مینا کاری؛ هنرنمایی رنگ روی مس/ کوره‌هایی که خاموش شده

ایسنا/قم یک هنرمند بیان کرد: عرضه و تقاضا با همدیگر مطابقت ندارد و تعادل بازار را برهم زده است. متاسفانه با این شرایط اکثر هنرمندان میناکار به سمت شغل دوم مثل اسنپ رفته‌اند؛ اکثر کوره ها جمع شده، کوره ای که ۱۰۰۰قطعه در هفته تولید داشته اکنون خاموش شده و این غم انگیز است.

ناهید دباغ ورنوسفادرانی دانشجوی ارشد صنایع دستی و هنرمند فعال در رشته مینا کاری در گفت‌وگو با ایسنا، عنوان کرد: بیش از ۲۵ سال سابقه فعالیت در هنر نقاشی را دارم و تقریبا ۱۵ سال به صورت مستمر و متمرکز در رشته مینا کاری فعالیت می‌کنم.

دباغ بیان کرد: هنر مینا کاری، قطعات فلزی را بر قطعه فلزی دیگری قرار دادن است. پیشینه هنر مینا کاری؛ هنر فلز و آتش در ایران به زمان هخامنشیان می‌رسد و در زمان ساسانیان دچار تحولی بزرگ می‌شود. با بررسی میناکاری‌های بیزانس کارشناسان به این مسئله پی بردند که این هنر ابتدا در ایران بوده و بعد به اروپا راه یافته است.

 وی ادامه داد: گلدان، بشقاب، قلمدان، سینی و ساعت، قاب‌های عکس، اشیا تزیینی از جمله آثاری است که با هنر مینا کاری تولید می شود و با هنرهای دیگری همچون  طلاکاری، خاتم کاری و مینیاتور و جواهر سازی ترکیب می‌شود. همچنین در مکان‌های مذهبی و حرم امامان شیعه بر روی در و پنجره‌ها هنر میناکاری انجام شده است.

این هنرمند میناکار، افزود: در دوره صفویه میناکاری رواج خوبی داشت و اصفهان به عنوان مرکز صفویان مهد این هنر بود. نقش‌های مینیاتور همچون مجلس بزم و دربار، شکار و سوارکاری روی کار آمدن و مینا بر روی نقره رونق گرفت. طرح‌های اسلیمی و ختایی و استفاده از رنگ قرمز را در این دوره شاهد هستیم.

وی اظهار کرد: اگر چه در اواخر دوره قاجار هنر میناکاری از تب و تاب افتاد اما این هنر را در اوایل دوره قاجار در ساخت سر قلیان ها، کوزه قلیان ها، کمربندها، آفتابه لگن ها، گلاب پاش ها، گوشواره‌ها می بینیم که البته بیشتر در بین اشراف و درباریان رواج داشته است. از زمان پهلوی تا امروز هنر میناکاری به صورت یکنواخت در راس صنایع دستی اصفهان قرار گرفت.

این هنرمند، ورقه مسی، هاون، ماده آبگینه‌ای مینا، کاغذ کپی، چکش، سندان، گیره، اره کمانی و اره فلز بر، قیچی فلز بر، قلم مو، رنگ (گیاهی، معدنی یا فلزی)، کوره، پنس و لحیم‌های مختلف برای جوش‌کاری، دستگاه جوش، سمبه ماتریس‌های مختلف که قالب‌های مختلف گرد، مربع، بیضی دارد، سمبه‌های سوراخ برای تهیه انواع زیورآلات، دستگاه سمباده‌زنی و پرداخت‌کاری، قلم‌موهای بسیار ریز را از ابزار مورد نیاز هنر مینا کاری معرفی کرد.

وی با بیان اینکه  قطعا رونق بازار اشتغال هنرمیناکاری، جوانان را بیشتر به یادگیری این هنر سوق می دهد، تاکید کرد: هنر میناکاری از ضربان افتاده به دلیل اینکه عرضه و تقاضای محصولات میناکاری فقط مختص کشور نیست، به همین جهت کاهش ورود گردشگران خارجی و تحریم ها تقاضای بازار کشورهای دیگر را برای محصولات میناکاری کاهش داده است.

دباغ ادامه داد: برای تولید یک اثر میناکاری مطلوب هنرمند علاوه بر دانستن اطلاعات و داشتن تجربه و مهارت کافی باید در استفاده از متریال مرغوب به ویژه رنگ های مورد نیاز و ظروف مسی اصل دقت کند.

وی یادآور شد: با این شرایط سخت اقتصادی مردم به سمت صنایع دستی نمی‌آیند چون کالای لوکس حساب می‌شود. مردم بیشتر ارزاق عمومی و واجب را برای خرید الزم و ضروری می‌دانند. همچنین مهمانی‌ها و منزل مبارکی البته کمتر شده است، بنابراین هدیه دادن کم شده است در حالی که صنایع دستی مستقیما با این مراسمات ارتباط دارد. اگر کسی حتی به بازار بیاید به خاطر قدرت اقتصادی و نقدینگی کم دیگر خرید نمی‌کند.

دباغ ادامه داد: با توجه به گران شدن مس دیگر خواباندن سرمایه در این اوضاع اقتصادی توجیه ندارد و اکثر هنرمندان این عرصه و همکاران تغییر شغل داده اند و محصولات آنان در انبارها خاک می خورد.

وی در خصوص شرایط هنرمندان فعال در رشته میناکاری، اضافه کرد: خوشبختانه اکثر هنرمندان که سال‌ها درعرصه این هنر تلاش نموده‌اند به همت اداره مربوطه بیمه هنرمندان شده اند. اگر هنرمند خیالش بابت بیمه و مزایای آن که همان درمانی بازنشستگی و از کارافتادگی است راحت باشد با کمال آرامش به کار خود ادامه می دهد.

دباغ اشاره کرد: در مورد وام مشاغل نیز شرایط سخت وجود دارد. به عنوان مثال صاحب کارگاه باید حداقل لیست بیمه ده کارگر را ارائه دهد. همچنین با توجه به شرایط بد اقتصادی دریافت وام سنگین برای بازپرداخت به مشکل برمی‌خوریم و حتی خود کسبه بازار همدیگر را ضمانت نمی‌کنند. در هر صورت عرضه و تقاضا با همدیگر مطابقت ندارد و تعادل بازار را برهم زده است. متاسفانه با این شرایط اکثر هنرمندان میناکار به سمت شغل دوم مثل اسنپ رفته‌اند؛ اکثر کوره ها جمع شده، کوره ای که ۱۰۰۰قطعه در هفته تولید داشته اکنون خاموش شده و این غم انگیز است.

این هنرمند میناکار، در رابطه با تاثیر برگزاری نمایشگاه در رونق این صنعت، بیان کرد: در داخل کشور استقبال شایانی نمی‌شود و اکثرا برای بازدید تشریف می‌آورند، اما برای آشنایی جوانان با نحوه کار و رویایی مستقیم و جذب هنرمند مشتاق می‌تواند موثر باشد.

دباغ اظهار کرد: در حال حاضر با این تفکر که اگر هنر ثابت بماند و پویا نباشد آن هنر از دست می‌رود، انواع مینا وارد بازار شده که با رنگ اکرولیک یا رنگ ساختمانی طراحی شده و روی کار را پلی‌استر می‌پوشانند و دیگر نیازی به کوره ندارد. معایب این ظروف این است که مینای قدیم تا صدسال هیچ آسیبی نمی‌بیند ولی سطح این ظروف بعد از گذشت چند سال ترک می‌خورد و سیاه خواهد شد؛ چون پلی استر باعث هوا کشیدن کار می شود.

وی در پاسخ به اینکه چرا جوانان رغبت سابق را به صنایع دستی نشان نمی‌دهند، تصریح کرد: جوان امروز حوصله جوان قدیم را ندارد و می‌خواهد از کوتاه ترین زمان فرصت و هزینه به درآمد بالا برسد؛ در حالی که صنایع دستی صعه صدر، تحمل، سازگاری و صبوری می‌خواهد.

دباغ گفت: در این صنعت جوانان به کارگاه ها رفته پس از یادگیری فنون مربوطه متاسفانه باید چند ماهی بدون اجرت برای کارگاه کار کنند تا بتوانند هزینه یاد گرفتن کار را پرداخت نمایند. امید به اینکه متولیان امر نگاه ویژه به این صنعت دیرینه شهر اصفهان بیاندازند و تا هنوز رمقی مانده و نفس می‌کشد آن را نجات داده و به نسل آینده تحویل نمایند.

انتهای پیام