کیومرث پوراحمد بدرود حیات گفت / مروری بر آثار پوراحمد

کیومرث پوراحمد کارگردان باسابقه سینمای ایران صبح امروز با بر جای گذاشتن یک دست نوشته، دارفانی را وداع گفت.

به گزارش «تابناک»، کیومرث پوراحمد کارگردان سینما و تلویزیون صبح امروز شانزده فروردین ماه در ویلای یکی از دوستانش درگذشت‌. مرکز اطلاع‌رسانی پلیس در اطلاعیه‌ای که برای مرگ کیومرث پوراحمد، کارگردان سینما و تلویزیون کشورمان منتشر کرده، آورده است:‌ «در پی اعلام یک فقره خبر فوت مشکوک فردی سالخورده در دهکده ساحلی بندرانزلی به مرکز فوریت‌های پلیسی ۱۱۰، موضوع در دستور کار کارآگاهان پلیس آگاهی شهرستان بندرانزلی قرار گرفت. با توجه به اهمیت رخ داد، بلافاصله اکیپ پلیس آگاهی برای بررسی صحت و سقم موضوع در محل  حادثه حضور پیدا کردند که با جسد بی جان کارگردان نام آشنای کشورمان آقای کیومرث پور احمد مواجه شدند. در حال حاضر یافته‌های پلیس حاکی از آن است که در کنار جسد مرحوم پوراحمد دست نوشته‌ای کشف شده است که متاسفانه حکایت از اقدام وی به خودکشی دارد. تلاش کارآگاهان پلیس برای بررسی دقیق علت انگیزه احتمالی متوفی در اقدام به خودکشی، ادامه دارد.»

کیومرث پوراحمد متولد سال ۱۳۲۸ در نجف آباد اصفهان بود. مادرش پروین‌دخت یزدانیان، بی‌بی مشهور و محبوب قصه‌های مجید بود و پدرش خدابخش پوراحمد. او کودک درون‌گرایی بود و بیشتر به کتاب‌ها علاقه داشت. او درباره این بخش از دوران زندگی‌اش گفته بود: «ما نجف‌آبادی هستیم و من آن‌جا به دنیا آمدم، اصفهان که آمدیم در مدرسه و محله لهجه مرا مسخره می‌کردند، چون لهجه ما با اصفهانی‌ها فرق دارد. من هم از لهجه اصفهانی خوشم نمی‌آمد، لکنت زبان هم داشتم، به همین خاطر همه‌اش در خانه بودم و مشق می‌نوشتم و به مادرم کمک می‌کردم. تا سنم رفت بالاتر و با کتاب آشنا شدم. درسم خیلی خوب نبود، فضای مدرسه زمان ما خیلی بد و تلخ بود، من لکنت زبان داشتم و زبانم می‌گرفت، فارسی را باید از رو می‌خواندیم و من زبانم می‌گرفت، معلم با چوب می‌زد توی سرم و می‌گفت چرا ادا اطوار درمی‌آوری، یا انشا که می‌خواندم زبانم می‌گرفت و…»

پوراحمد فعالیت خود را در سینما با نقدنویسی آغاز کرد و از 1353 با دستیاری در مجموعه تلویزیونی آتش بدون دود وارد سینما شد. او با فیلم بی بی چلچله شروع قدرتمندی داشت و سریال «قصه‌های مجید» که از دل آن چند فیلم بیرون آمد، او را نزد مردم به شکل فراگیری شناساند. فیلم شب یلدا الهام‌گرفته از زندگی خود اوست.

فیلم سینمایی «پرونده باز است» آخرین ساخته زنده‌یاد پوراحمد بود که اسفندماه سال گذشته در چهل‌ویکمین جشنواره فیلم فجر رونمایی شد.

«تابناک» این ضایعه را به خانواده پوراحمد و جامعه هنری کشور تسلیت می‌گوید.

 

 

مرور تصویری مهم‌ترین آثار کیومرث پوراحمد

بی بی چلچله

فیلم سینمایی «بی‌بی چلچله» به کارگردانی و نویسندگی کیومرث پوراحمد محصول سال 1363 است. مجيد با مادرش در خانه ناپدری زندگی می‌كند كه او را می‌آزارد. مجيد مخفيانه سوار كاميون جوادآقا می‌شود، اما جوادآقا او را سرزنش می‌كند و گوشمالی‌اش می‌دهد. مجيد كينه جوادآقا را به دل مي گیرد و عهد می‌كند كه او را بكشد. برای آماده كردن خود نزد پهلوانی شاگردی می‌كند و در اوقات فراغت برای درختی درددل مي كند. جواد آقا متوجه كمبودهای عاطفی مجيد می‌شود و در اندک مدتی رابطه‌ای عميق ميان آن دو برقرار می‌شود. مجيد كه ناپدری‌اش او را در كارگاه چوب بری به كار گمارده است از خانه مي گريزد و از جواد آقا می‌خواهد كه او را به عنوان پسرخوانده از ناپدری‌اش بخرد. اما جواد آقا در تصادف كاميونش با قطار كشته می‌شود و مجيد، وقتی كه بزرگ می‌شود درمی‌يابد كه جواد آقا پدرش بوده است. داستان این فیلم برگرفته از رمان درخت زیبای من، ژوزه مائورو ده واسکونسلوس اثر نویسنده برزیلی است. فیلم درخت زیبای من نیز در سال 2012 بر اساس همین رمان ساخته شده است. داوود رشیدی، علیرضا شجاع نوری، آرش میراحمدی، علی خان، سیامک اطلسی، معصومه تقی پور، عباس مختاری، شعله امانی، حبيب اله الهياری، شعله امانی و نادر كريمان در این فیلم مقابل دوربین فرهاد صبا و حسين جعفريان بازی کردند. داوود رشید بازیگر این فیلم سینمایی پس از حضور در این فیلم و به واسطه حضور در یک مهمانی در حاشیه تولید این فیلم سینمایی، برای مدت نه سال از فعالیت سینمایی منع شد و در تلویزیون نقش آفرینی کرد. ثمره این دوران، سریال هزاردستان است. موسیقی متن این اثر را کامبیز روشن روان ساخت و شیرین وحیدی تدوین آنها را برعهده داشت.

 

تاتوره

فیلم تاتوره به کارگردانی و نویسندگی کیومرث پوراحمد محصول 1363 است. گرگو آمريكایی مستی به نام رپ را از دريا نجات می‌دهد و او را به خانه می‌برد. در غيبت گرگو، رپ درصدد تجاوز به همسرش، مرواريد، برمی‌آيد. گرگو سر می‌رسد و آمريكایی را به باد كتک می‌گيرد. نقشه گرگو برای ساختن قهوه خانه با شكست روبه رو می‌شود و در یک شركت راه سازی، كه رپ از مهندسان آن است، شروع به كار می‌كند. مهندس صادقی، كه در همان شركت كار می‌كند و مخالف كارفرما است، كارگران را از ستمی كه متحمل می‌شوند آگاه می‌سازد، اما خود به دست عوامل كارفرما كشته می‌شود. پس از ماجراهایی كارگران، كه قرار است در مراسم استقبال از مقام‌های مملكتی شركت كنند، سر به شورش برمی‌دارند. گرگو و یکی از دوستانش، كه به عنوان مسبب شورش شناخته شده‌اند، می‌گريزند و چندی بعد اهالی جسد آن دو را بر شن‌های ساحل می‌يابند. داوود رشیدی، پروانه معصومی، اسماعیل داورفر، سیامک اطلسی، ضیاء امیری، علی قربانی، علی دشتی، تقی بیرجندی، علی اکبر دهقانی، رمضان امیری، حبیب اله الهیاری، اکبر آبو، بیژن ساعی و امیرحسین قاسمی در این فیلم مقابل دوربین حسين جعفريان بازی کردند. كامبيز روشن روان موسیقی متن این فیلم را ساخت و عباس گنجوي این اثر را تدوین کرد.

 

لنگرگاه

فیلم لنگرگاه به کارگردانی و نویسندگی کیومرث پوراحمد محصول سال 1367 است. دو برادر به نام‌های احمد و بهمن به دلیل رفتار خشن پدر از خانه می‌گریزند و به بندر عباس می‌روند. با حمزه، که در مسافر خانه کار می‌کند، آشنا می‌شوند و با تهیه و فروش اجناس قاچاق ارتزاق می‌کنند. در این کار با موسی، قاچاقچی هروئین آشنا می‌شوند. پدر احمد و بهمن از روی عکسی که پسرانش برای مادر فرستاده‌اند آنها را در بندرعباس می‌یابد و به کمک ماموران موسی و همکارانش را گرفتار می‌کند. احمد و بهمن به آغوش خانواده باز می‌گردند. جهانگیر الماسی، علیرضا خمسه، محمد برسوزیان، فرهاد حمیدی، مهوش افشار پناه و اسماعیل داور فر در این فیلم مقابل دوربین بازی کردند. ناصر چشم آذر موسیقی متن این فیلم را ساخت و کیومرث پور احمد این اثر را تدوین کرد.

 

شکار خاموش

فیلم سینمایی «شکار خاموش» به نویسندگی و کارگردانی کیومرث پوراحمد محصول سال 1368 است. این فیلم داستان یک شکاربان، مالک و سرمایه‌دار بزرگ، معلم مدرسه و مأمور نیروی انتظامی است که هر یک از دیگری دلخوشی ندارد و حضور آنها در فیلم داستان‌هایی را خلق می‌کنند. مهدی هاشمی، علیرضا خمسه، گلاب آدینه، سیروس گرجستانی، فرخ‌لقا هوشمند، محمدتقی شریفی نوری، فرهاد حمیدی، رضا صفایی‌پور، رضا نوروزی و محمدسام قریبیان در این فیلم سینمایی مقابل دوربین کمال مطیعی و محسن ذوالانوار بازی کردند. ناصر چشم‌آذر موسیقی متن این فیلم را ساخت و کیومرث پوراحمد این اثر را تدوین کرد.

 

شرم

شرم فیلمی به کارگردانی کیومرث پوراحمد و در ادامه سریال داستان‌های مجید و محصول سال 1370 است. مجید هزینه حمل یک فرش را به خانه یک فرش فروش می‌دهد و اکنون شرم دارد که هزینه را از فرش فروش طلب کند. مهدی باقربیگی، جهانبخش سلطانی، پروین دخت یزدانیان، علیمراد کیوانداریان، عطا یزدانی در این فیلم سینمایی مقابل دوربین فریدون مسروری نقش آفرینی کردند.

 

سفرنامه شیراز

فیلم سفرنامه شیراز به کارگردانی و نویسندگی کیومرث پوراحمد بر اساس کتابی از هوشنگ مرادی کرمانی محصول سال 1371 است. مجيد در تدارک سفر به شيراز است كه اولين سفر اوست. او برنامه‌های زيادی برای سفرش دارد ولی همه چيز برخلاف پيش بينی او پيش می‌رود. مهدی باقربیگی، جهانبخش سلطانی، پروین‌دخت یزدانیان، امیر حکیمی و عباس منتجم شیرازی در این فیلم مقابل دوربین فريدون مسروري بازی کردند و کیومرث پوراحمد این اثر را تدوین کرد.

 

نان و شعر

 نان و شعر به کارگردان کیومرث پوراحمد محصول سال 1372 است. «مجید» که در نانوایی کار می‌کند، شعر می‌سراید و شعرهایش را برای چاپ به مجله‌ها می‌فرستد. او تصادفاً چند صفحه از رمان «بینوایان» هوگو را به دست می‌آورد و برای تهیهٔ خود کتاب به کتابخانه می‌رود. اما مسئولان کتابخانه به این دلیل که مجید عضو کتابخانه نیست کتاب را به او امانت نمی‌دهند. مجید یکی از کتاب‌های شوهر خواهرش آقاکمال را به کتابخانه می‌برد و با کتاب «بینوایان» عوض می‌کند، غافل از آن که لای کتاب آقاکمال یک چک 635 هزارتومانی است. یک کارگردان تلویزیون کتاب را به امانت می‌گیرد، و مجید به دنبال کارگردان به محل فیلمبرداری می‌رود و کتاب را به دست می‌آورد، اما چک را نمی‌یابد... . پروین دخت یزدانیان، مهدی باقربیگی، جمشید صدری، محمدعلی میانداری و آسیه کلانی در این فیلم سینمایی مقابل دوربین پرویز ملک زاده نقش آفرینی کرده‌اند.

 

به خاطر هانیه

فیلم سینمایی «به خاطر هانیه» به کارگردانی کیومرث پوراحمد، محصول سال 1373 است. ناخدا علو با چهارده مرد ديگر براي صيد به دريا مي روند ولي همه به جز ناخدا صيد دريا مي شوند و مردم ناخدا را مسبب مرگ عزيزانشان مي دانند و به او و خانواده اش حمله مي كنند و در اين بين دختر خردسال ناخدا هانيه فلج مي شود،‌ ناخدا و خانواده اش تنگك را ترك مي كنند و به بوشهر مي روند. ناخدا علو نذر كرده كه شب دهم محرم تا صبح دمام بزند تا هانيه شفا يابد اما مرگ امانش نمي دهد. پس از ناخدا پسر او تصميم مي گيرد تا نذر پدر را ادامه دهد... . مهوش افشارپناه، عباس عالیزاده، علی قربانی، مهدی فقیه، آمنه بارانی و رحیم هودی در این فیلم سینمایی مقابل دوربین پرویز ملک زاده نقش آفرینی کردند. محمدرضا علیقلی موسیقی متن این فیلم را ساخت و پوراحمد شخصاً این فیلم را تدوین کرد.

 

خواهران غریب

«خواهران غریب»، هجدهمین فیلم سینمایی کیومرث پوراحمد در مقام کارگردان سینما و محصول سال 1374 است. پوراحمد و اصغر عبداللهی این فیلم را بر اساس رمان خواهران غریب اریش کستنر نوشتند. نرگس و نسرین دو دختر دبستانی در جشن مدرسه‌ها یکدیگر را می‌بینند و پی می‌برند که خواهران دوقلو هستند و پدر آهنگسازشان در گذشته از مادر آنها که خیاطی می‌کند، جدا شده بوده اما این ماجرا را هرگز به آنها نگفته بودند. یکی از آنان نزد مادرشان و دیگری نزد پدرشان زندگی می‌کرده‌است. آنان تصمیم می‌گیرند تا جایشان را عوض کنند، به دلیل شباهت بسیار این دو خواهر دوقلو پدر و مادر متوجه موضوع نمی‌شوند. پدر قراراست با همکار و نامزدش، ثریا ازدواج کند. دخترها تصمیم می‌گیرند ثریا را از این کار بازدارند که پدر و مادرشان دوباره باهم ازدواج کنند، دخترها وانمود می‌کنند که گم شده‌اند تا پدر و مادر برای یافتن آنها با یکدیگر دیدار کنند و به اجبار با هم به دنبالشان بگردند. بچه‌ها که در خانه مادربزرگ پنهان شده‌اند با همکاری مادربزرگ موفق به انجام این کار می‌شوند. پدر و مادر که تا صبح با خودرو همه جای شهر را گشته‌اند، و دیگر اختلافات را کنار گذاشته‌اند، به خانه مادربزرگ می‌آیند. دو خواهر باعث می‌شوند که خانواده دوباره شکل بگیرد. خسرو شکیبایی، افسانه بایگان، پرویندخت یزدانیان، لادن طباطبائی و الهام و الهه علی‌یاری در این فیلم سینمایی مقابل دوربین داریوش عیاری رفتند بازی کردند. ناصر چشم آذر موسیقی متن این فیلم را ساخت و کیومرث پوراحمد نیز این اثر را تدوین کرد. این فیلم برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی و بهترین طراحی صحنه و لباس از چهاردهمین جشنواره فیلم فجر شد.

 

 گل یخ

«گل یخ» چهاردهمین محصول سال 1383 است. ترگل که زندگی خانوادگی خوبی ندارد دلبسته عباس است، اما پدرش با ازدواج آن‌ها مخالف است ترگل از خانه می‌گریزد و با عباس ازدواج می‌کند. عباس که قصد دارد برای کار به جزیره کیش برود، ترگل را نزد مادرش به روستا می‌فرستد… این فیلم یکی از اولین بازیهای الناز شاکردوست در عرصه سینما به حساب می آید. الناز شاکردوست با بازی در نقش همسر محمدرضا گلزار در این فیلم توانست به شهرت برسد. گوهر خیراندیش، محمدرضا گلزار، ویشکا آسایش، الناز شاکردوست، آلما اسکویی، مهدی صباغی، بابک نوری، فریده سپاه‌منصور، میثم معراجی، مجید کرباسیان، افشین رضایی، نوبر قنبریان، سحر جهانگرد و لیما پرشه در این فیلم سینمایی مقابل دوربین امیر کریمی بازی کردند. حمیدرضا حامی به عنوان خواننده اهنگهای من و گنجشکهای خونه، غم تنهایی در این فیلم خواند. فردین خلعتبری موسیقی متن این فیلم را ساخت و کیومرث پوراحمد شخصاً این فیلم را تدوین کرد.

 

اتوبوس شب

فیلم سینمایی «اتوبوس شب» به نویسندگی و کارگردانی کیومرث پوراحمد محصول سال 1385 است. نوجوان رزمنده‌ای بايد به تنهايی چندين اسير عراقی را به پشت جبهه منتقل كند، اما در اين مسیر با مشكلاتی مواجه می‌شود... . پوراحمد قصه اتوبوس شب را در طول 9 ماه، پنج بار بازنویسی کرده‌است. این کارگردان که این فیلم را بر اساس داستان‌های شهر جنگی اثر حبیب احمدزاده، نوشته و ساخته، در این باره گفته است: «وقتی این کتاب را مطالعه کردم، داستان نوجوانی که چهل اسیر را از آبادان به ماهشهر می‌برد، به قدری گیرا و جذاب بود که مرا به دنبال خود کشاند و گفت مرا بساز.» خسرو شکیبایی، محمدرضا فروتن، الناز شاکردوست، کوروش سلیمانی، امیرمحمد زند، مهرداد صدیقیان و احمد کاوری در این فیلم مقابل دوربین مهدی جعفری بازی کردند. فردین خلعتبری موسیقی متن این اثر را ساخت و کیومرث پوراحمد و بهرام دهقان این فیلم را تدوین کردند.

 

شب یلدا

فیلم سینمایی «شب یلدا» به کارگردانی کیومرث پوراحمد و کیومرث پوراحمد با مشاوره کامبوزیا پرتوی محصول سال 1390 است. حامد علی‌رغم علاقه بسیار به همسرش مهناز و فرزندش نازی، آن‌ها را پس از ده سال زندگی مشترک به خارج از کشور می‌فرستد. بهانه مهناز برای سفر، آزادی بیشتر است، اما پس از خروج از کشور، رفتارهای مشکوکی از او سر می‌زند. دوستان حامد در خارج به او اطلاع می‌دهند که مهناز با فردی به نام «آقای شریف» از دوستان قدیمی حامد در ارتباط است. حامد که از نظر روحی بسیار حساس شده، به همسرش بدگمان می‌شود و خود را در خانه حبس می‌کند. در این مدت، او بطور اتفاقی و به صورت تلفنی، با زنی مطلقه به نام «پریا فردوسی» آشنا می‌شود و به توصیه پریا، به مرور گذشته‌اش می‌پردازد. او به تدریج درمی‌یابد که مهناز او را دوست نداشته و بدون عشق با او زندگی کرده‌ است. مهناز پس از مدتی، تلفنی به حامد اطلاع می‌دهد که برای گرفتن اقامت، باید از حامد طلاق بگیرد و به عقد شریف دربیاید. حامد یک سال را در وضعیت سردرگمی و افسردگی می‌گذراند. محمدرضا فروتن، الهام چرخنده، هیلدا هاشم‌پور، پروین‌ دخت یزدانیان، مریم پوراحمد، محمد جعفریه، محمدحسین سعدآبادی، ولی اله رهبر و... در این فیلم مقابل دوربین حسین جعفریان بازی کردند. حمیدرضا یراقچیان و پری ملکی موسیقی متن این اثر را ساختند و کیومرث پوراحمد این فیلم را تدوین کرد.

 

کفشهایم کو؟

«کفشهایم کو؟» به کارگردانی کیومرث پوراحمد محصول سال 1394 است. حبيب کاوه کارخانه دار قديمى مبتلا به بيمارى آلزايمر است. خانواده اش او را ترک نموده اند. با بازگشت دختر حبیب به ايران اتفاقاتى مى افتد و از برخی از زخم‌های او پرده برداشته می‌شود. رضا کیانیان، رویا نونهالی، مجید مظفری، بهاره کیان افشار، مینا وحید، منصوره وافری و... در این فیلم سینمایی مقابل دوربین علیرضا زرین‌دست نقش آفرینی کردند. فردین خلعتبری موسیقی متن این فیلم را ساخت و میثم مولایی این اثر را تدوین کرد.