"گلی‌گشو" در بوشهر، "قرقیعان" در بحرین

ایسنا/بوشهر رمضان که به نیمه می‌رسد مصادف با سالروز ولادت امام حسن مجتبی (ع)، آئین گره‌گشا یا به زبان محلی گرگیعان، قرقیعان، گره‌گُشو یا گلی گُشو که یکی از قدیمی‌ترین آئین‌های مردم استان بوشهر در ماه مبارک رمضان با همکاری کودکان و نوجوانان برگزار می‌شود.

گلی‌گشو آئینی برگرفته از رفتار حسنه امام حسن (ع) در کمک به نیازمندان بوده است و ریشه در فرهنگ، آداب رسوم و باورهای مردم دارد.

برخی منابع شفاهی بر این باورند که آئین گره گُشو برای هیچ منظوری نبوده مگر خوشحالی شیعیان و گشوده شدن گره انتظار و امیدواری آنان پس از زاده شدن حضرت امام حسن (ع)، چون برخی دشمنان رسول‌الله (ص) از جمله عاص بن وائل سهمی آن حضرت را به‌خاطر نداشتن و نماندن پسر بلاعقب می‌خواندند، بعدها که امام حسن (ع) به دنیا آمد به میمنت و مبارک روزی تولد امام حسن (ع) جشنی گرفته شد به نام جشن گره گُشو.

پس از افطار کودکان و نوجوانان با کیسه‌هایی که خانواده برایشان تهیه کرده‌اند به کوچه می‌روند و در خانه‌ها یکی‌یکی می‌زنند و درخواست مواد غذایی می‌کنند، پس از آن شعر "خونه گچی پُر همه چی" می‌خوانند سپس در خانه بعدی می‌روند اگر خانه‌ای در را باز نکرد شعر "خونه گدا هیچ هم ندا" می‌خوانند این مراسم تا نیمه شب ادامه دارد.

"گلی گشو" ماهیتی کودکانه دارد

یک پژوهشگر تاریخ، میراث فرهنگی و زبان‌های باستانی در گفت‌وگو با ایسنا اظهار کرد: آئین گِره گشو در پانزدهمین روز از ماه رمضان در بوشهر و شهرستان‌های تابعه: گناوه، دیلم، بندر ریگ و کنگان، عسلویه، دیر، خارگ، مناطق عرب زبان و همچنین کشورهای حاشیه خلیج فارس عربستان، قطر، کویت، عمان و ... برگزار می‌شود.

الهه غریب زاده اضافه کرد: این آئین در کشورهای محتلف با نام‌های گوناگونی اجرا می‌شود؛ برای مثال در عمان به قرنقاشوه ،قرنقعوه ،قرقیعان ،قرقاعون، در امارات متحده عربی، عربستان سعودی و کویت با عنوان قرقعیان و در قطر به نام‌های قرقعیان و قرنقعوه اجرا می‌شود.

وی تصریح کرد: این آئین که بیشتر ماهیت کودکانه دارد و در باور مردم منطقه برای گره گشایی مشکلات است. در بوشهر و در برخی مناطق تابعه، بعد از افطار کودکان به صورت دسته جمعی به درب خانه‌ها رفته و از صاحب خانه طلب گِره گشو می‌کنند. صاحب خانه نیز با مواد خوراکی از قبیل آجیل، خوراکی وشیرینی (تخم هندوانه بو داده، نخودچی، بادام، کشمش، زولبیا و بامیه) از آن‌ها پذیرایی می‌کند و در کیسه آن‌ها می‌ریزد.

وی انوان کرد: اگر صاحب خانه‌ای به آن‌ها خوراکی بدهد به منظور قدردانی همگی با هم شعار «خونه گچی، پر همه چی» سر می‌دهند. اما اگر خانه‌ای مراسم گره گشو را برگزار نکند یا فراموش کرده باشد چیزی تدارک ببیند، با شعار «خونه گدا، هیچیش ندا» صاحب خانه را رسوا می‌کنند.

به گفته این نویسنده بوشهری، این آئین در کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز مرسوم است؛ به عنوان مثال در بحرین به آن "قرقیعان" گفته می‌شود.

آئین قرقیعان در بحرین

خانم عادله، ساکن بحرین نیز درباره این مراسم به خبرنگار ایسنا این گونه گفت: "قرقیعان" در هر محله‌ای به صورت جداگانه انجام می‌شود و بچه‌ها یکی یکی به در خانه‌ها می‌روند. در برخی محله‌ها هم میزهای به نام "مضیف" می‌گذارند و روی آن انواع شیرینی‌ها گذاشته می‌شود (مشابه شربت‌ها و شیرینی‌های صلواتی در ایران). این میزها در نیمه شعبان و نیمه رمضان آماده می‌شود.

وی افزود: در بحرین کیف‌های کیسه‌ای مخصوص آئین "قرقیعان" برای بچه‌ها دوخته و به فروش می‌رسد و آجیل‌های سنتی مثل بادام زمینی با پوست، آدامس، شکلات و... در کیسه‌ها گذاشته می‌شود.

به گفته خانم عادله، برای بچه‌ای که تازه متولد شده و اولین رمضان را تجربه می‌کند گیوه‌های کوچک می‌دوزند. بچه‌ها لباس‌های محلی می‌پوشند حتی زنان لباس سنتی می‌پوشند و آرایش کرده برای این مراسم آماده می‌شوند.

وی افزود: این مراسم همچنین به صورت مفصل در ماتم‌ها (همان حسینیه ها) هم انجام می‌شود.

به گزارش ایسنا، آئین گره گشا در سال ۱۳۹۵ به عنوان میراث ناملموس به نام استان بوشهر ثبت ملی شده است.

انتهای پیام