تأثیر ChatGPT و سیستم‌های مشابه در آموزش را باید بررسی کنیم

استادیار دانشکده مهندسی فنی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران با بیان این‌که تأثیر ChatGPT و سیستم‌های مشابه در آموزش را باید در راستای تغییرات پیوسته‌ای که در روند دیجیتال‌شدن زندگی شاهد آن هستیم بررسی کنیم، گفت: استفاده استارتاپ‌ها و شرکت‌های آموزش مجازی از این فناوری برای ساخت پلتفرم‌های نوین، استفاده کلاس‌های درس سنتی، معلمان و دانش‌آموزان از این فناوری‌ به‌عنوان یک منبع و ابزار کمکی، شخصی‌سازی بیشتر آموزش جهت رشد متناسب با هر فرد و تغییر در شیوه و فلسفه آموزش و ارزیابی دانش افراد از کاربردهای این فناوری در آینده است.

دکتر یدالله یعقوب‌زاده در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان این‌که پایه‌ اساسی چت‌بات، ربات گفت‌وگوکننده، مدل‌های زبانی بزرگی تحت‌عنوان GPT است، گفت: شرکت OpenAI بر روی حجم عظیمی از منابع متنی شامل متون مختلف اینترنتی، کتاب‌ها و ... به وسیله‌ پیش‌بینی کلمه‌ی بعد آموزش می‌دهد.

وی با بیان این‌که این مدل‌های زبانی می‌توانند یک متن را کلمه به کلمه تولید کنند و از معماری مبدل  (Transformer) با شمار فراوانی پارامتر بهره می‌گیرند، اظهار کرد: علاوه‌بر مدل‌های زبانی، این چت‌بات از آموزش انسانی جهت هرچه بهتر پاسخ‌دادن به پرسش‌های گوناگون و مکالمه‌محور کاربران بهره می‌گیرد. این چت‌بات به مرور هم به‌علت بهبود مدل زبانی و هم به‌علت استفاده‌ بیشتر کاربران، از کیفیت بهتری برخوردار خواهد شد.

یعقوب‌زاده با بیان این‌که چت‌بات chatGPT قابلیت پاسخگویی به پرسش‌ها و دستورات متنی متنوع و گوناگونی را دارد، افزود: به‌عنوان مثال می‌تواند برنامه‌ پایتون بنویسد، برنامه‌ غذایی مختص مشخصات وزنی - قدی شما را بدهد، شعر بگوید، مقاله‌ با طول مشخص بنویسد، جملات را ویرایش کند، اشتباه خودش را قبول و تصحیح کند.

این متخصص هوش مصنوعی با بیان این‌که دقت مناسب و حس جالب مکالمه با یک عامل AI در کنار در دسترس بودن این چت‌بات باعث محبوبیت فراوانش در میان مردم جهان شده است، تصریح کرد: دسترسی به این چت‌بات از طریق لینک https://chat.openai.com/chat ممکن است. به یک ایمیل و شماره تلفن(غیر ایران) نیاز دارد و از طریق مرورگرها قابل استفاده است. در نتیجه، نیازی به نصب برنامه خاصی بر روی گوشی و کامپیوتر ندارد. همچنین «چت‌بات بینگ» در bing.com در دسترس است که فناوری و مدلی مشابه chatGPT را پشتیبانی می‌کند.

دکتر یعقوب‌زاده درباره کاربرد این فناوری در آموزش با بیان این‌که سیستم ChatGPT می‌تواند از راه‌های گوناگونی بر روند آموزش تأثیرگذار باشد، افزود: چه دانش‌آموزان و چه معلمان می‌توانند از این سیستم استفاده کنند.

وی گفت: معلمان می‌توانند از آن به‌عنوان یک منبع یا ابزار کمکی جهت بهبود مطالب آموزشی خود استفاده کنند. در این جهت،‌ معلمان از پیشنهادات ChatGPT برای یک مطلب خاص درسی می‌توانند بهره گیرند. این مورد، در ادامه استفاده‌ای است که از فناوری‌های موجود مانند جستجوی گوگل می‌شود اما تفاوت‌های عمده‌ای نیز دارد. به‌عنوان مثال، اگر در خصوص ارتباط بین چند موضوع مختلف از گوگل بپرسیم، با یک سری منبع رتبه‌بندی شده مواجه هستیم که باید پاسخ مربوطه را در آن‌ها بگردیم و یا استنتاج را خودمان انجام دهیم. اما ChatGPT این توانایی را دارد که پاسخ این پرسش را در یک پاراگراف یا بیشتر، برایمان شرح دهد. این به معنی آن است که برخی وظایف ذهنی و شناختی معلمان می‌تواند توسط این سیستم‌ها انجام گیرد.

استادیار دانشکده مهندسی فنی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران با بیان این‌که همچنین معلمان می‌توانند برای ارزیابی از این گونه سیستم‌ها کمک بگیرند، توضیح داد: به‌عنوان مثال در تدریس تاریخ از دانش‌آموز خواسته‌ شده در خصوص مقایسه دو دوره تاریخی یک پاراگراف بنویسد. حال معلم می‌تواند این پاراگراف را با توضیحات اضافه(مانند چگونگی تصحیح و عوامل مؤثر در ارزیابی) به سیستم بدهد و ارزیابی آن را دریافت کند. همچنین در بسیاری از دروس مانند آموزش زبان‌ انگلیسی، ChatGPT می‌تواند ارزیابی به همراه بازخورد مناسب را در اختیار دانش‌آموزان و معلم قرار دهد و به این ترتیب بخش عمده‌ای از زمان معلم صرفه‌جویی شود. این زمان صرفه‌جویی‌شده قاعدتاً می‌تواند در جهت بهبود کیفیت کار معلم به کار بیاید.

دکتر یعقوب‌زاده با بیان این‌که دانش‌آموزان هم می‌توانند از ChatGPT استفاده‌های مختلفی داشته باشند، خاطرنشان کرد: از آن جمله هم به‌عنوان یک منبع و ابزار اضافه جهت یافتن پاسخ پرسش‌های خود، هم جهت انجام تکالیف و بازخورد گرفتن است. قابلیت‌ تعاملی این قبیل سیستم‌ها به دانش‌آموز این امکان را می‌دهد که یادگیری گسترده‌تر و عمیق‌تری از موضوعات داشته باشد.

ایجاد و گسترش توانایی تفکر انتقادی و پرسشگری از قابلیت‌های این فناوری است

وی گفت: یکی از تغییراتی که استفاده از این فناوری می‌تواند ایجاد کند، گسترش توانایی تفکر انتقادی و پرسشگری است. این یکی از ویژگی‌هایی است که دانش‌آموزان امروزی با توجه به گسترش و دسترسی اطلاعات عظیم به آن احتیاج دارند و باید در جریان آموزش تجربه کنند.

این متخصص هوش مصنوعی در ادامه خاطرنشان کرد: به‌طور کلی باید ببینیم اهداف اولیه و بنیادین آموزش و کلاس‌های درس اساساً چه هستند و بعد از آن، در مورد این فکر کنیم که ابزارهایی مانند ChatGPT آیا رسیدن به این اهداف را تسهیل می‌بخشند یا خیر. به‌عنوان مثال، شاید این نحوه ارزیابی‌ موجود که اکثراً شامل ارزیابی منابع حفظی دانش‌آموزان می‌شود، روشی مناسب جهت رسیدن به هدف آموزش نباشد و بازنگری نیاز داشته باشد.

دکتر یعقوب‌زاده افزود: همچنین باید در استفاده از این قبیل سیستم‌ها نکات مختلفی را در نظر داشت. به‌عنوان نمونه ChatGPT در موارد مختلف ممکن است پاسخ اشتباهی بدهد. پس باید بفهمیم که در چه مواردی این سیستم کاربرد دارد. به این ترتیب، ما برای استفاده بهینه از این ابزار، به آموزش اختصاصی نیاز داریم. معلمان باید خود ابتدا از این امر آگاه باشند و سپس نسبت به آموزش آن به دانش‌آموزان توجه داشته باشند.

وی با بیان این‌که در ایران هم می‌توان از این قبیل سیستم‌ها استفاده کرد، توضیح داد: البته دقت مدل ChatGPT به‌طور خاص بر روی زبان فارسی بسیار خوب نیست، اما به هرحال می‌توان از قابلیت‌های آن چه به‌صورت مستقیم و چه به‌صورت ترجمه به انگلیسی استفاده کرد. یکی از مشکلات البته محدودیت دسترسی به این سیستم به‌علت تحریم کشور است که البته راه‌هایی جهت دورزدن آن وجود دارد. همچنین ما شاهد نمونه‌های مختلفی از سیستم‌های ChatGPT هستیم مانند چت بینگ که به مرور هم کیفیت بهتری پیدا می‌کنند و هم پشتیبانی بهتری از زبان فارسی خواهند داشت. بنابراین شاید بهتر باشد که هرچه سریع‌تر خود را برای این نسل از فناوری آماده کنیم.

این متخصص هوش مصنوعی افزود: با توجه به این‌که این ابزار دیجیتال است و به دانش هر چند محدود ارتباط مجازی نیاز دارد، نسل Z (این نسل از همان ابتدای کودکی وقتی چشمان خود را به روی دنیا گشودند، توانستند پیشرفت اینترنت و سایر ابزارهای هوشمند دنیا را ببینند) یا هر شخصی با این ویژگی‌ها راحت‌تر می‌تواند استفاده کند. امروزه اکثر افراد خصوصاً به‌علت دوران تجربه همه‌گیری کرونا با قابلیت‌های موجود در فضای مجازی آشنا شده‌اند. این آشنایی به آن‌ها کمک می‌کند تا راحت‌تر بتوانند از فناوری‌های نوینی مانند ChatGPT استفاده کنند. به مرور و با ارائه‌ی واسط‌های کاربری متنوع‌تر و فراگیری استفاده از این فناوری‌ها، چالش‌های بهره‌گیری عمومی کمتر می‌شود، مشابه آنچه در فناوری‌های دیگر مانند اینترنت، مرورگرها، جستجوگرها و ... مشاهده کردیم. 

دکتر یعقوب‌زاده با بیان این‌که تأثیر ChatGPT و سیستم‌های مشابه در آموزش را باید در راستای تغییرات پیوسته‌ای که در روند دیجیتال‌شدن زندگی شاهد آن هستیم بررسی کنیم، گفت: تغییراتی که سال‌هاست گاه آهسته و گاه پرشتاب در حال انجام است. ایجاد فناوری‌های انقلابی مانندChatGPT به شتاب این تغییرات می‌افزاید. حتی می‌تواند باعث تغییرات معناداری در طراحی روش‌های تعاملی مجازی شود. این گونه‌ سیستم‌ها به‌همراه سایر منابع و روش‌های آموزش مجازی می‌توانند برخی کلاس‌های سنتی را به‌صورت کلی جایگزین کنند و یا حداقل یک جایگزین بسیار خوب به‌شمار بیایند.

وی گسترش و بهبود عملکرد این فناوری برای پردازش و تولید همزمان متن، صوت و تصویر و فهم بهتر قابلیت‌ها و محدودیت‌های این فناوری از سوی مردم و متخصصان را از کاربردهای دیگر این فناوری در آموزش برشمرد و افزود: استفاده استارتاپ‌ها و شرکت‌های آموزش مجازی از این فناوری برای ساخت پلتفرم‌های نوین، استفاده کلاس‌های درس سنتی، معلمان و دانش‌آموزان از این فناوری‌ به‌عنوان یک منبع و ابزار کمکی، شخصی‌سازی بیشتر آموزش جهت رشد متناسب با هر فرد و تغییر در شیوه و فلسفه آموزش و ارزیابی دانش افراد از دیگر کاربردهای آن در آینده است.

انتهای پیام