ورود به دوره ششم انقراض دسته‌جمعی گونه‌ها

رئیس گروه ژنتیک دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی گفت: تنوع ژنتیکی یکی از اجزای اصلی تنوع زیستی و اساس تنوع گونه و اکوسیستم است.

به گزارش ایسنا، لیلی عزالدین لو به مناسبت روز ملی ذخایر ژنتیکی با بیان این مطلب اظهارکرد: جمعیت‌ها برای سازگاری با تغییرات محیطی نیازمند تنوع ژنتیکی هستند و بر همین اساس حفظ تنوع ژنتیکی یکی از اولویت‌های سه گانه در جهان شمرده می‌شود. 

وی افزود: تنوع ژنتیکی برای حفظ بقا و پتانسیل تکامل و سازش جمعیت‌ها و گونه‌ها بسیار ارزشمند است و بقای طولانی‌مدت گونه را تضمین می‌کند و برای پایداری کل اکوسیستم اهمیت دارد، از این رو کاهش تنوع ژنتیکی به معنای کاهش توانایی جمعیت‌ها برای سازگاری با تغییرات محیطی از طریق انتخاب طبیعی است. 

عزالدین لو خاطرنشان کرد: با توجه به نرخ رو به رشد انقراض گونه‌ها، بسیاری از زیست‌شناسان معتقدند که امروزه وارد دوره ششم انقراض دسته‌جمعی گونه‌ها شده‌ایم و این سرعت رشد در طول قرن آینده، بسیار نگران کننده است. حال سوال اینجاست که چرا گونه‌های بسیار زیادی در معرض خطر انقراض هستند؟ پاسخ در بسیاری از شرایط فعالیت های انسانی است. 

رئیس گروه ژنتیک دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی یادآور شد: کشاورزی، جنگل‌تراشی، معدن‌کاری، سدسازی و شهرسازی زیستگاه تعداد بیشماری از گونه‌ها را در سرتاسر دنیا نابود کرده است. گونه‌های بسیار زیادی به دلیل ورود گونه‌های وارداتی توسط انسان به‌صورت عمدی یا غیر عمدی در معرض نابودی قرار گرفته اند. شکار، صید و تجارت گونه‌ها و اجزای آن‌ها به بهره‌برداری بی‌رویه از آن‌ها منجر شده است و بسیاری از گونه‌ها از آلودگی‌های صنعتی و کشاورزی متاثر شده‌اند. 

وی افزود: فرآیندهای تهدیدکننده بسیار متنوع هستند ولی نتیجه همه آن‌ها کاهش اندازه جمعیت‌های وحشی و کاهش تنوع ژنتیکی گونه‌ها است. تاکنون تنوع ژنتیکی در هزاران گونه مورد ارزیابی قرار گرفته است و تحلیل صدها مجموعه داده نشان می‌دهد که تنوع ژنتیکی به‌ویژه از زمان انقلاب صنعتی به بعد در حال کاهش است. 

عزالدین لو ادامه داد: در چنین شرایطی حفاظت ژنتیکی اهمیت پیدا می‌کند. نادیده گرفتن مباحث ژنتیکی در مدیریت گونه‌ها اغلب منجر به مدیریت نامطلوب شده است و در برخی موارد سبب اتخاذ تصمیمات فاجعه بار می‌شود. امروزه ژنتیک به جزء جدایی ناپذیر از علم حفاظت تبدیل شده است.

رئیس گروه ژنتیک دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی تصریح کرد: ژنتیک حفاظت یک علم جدید است که از ژنتیک تکامل (Evolutionary genetic ) منشعب شده است و برگرفته از تمام رشته های زیست‌شناسی است. در ژنتیک حفاظت از نظریه‌ها و تکنیک‌های ژنتیکی به منظور کاهش خطر انقراض گونه‌های در معرض تهدید استفاده می‌شود. 

وی خاطرنشان کرد: هدف بلندمدت ژنتیک حفاظت، حفظ گونه‌ها به‌صورت موجوداتی پویا است که قادر باشند بر تغییرات محیطی فائق آیند. ژنتیک حفاظت در شاخه‌های متعددی فعالیت می‌کند و تمرکز  آن بر بررسی عواملی است که منجر به کوچک شدن جمعیت ها می‌شود. 

عزالدین لو افزود: ژنتیک حفاظت با استفاده از آنالیزهای ژنتیک مولکولی به تشریح جنبه‌های زیست‌شناختی گونه‌هایی که به حفاظت نیازمند هستند، می‌پردازد. ژنتیک حفاظت یک دانش کمی است که نقطه قوت آن در پیش‌بینی‌هایش نهفته است.

رئیس گروه ژنتیک دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی در ادامه گفت: موضوعاتی که در ژنتیک حفاظت به آنها توجه خاص می شود عبارتند از فشار درون‌آمیزی بر تولید مثل، کاهش تنوع ژنتیکی که منجر به کاهش سازگاری گونه با تغییرات محیط می‌شود، بخش‌بندی جمعیت‌ها و کاهش جریان ژنی، رانش ژنتیکی، پالایش جهش‌های زیانبار، مدیریت ژنتیکی جمعیت‌های کوچک و محصور، رفع ابهامات تاکسونومیکی، تعریف واحدهای مدیریتی در داخل گونه‌ها و استفاده از آنالیزهای ژنتیک مولکولی در مسائل حقوقی و پزشکی قانونی.

وی افزود: یکی از پیش‌شرط‌های ضروری برای مدیریت ژنتیکی جمعیت های یک گونه، تشخیص وضعیت ژنتیکی آن‌هاست.  به عنوان مثال عواملی نظیر رانش ژنتیکی، پدیده گردنه بطری، انتخاب طبیعی و روش تولید مثل از مهمترین عوامل موثر بر تنوع ژنتیکی هستند. 

به گفته عزالدین لو، اصلی‌ترین چالش برطرف نشده در ژنتیک حفاظت، مدیریت جمعیت‌های بخش‌بندی شده جهت به حداقل رساندن پس رفت همخونی و افت تنوع ژنتیکی است. برای حداقل‌سازی خطرات انقراض، جابجایی افراد بین زیر جمعیت‌های جدا از هم یا ایجاد دالان‌هایی، جهت برقراری جریان ژنی بین آن‌ها ضروری است البته چنین امکاناتی در موارد بسیار محدود فراهم می‌شود.

وی تصریح کرد: از طرف دیگر باید به اختلاط گونه‌ها، زیرگونه‌ها یا جمعیت‌هایی که با شرایط محیطی مختلف سازگار شده‌اند نیز توجه داشت زیرا چنین آمیخته‌گری‌هایی می توانند اثرات زیانباری بر تولید مثل و بقا داشته باشد.

رئیس گروه ژنتیک دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی در ادامه گفت: حفاظت ژنتیکی یکی از روش‌های کاربردی و نسبتا دشوار حفاظت است که در آن چگونگی استفاده از داده‌های ژنتیکی برای تعیین گونه‌ها و جمعیت‌های متمایز به عنوان جمعیت‌ها و گونه‌های قابل حفاظت مورد مطالعه قرار می‌گیرد. 

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط زیست، عزالدین لو افزود: در حفاظت ژنتیکی با بهره‌گیری از ژنتیک مولکولی می‌توان برای مدیریت جمعیت‌های وحشی و یا در اسارت تصمیم‌های درستی اتخاذ کرد.

انتهای پیام