویه‌دار از صخره‌ای در ایران بریده شده است.

گاردین می‌نویسد ماموران فرودگاه استانستد با دیدن یک بسته‌بندی تصادفی که وانمود شده بود کالای بی‌ارزشی در آن است، مشکوک شده و بعد از بررسی متوجه شده‌اند آن یک نقش باستانی با بیش از یک متر ارتفاع است.

جان سیمپسون، متصدی ارشد و باستان‌شناس در بخش خاورمیانه موزه بریتانیا، می‌گوید: «تقریباً هرگز با چنین موردی مواجه نشده‌ایم که نقشی از صخره با چنین سطحی از بی‌رحمی بریده شده باشد. آن را به طرزی باورنکردنی بد بریده و در یک جعبه کوچک و بدون بسته‌بندی مناسب قرار داده و جعبه را با میخ محکم کرده‌اند.»

با توجه به نبود نوشته‌ای روی نقش برجسته و معلوم نبودن محلی که از آنجا بریده و جدا شده است، مشخص کردن تاریخ دقیق آن سخت است، اما دوران امپراتوری ساسانی مربوط به ۲۲۴ تا ۶۵۱ میلادی است، امپراتوری که وسعت آن از شرق ایران تا بغداد و از آسیای مرکزی تا قفقاز را شامل می‌شد و رقیب امپراتوری روم بود.

سیمپسون می‌گوید اگرچه پایتخت ساسانی‌ها در تیسفون، نزدیک بغداد کنونی بود، اما به نظر می‌رسد این نقش از یک صخره در شیراز کنده شده باشد: «از آنجایی که این نقش از یک سنگ آهکی که در سراسر ایران یافت می‌شود تراشیده شده، نمی‌توان محل دقیق آن را مشخص کرد. تنها حدود ۳۰ نقش برجسته صخره‌ای ساسانی وجود دارد که قدمت بیشتر آنها به قرن سوم میلادی می‌رسد. تقریباً همه در بخش نسبتاً کوچکی از ایران و استان فارس هستند.»

به گفته او، فقدان کتیبه باعث می‌شود شناسایی فرد تصویر شده غیرممکن باشد، اما لباس و سرپوش او نشان می‌دهد فردی شاخص است: «ژست سلام و تسلیم او، با انگشت سبابه خم شده، از ویژگی‌های هنر ساسانی است که نشان از حضور جمعی از نخبگان در حضو شاه دارد. این تصویر نشان می‌دهد که نقش یاد شده بخشی از یک ترکیب بزرگتر بوده است.»

هنوز معلوم نیست چه کسی این بسته را از طریق هواپیما پست کرده و تاکنون کسی نیز در این رابطه بازداشت نشده است، اما آدرس دریافت کننده آن یک سایت اینترنتی حراجی در بریتانیا (کراون) بوده و این حراجی نیز گفته است که انتظار چنین محموله‌ای را نداشته است.

بعد از کشف این اثر باستانی، موزه بریتانیا با کسب اجازه از ایران، آن را برای سه ماه به نمایش خواهد گذاشت و سپس به موزه ملی تهران ارسال خواهد کرد.

سیدمهدی حسینی متین، کاردار سفارت جمهوری اسلامی ایران در لندن در بیانیه‌ای گفته است امیدواریم گسترش بیشتر همکاری‌ها بین موزه بریتانیا و سفارت ایران در لندن همچنان در مبارزه برای قاچاق آثار باستانی و حفاظت از میراث فرهنگی مؤثر باشد.