گام‌به‌گام باساختمان مهمی که مخروبه شد!/هزینه میلیاردی برای «هیچ»

خبرگزاری مهر-گروه هنر-فریبرز دارایی؛ هر ساله شاهد حضور نیروها و فارغ‌التحصیلان جدید در تئاتر هستیم اما فضا و امکانات تئاتری پاسخگو نیست و نکته قابل توجه این است که اندک داشته‌های تئاتری نیز به مرور زمان به دلیل نبود رسیدگی و توجه لازم از چرخه فعالیت خارج می‌شوند.

یکی از این داشته‌ها که بیش از ۱ دهه از چرخه فعالیت تئاتری خارج و رها شده است، ساختمان قدیمی اداره برنامه‌های تئاتر است. این ساختمان که دارای یک سالن اجرای نمایش با نام «خانه نمایش» بود و از اجراهای تئاتری میزبانی می‌کرد، با پلاتوهایی که برای تمرین تئاتر داشت مکان مهمی برای تمرین گروه‌های نمایشی بود.

اداره برنامه‌های تئاتر در زمان فعالیت خود علیرغم فرسودگی و کمی و کاستی‌های فراوانی که داشت، بار و دغدغه مهمی را برای اهالی تئاتر تا حد قابل قبولی مرتفع کرده بود و آن فضای تمرین برای تولیدات تئاتری بود.

اداره تئاتر تعطیل شد / نقل مکان به ساختمانی استیجاری

پس از پایان بیست و نهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر زمزمه تعطیلی و بازسازی بنای قدیمی اداره برنامه‌های تئاتر به گوش رسید ولی این زمزمه‌ها در روزهای پایانی سال ۸۹ اجرایی نشدند. اوایل سال ۹۰ بود که این موضوع بازهم مطرح و قرار شد بنای قدیمی اداره تئاتر تعطیل شود و ساختمانی استیجاری میزبان موقت گروه‌های تئاتری برای تمرین باشد.

با گذشت چند ماه این اتفاق افتاد و اداره برنامه‌های تئاتر به ساختمانی استیجاری در خیابان فرصت نقل مکان کرد و بنای قدیمی تمرین گروه‌های تئاتری نیز تعطیل شد. اقداماتی در ماه‌های بعد از این تعطیلی برای بازسازی اداره برنامه‌های تئاتر رخ داد ولی چندین‌بار به گوش رسید که بنای قدیمی اداره تئاتر تنها مقاوم‌سازی می‌شود و مورد بازسازی قرار نمی‌گیرد.

بحث مقاوم‌سازی از زمانی شکل گرفت که مالک بنای مجاور اداره برنامه‌های تئاتر حاضر به فروش ملک خود نشد و بحث گسترش و بازسازی بنای قدیمی اداره تئاتر کمرنگ شد. این در حالی بود که طی سال‌های قبل‌تر بارها و بارها از سوی کارشناسان و هنرمندان و صاحبنظران تئاتر گفته شده بود که اداره تئاتر نیازمند یک بازسازی اساسی است نه یک مقاوم سازی.

در آن مقطع سخنان متفاوتی از سوی مدیران و مسئولان شهرداری تهران و معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بیان شد. معاونت هنری معتقد بود شهرداری تهران باید شرایط را برای بازسازی بنای قدیمی اداره تئاتر فراهم کند و شهرداری تهران نیز معتقد بود که تعلل از سوی معاونت هنری است.

مریم معترف مدیر وقت اداره برنامه‌های تئاتر در گفتگویی در سال ۹۰ درباره وضعیت بازسازی بنای قدیمی به خبرنگار مهر گفت: صحبت شده که بنای قدیمی اداره تئاتر مقاوم سازی شود ولی اگر این اتفاق بیفتد نتیجه خوبی نخواهد داشت. اگر بازسازی انجام شود استفاده بهینه‌ای از آن زمین می‌توان کرد و فضاهای تمرین مناسب‌تر می‌شود. زمان بازسازی نامعلوم است. گویا معاونت هنری در انتظار مجوز شهرداری تهران است.

۱۵ میلیون تومان اجاره ماهانه

در آن زمان ماهانه مبلغ ۱۵ میلیون تومان بابت اجاره بهای ساختمان استیجاری اداره برنامه‌های تئاتر پرداخت می‌شد که البته دارای فضای مناسبی برای تمرین گروه‌های تئاتری نبود اما مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت مدام بر این نکته تأکید می‌کردند که این مکان موقتی است و بعد از بازسازی یا مقام‌سازی ساختمان قدیمی اداره برنامه‌های تئاتر شرایط مطلوبی فراهم می‌شود.

۲۰۰ میلیون تومانی که سوخت

با خارج شدن سالن «خانه نمایش» از چرخه اجراهای تئاتری، معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به دنبال جایگزین و جبران این وضعیت بود. در روز ۲۹ فروردین ۱۳۹۱ با حضور حمید شاه‌آبادی معاون هنری وقت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی سالنی با عنوان «خانه نمایش ۲» در خیابان لارستان تهران افتتاح شد. این سالن با ظرفیت ۲۴ صندلی، در آن دوران در راستای طرح راه‌اندازی خانه‌های نمایش در مناطق مختلف شهر تهران با هزینه‌ای بالغ بر ۲۰۰ میلیون تومان آماده و تجهیز شد.

«خانه نمایش ۲» هم نه تنها نتوانست در تحقق طرح راه‌اندازی خانه‌های نمایش در مناطق مختلف شهر تهران مؤثر باشد، بلکه بعد از مدت کوتاهی که از فعالیت آن گذشت، علیرغم هزینه‌هایی که صرف آن شده بود، تعطیل و از چرخه فعالیت خارج شد.

یک سال دیگر هم گذشت و با آغاز سال ۹۲ همچنان ساختمان قدیمی اداره برنامه‌های تئاتر به حال خود رها شده بود و هر کدام از مدیران و مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین شهرداری تهران درباره وضعیت بازسازی یا مقام‌سازی این ساختمان، اظهار نظرهای متفاوتی می‌کردند.

در حالی که ماهانه مبلغ ۱۵ میلیون تومان بابت اجاره اداره تئاتر پرداخت می‌شد و باید این مبلغ افزایش پیدا می‌کرد.

مالک اداره تئاتر وزارت ارشاد نبود

هومن اخلاقی سرپرست وقت دفتر طرح‌های عمرانی و املاک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ۱۶ تیر سال ۹۲ در گفتگویی با خبرنگار مهر درباره از سرگیری طرح مقاوم‌سازی یا بازسازی ساختمان قدیمی اداره برنامه‌های تئاتر که ۲ سال از تعطیلی آن می‌گذشت، توضیح داد: یک سال پیش مقاوم‌سازی و بازسازی اداره تئاتر آغاز شد. تفکیک صورت گرفت و نقشه‌ها آماده شد و پیمانکار نیز کار خود را شروع کرد اما به هر دلیل شهرداری تهران مانع ادامه کار شد و از ما خواست تا مجوز دریافت کنیم. در این مقطع از کار بود که همه چیز تغییر کرد زیرا مالکیت اداره برنامه‌های تئاتر در اختیار مؤسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر است و بعد از وقفه‌ای که در روند مقاوم‌سازی و بازسازی اداره تئاتر رخ داد، قرار بر این شد که این طرح توسط همان مؤسسه اجرا شود.

سرپرست دفتر طرح‌های عمرانی وزارت ارشاد در آن مصاحبه با اشاره به اینکه گاهی مؤسسات زیر نظر این وزارتخانه به صورت مستقل از دفتر طرح‌های عمرانی طرح‌های بازسازی خود را انجام می‌دهند، یادآور شد: پروژه بازسازی مجموعه تئاترشهر، موزه هنرهای معاصر، تالار محراب، مرکز هنرهای تجسمی، تماشاخانه سنگلج، تالار هنر و فرهنگسرای نیاوران به صورت مستقیم زیر نظر دفتر طرح‌های عمرانی است و ما به این طرح‌ها ورود می‌کنیم. برای انجام بازسازی مکان‌های دیگر در صورت ارائه درخواست این کار را انجام می‌دهیم. برای اجرای طرح مقاوم‌سازی و بازسازی اداره تئاتر از سوی مؤسسه مدنظر درخواستی جهت همکاری به ما ارائه نشده است. پیش از این برای بازسازی موزه استاد صبا از ما درخواست همکاری شد و ما ورود کردیم.

اخلاقی درباره کارشناسانه بودن یا نبودن اجرای طرح مقاوم سازی و بازسازی اداره تئاتر توسط مؤسسه‌ای غیر از دفتر طرح‌های عمرانی وزارت ارشاد بیان کرد: شاید کارفرمایی عوامل فنی برای اجرای چنین طرح‌هایی نداشته باشد ولی باید به سراغ عوامل فنی و کارشناسان مجرب برود. ما تمام نقشه‌های تهیه شده برای مقاوم‌سازی و بازسازی اداره تئاتر را در اختیار مؤسسه کمک به توسعه فرهنگ و هنر قرار دادیم که تحت مدیریت مهندس اسدی معاون اداری و مالی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دارد. اولویت اصلی و اول ما برای اداره تئاتر مقاوم‌سازی این بنا بوده است زیرا در مراجعاتی که از سوی مدیران و هنرمندان برای بازسازی ساختمان اداره تئاتر داشتیم مدام بر وجود لرزه‌های شدید ساختمان در زمان تمرین گروه‌های نمایشی اشاره می‌شد. به همین دلیل مقاوم سازی باید صورت گیرد و بعد از آن بازسازی بنا انجام شود که این امر زمان‌بر است.

روزها سپری می‌شد و وضعیت ساختمان اداره برنامه‌های تئاتر همچنان نامعلوم بود. در ۱۴ آبان سال ۹۲ مریم معترف مدیر وقت اداره برنامه‌های تئاتر در گفتگویی دیگر با خبرنگار مهر درباره وضعیت بازسازی یا مقام‌سازی ساختمان قدیمی توضیح داد: علی مرادخانی معاون هنری وزیر ارشاد هفته گذشته از ساختمان اداره تئاتر بازدید کرد و گزارش کاملی از وضعیت این بنا به وی ارائه شد. مرادخانی سابقه و نیازهای این ساختمان به تعمیر و بازسازی را به دفتر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی منتقل کرده است که امیدوارم هرچه سریع‌تر به این مسائل ترتیب اثر داده شود. وزارت ارشاد باید هزینه‌های بازسازی ساختمان اداره تئاتر را بپردازد. پرداخت این مبلغ مستقیماً ارتباطی به مرکز هنرهای نمایشی ندارد ولی امیدوارم مراحل بازسازی ساختمان اداره تئاتر هرچه زودتر عملی شود چون متأسفانه گروه‌های نمایشی در ساختمان فعلی با مشکلاتی مواجه هستند.

وی در آن مصاحبه درباره ساختمان اداره برنامه‌های تئاتر هم گفت: ساختمانی که فعلاً به‌عنوان اداره برنامه‌های تئاتر مورد استفاده قرار می‌گیرد ساختمان استانداردی برای تئاتر نیست و گروه‌ها نمی‌توانند به درستی در آنجا تمرین کنند چون این مکان قبلاً مدرسه و آموزشگاه بوده و در حال حاضر کلاس‌های درسش به‌عنوان پلاتو مورد استفاده قرار می‌گیرد. با راه اندازی مجدد اداره تئاتر و خانه کوچک نمایش گروه‌های تئاتری می‌توانند به خانه اصلی خود بازگرداند.

پرداخت اجاره میلیاردی برای ساختمانی که ماندنی نشد

سال ۹۲ نیز رو به پایان بود و همچنان خبری از بهبود شرایط برای ساختمان قدیمی اداره تئاتر نبود. این در حالی بود که بابت مکان موقت و استیجاری تمرین گروه‌های تئاتری در سال اول هزینه‌ای حدود ۲۰۰ میلیون تومان و در سال دوم هزینه‌ای بالغ‌بر ۲۵۰ میلیون تومان صرف شده بود و در سال سوم هم که تا پایان خرداد سال ۹۳ ادامه پیدا می‌کرد هزینه‌ای بالغ بر ۳۰۰ میلیون تومان برای آن مکان هزینه پرداخت می‌شد. در آن دوران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بابت مکانی استیجاری طی سه سال مبلغی حدود یک میلیارد تومان را ضمن در نظر گرفتن ۱۰۰ میلیون تومان مبلغ رهن، هزینه کرده بود.

با شروع سال ۹۳ شرایط نه تنها بهبود پیدا نکرد بلکه با مسدود شدن ورودی ساختمان قدیمی همراه شد. در ابتدای سال ۹۳ با احداث یک دیوار ورودی این بنا مسدود شد.

معتادان ساکنان جدید ساختمان قدیمی!

مریم معترف مدیر وقت اداره برنامه‌های تئاتر در تاریخ ۳۱ اردیبهشت سال ۹۳ درباره مسدود شدن ورودی ساختمان قدیمی اداره تئاتر، به خبرنگار مهر گفت: همسایه‌ها نسبت به وضعیت ساختمان و حضور معتادها در آن مکان شاکی بودند و شکایت خود را ابراز کردند. مسئولان هنری بعد از طرح این شکایت تصمیم گرفتند تا مشخص شدن وضعیت بازسازی و تعمیر ساختمان اداره برنامه‌های تئاتر، ورودی بنا مسدود شود تا از حضور معتادها در ساختمان و ناامن شدن محل برای همسایه‌ها و ساکنان محل جلوگیری شود.

مدیر اداره برنامه‌های تئاتر در آن گفتگو درباره دلیل آغاز نشدن بازسازی بنای قدیمی تمرین گروه‌های نمایشی یادآور شد: مدیران و مسئولان به دنبال سند اداره تئاتر هستند تا بعد از در اختیار گرفتن سند، بودجه مورد نیاز از طریق وزارت فرهنگ و ارشاد تأمین و ساخت و ساز اداره تئاتر آغاز شود. این بنا در زمان حضور آقای احمد مسجدجامعی به عنوان وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خریداری شد اما از آنجا که طبق قانون، وزارت ارشاد نمی‌توانست به صورت مستقیم نسبت به خرید ساختمان اقدام کند از طریق مؤسسه‌ای خصوصی این خرید انجام شد. در حال حاضر مدیران و مسئولان به دنبال در اختیار گرفتن سند توسط وزارت ارشاد از مؤسسه مورد نظر هستند و به محض اینکه این سند به وزارت ارشاد تعلق بگیرد، ساخت و ساز آغاز خواهد شد.

مشخص نبودن موضع وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی

روزها و ماه‌های سال ۹۳ نیز سپری و تعطیلی ساختمان قدیمی اداره برنامه‌های تئاتر به ۴ سال نزدیک می‌شد و خبری از بازسازی یا مقام‌سازی این بنا نبود. در تاریخ ۲ آبان سال ۹۳ مریم معترف بار دیگر در مصاحبه‌ای با خبرنگار مهر درباره وضعیت ساختمان قدیمی اداره برنامه‌های تئاتر و بازسازی این ساختمان که دیگر تبدیل به مخروبه شده بود، گفت: همان اوایل که آقای مرادخانی به معاونت هنری وزارت ارشاد آمد از ساختمان اداره تئاتر بازدید کرد و طی نامه‌نگاری‌هایی که انجام شد، دستور انجام بازسازی ساختمان را داد.

وی با اشاره به ارائه طرحی از سوی وزارت ارشاد برای بازسازی ساختمان اداره تئاتر، افزود: آن طرح با کاربری اداره تئاتر همخوانی نداشت و بیشتر طرح بنایی لوکس بود که نیاز به بودجه بسیار بالایی حدود ۷ میلیارد تومان داشت. از سوی دیگر طرحی از سوی اهالی تئاتر هم ارائه شد که با بودجه‌ای نهایتاً ۲ میلیارد تومانی، بازسازی ساختمان اداره تئاتر با ۶ پلاتوی بزرگ تمرین، یک پلاتو با ظرفیت ۱۰۰ نفر برای اجرا و چند پلاتوی کوچک تمرین انجام شود.

مدیر اداره برنامه‌های تئاتر با بیان اینکه هنوز ساختمان قدیمی و اصلی اداره تئاتر بازسازی نشده و بنا به شکل تخریب شده باقیمانده است، تصریح کرد: باید آقای جنتی وزیر ارشاد در جریان این موضوع قرار بگیرد و دستور پیگیری جدی این بازسازی را بدهد چون خانواده تئاتر مشکل سالن تمرین دارند. نمی‌دانم چرا وضعیت ساختمان اداره تئاتر پیگیری نمی‌شود و این ساختمان به حال خود رها شده و به مکانی برای تجمع معتادان تبدیل شده است.