رویارویی چین و تایوان؛ منشاء اختلاف‌ها چیست؟

آفتاب‌‌نیوز :

مقام‌های نظامی چین اعلام کردند که این رزمایش با «موفقیت» به پایان رسیده است. تنش‌های چند روز اخیر بر سر تایوان یادآور رزمایش سال گذشته ارتش چین در اطراف تایوان در پی سفر نانسی پلوسی، رئیس وقت مجلس نمایندگان به این جزیره بود.

این در حالی است که دور جدید تنش‌ها بر سر تایوان نیز با نام کوین مک‌کارتی، جانشین نانسی پلوسی گره خوره است. پکن تمرین‌های نظامی گسترده اخیر را در پی دیدار تسای اینگ-ون، رئیس‌جمهوری تایوان با کوین مک‌کارتی در ایالت کالیفرنیای آمریکا آغاز کرد.

در اینجا برخی از رویدادهای تاریخی و کلیدی در تنش بین تایپه و پکن مرور شده است.

سال ۱۹۴۹؛ پایان جنگ داخلی و جدایی تایوان از چین

با اعلام حکومت کمونیستی در پکن از سوی مائو تسه‌تونگ جنگ داخلی در چین پایان یافت و ملی‌گرایان کومینتانگ به رهبری جیانگ جیه شی به تایوان گریختند.

ملی‌گرایان چین با تشکیل حکومت جدید در تایپه روابط با پکن را قطع کردند. حکومت تایپه چند ماه بعد در سال ۱۹۵۰ به یکی از متحدان ایالات متحده در جریان جنگ کره تبدیل شد. واشنگتن برای حمایت از متحد جدید خود ناوی را به تنگه تایوان فرستاد تا از این جزیره در برابر حمله احتمالی چین محافظت کند.

دهه ۱۹۷۰؛ سازمان ملل و آمریکا حکومت کمونیستی پکن را به رسمیت شناختند

دولت مستقر در پکن در سال ۱۹۷۱ به طور رسمی کرسی چین در سازمان ملل متحد را که تا پیش از آن در اختیار حکومت تایپه بود تحویل گرفت. آمریکا هشت سال بعد به طور رسمی روابط دیپلماتیک خود با تایوان را قطع کرد و دولت چین مستقر در پکن را به رسمیت شناخت.

با این حال واشنگتن استفاده از تعبیر جدیدی تحت عنوان «ابهام راهبردی» را برای توصیف سیاست خود در قبال تایوان آغاز کرد. آمریکا به این ترتیب متحد کلیدی تایوان باقی ماند و به کمک‌های نظامی خود به این جزیره ادامه داد.

سال‌های ۱۹۸۷ تا ۲۰۰۴؛ بهار روابط بین پکن و تایپه

ساکنان تایوان در اواخر سال ۱۹۸۷ برای اولین بار اجازه پیدا کردند تا با سفر به چین اعضای خانواده خود را ملاقات کنند. دولت تایوان در ۱۹۹۱ به طور رسمی به دوران جنگ و خصومت نظامی با پکن پایان داد. دو سال بعد گفتگوهایی بین هیات‌هایی از دو طرف در سنگاپور انجام شد.

با این حال سفر رئیس‌جمهوری تایوان به آمریکا در سال ۱۹۹۵ واکنش تند پکن را به دنبال داشت. ارتش چین در واکنش به این سفر آزمایش‌هایی موشکی در اطراف تایوان انجام داد.

چین برای ترغیب ساکنان تایوان به تحریم اولین انتخابات ریاست‌جمهوری تایوان در سال ۱۹۹۶ رزماش‌هایی نظامی در اطراف این جزیره انجام داد. این رای‌گیری اولین انتخابات دموکراتیک برای گزینش رئیس‌جمهوری تایوان بود.

ملی‌گرایان کومینتانگ در سال ۲۰۰۰ برای اولین بار قدرت را در تایوان از دست دادند. به این ترتیب روابط تجاری با پکن طی سال‌های بعد بهبود یافت.

سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۵؛ گفتگو زیر سایه تهدید

پکن در سال ۲۰۰۵ اجرای قانونی را آغاز کرد که براساس آن استفاده از زور علیه تایوان در صورت اعلام استقلال این جزیره مجاز خواهد بود. در ماه آوریل همان سال رئیس‌جمهوری تایوان در سفری تاریخی به پکن رفت تا با هو جین تائو، رئیس‌جمهوری وقت چین دیدار کند.

روابط تایوان و چین در سال ۲۰۰۸ گرم‌تر شد زیرا نامزد کومینتانگ با برنامه بهبود روابط با پکن به ریاست‌جمهوری رسید. دو طرف در سال ۲۰۱۰ توافقی را که چهارچوب همکاری‌های اقتصادی را مشخص می‌کرد امضاء کردند. دولت‌های مستقر در پکن و تایپه برای اولین بار در سال ۲۰۱۴ با یکدیگر گفتگو کردند.

سال ۲۰۱۶؛ خزان روابط از راه رسید

تسای اینگ-ون، نامزد حزب دموکراتیک پیشرو که به طور سنتی از استقلال تایوان حمایت می‌کند در انتخابات ریاست‌جمهوری به پیروزی رسید. چین چند ماه بعد کلیه روابط با تایپه را به حالت تعلیق درآورد.

رئیس‌جمهوری تایوان از پذیرش اصل چین واحد که براساس آن چین و تایوان یک کشور را تشکیل می‌دهند خودداری کرد. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری وقت ایالات متحده سیاست کشورش طی چند دهه قبل از آن را نقض کرد و به طور مستقیم با تسای اینگ-ون تلفنی گفتگو کرد.

شی جین پینگ، رئیس‌جمهوری چین در سال ۲۰۱۹ گفت که اتحاد دوباره چین و تایوان «اجتناب ناپذیر» است.

سال ۲۰۲۱؛ تنش در روابط چین با آمریکا

هواپیماهای نظامی چین در سال ۲۰۲۱ صدها بار وارد حریم دفاعی تایوان شدند.

جو بایدن، جانشین دونالد ترامپ در کاخ‌سفید در ماه اکتبر گفت که کشورش در صورت جمله نظامی چین از تایوان دفاع خواهد کرد. این سخنان که بخشی از آن ساعاتی بعد از طرف کاخ‌سفید تکذیب شد با سیاست قدیمی واشنگتن در قبال تایوان یعنی «ابهام راهبردی» همخوانی نداشت.

سال ۲۰۲۲؛ سفر جنجالی نانسی پلوسی به تایوان

رئیس وقت مجلس نمایندگان آمریکا در ماه اوت سال ۲۰۲۲ در جریان سفر آسیایی خود به تایوان رفت. ارتش چین در واکنش به این سفر رزمایش گسترده‌ای را در اطراف جزیره تایوان آغاز کرد.

چین علاوه بر «محاصره کامل» تایوان در جریان این رزمایش آزمایش‌های موشکی نیز انجام داد. پکن در این رزمایش‌ از هواپیماهای جنگنده‌ و کشتی‌های جنگی استفاده کرد. آمریکا در واکنش به این رزمایش یک ناو خود را به تنگه تایوان فرستاد و برنامه جدیدی برای کمک نظامی به تایوان را اعلام کرد.

سال ۲۰۲۳؛ دیدار رئیس‌جمهوری تایوان با مک‌کارتی در آمریکا

تسای اینگ-ون قبل و بعد از سفرش به چند کشور آمریکای لاتین به ایالات متحده رفت. او روز پنجم آوریل در لس‌آنجلس با کوین مک‌کارتی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا دیدار کرد.

چین در واکنش به این دیدار تهدید کرد که برای «دفاع» از حق حاکمیت خود دست به کار خواهد شد. پکن در همین راستا پس از پایان سفر رئیس‌جمهوری تایوان اعلام کرد که رزمایشی سه روزه را در اطراف تایوان انجام خواهد داد.