کاوشگر «جویس» آژانس فضایی اروپا راهی سیاره مشتری شد

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از یورونیوز، پرتاب این فضاپیما روز گذشته، پنج‌شنبه، به دلیل بدی آب و هوا و خطر وجود صاعقه در منطقه پرتاب به تعویق افتاده بود. این فضاپیمای ۶ تُنی ساعت ۱۴:۱۵ دقیقه به وقت فرانسه از منطقه گویان این کشور سوار بر موشک آریان ۵ به فضا رفت. این همان موشکی است که تلسکوپ جیمز وب ناسا را در سال ۲۰۲۱ به فضا برد.

فضاپیمای «جویس» ۲۸ دقیقه پس از بلند شدن در ارتفاع ۱۵۰۰ کیلومتری از موشک جدا شد و سفر طولانی خود را به سوی سیاره مشتری در ۶۲۸ میلیون کیلومتری کره زمین آغاز کرد.

جوزف اشباخر، مدیر کل آژانس فضایی اروپا، گفت: «این یکی از پیچیده‌ترین فضاپیماهایی است که تا به حال به منطقه بیرونی منظومه شمسی فرستاده شده است.»

سیاره‌های بیرونی سامانه خورشیدی ما که شامل مشتری، زحل، اورانوس و نپتون می‌شوند، آن دست از سیاره‌های گازی هستند که بیرون از کمربند سیارک‌ها در حد فاصل مدار مریخ و مشتری قرار گرفته‌اند.

فضاپیمای جویس که توسط شرکت ایرباس طراحی شده مجهز به ۱۰ ابزار علمی شامل دوربین نوری، طیف‌سنج، رادار، ارتفاع‌سنج، مغناطیس‌سنج و غیره است که توسط یک پوشش عایق چندلایه در برابر دمای شدید محافظت می‌شود.

کاوشگر باید با مانورهای پیچیده از نیروی جاذبه سیارات دیگر همچون منجنیق استفاده کند. جویس در این راه گرانشی قبل از اینکه به سمت قمرهای مشتری برسد ابتدا به سمت مدار ماه-زمین خواهد رفت و از آن‌جا به سفر خود به دوردست‌ها ادامه خواهد داد، به سیاره زهره (در سال ۲۰۲۵) و بعد از آن دوباره به سمت زمین (سال ۲۰۲۹) و در نهایت به سمت قمرهای سه‌گانه مشتری که حدود ۴۰۰ سال پیش توسط گالیله کشف شد.

دانشمندان احتمال می‌دهند در زیر سطح یخی این قمرها آب، به عنوان سرمنشأ حیات، می‌تواند وجود داشته باشد. جوزف اشباخر، رئیس آژانس فضایی اروپا، در این خصوص می‌گوید: «ماموریت‌های فضایی قبلی وجود یک اقیانوس غول‌پیکر را به عمق چند ده کیلومتر، بسیار عمیق‌تر از اقیانوس‌های روی زمین، در بین دو پوسته ضخیم یخی قمر نشان داده‌اند.»

جویس با هزینه ۱.۶ میلیارد یورو اولین فضاپیمای اروپایی برای کاوش سیاره‌ای بیرونی در منظومه شمسی است.

جویس (JUICE) مخفف کاوش قمرهای یخی مشتری (the Jupiter Icy Moons Exploration) است. مشتری (ژوپیتر) عظیم‌ترین سیاره منظومه شمسی است این سیاره‌ گازی غول پیکر بالاترین سرعت چرخش را دارد.

فضاپیمای جویس (JUICE) آژانس فضایی اروپا ماموریت دارد به مکان‌های دور از دسترس منظومه شمسی سفر کند. این فضاپیما قرار است مسافت ۸۸۴ میلیون کیلومتری را تا سیاره مشتری و قمرهایش بپیماید.

هنگامی که جویس حوالی سال ۲۰۳۱ به مدار مشتری می‌ رسد، ده صفحه بزرگ خورشیدی و همچنین مغناطیس‌سنج خود که برای شناسایی عناصر اطراف است را باز می‌کند. این فضاپیما حول ژوپیتر و سه قمر آن یعنی کالیستو، اروپا و گانیمد پرواز خواهد کرد و پس از آن به مدار گانیمد رفته و برای چندسال در آن مدار می‌چرخد. زیرا این قمر مشتری مورد توجه ویژه دانشمندان آژانس فضایی اروپا است.

کارولین هارپر، رئیس علوم فضایی در آژانس فضایی بریتانیا باور دارد که این فضاپیما بر فرضیه وجود اقیانوس نمکی در زیر سطح گانیمد صحه خواهد گذاشت.

وی می‌گوید: «اگرچه جویس برای جستجوی حیات روی یک قمر یخی طراحی نشده است، اما اگر قرار باشد در نقطه دیگری از منظومه شمسی به دنبال حیات باشیم، شانس وجود آن در زیر یخ است. اگر اقیانوسی هم وجود داشته باشد زیر یخ یکی از آن قمرها قرار دارد. بنابراین بسیار جالب است که بگردیم و ببینیم آیا آنچه را که انتظار داریم پیدا می‌کنیم یا نه، آیا اقیانوسی نمکی در زیر پوسته یخی وجود دارد که بتواند شرایط ضامن حیات داشته باشد؟»

ماموریت این فضاپیما از سویی کشف این است که آیا سیاره‌های قابل سکونت دیگری همچون زمین در اطراف سیاره‌های غول‌آسایی چون مشتری وجود دارند یا خیر و از طرف دیگر فراهم آوردن شناختی از ساختار داخلی قمرها و بررسی احتمال وجود مواد لازم برای وجود حیات بالقوه در آن‌ها است.

اگرچه جویس بر روی هیچ‌یک از قمرها فرود نخواهد آمد اما ابزاری که همراه دارد اطلاعات مهمی درمورد احتمال وجود حیات در آن‌جا به ما می‌دهد. مغناطیس‌سنجی که توسط دپارتمان فیزیک کالج سلطنتی لندن طراحی شده، با اندازه‌گیری میدان‌های مغناطیسی حول مشتری و قمرهایش می‌تواند اطلاعات مفیدی درباره دیگر سیاره‌های غول‌پیکر گازی فرای منظومه شمسی در اختیار ما بگذارد.

میدان مغناطیسی ژوپیتر هزاران‌برابر قوی‌تر از زمین است و آن را از گزند توفان‌های خورشیدی حفظ می‌کند.

میشل دوئرتی، استاد علوم فضایی کالج سلطنتی لندن می‌گوید: «ما می‌خواهیم بفهمیم که ساختار درونی قمرها چگونه است و آیا مواد لازم برای سکونت‌پذیری بالقوه در آن‌ها وجود دارد یا نه. اما دلیل دیگر اهمیت ساختار گانیمد برای ما این است که فکر می‌کنیم ساختار درونی گانیمد کلاس جدیدی از دنیایی آبی است.»

وی‌ می‌افزاید: «در پایان ماموریت به مدار پیرامون گانیمد می‌رویم و این به ما اجازه می‌دهد عمق اقیانوس و غلظت نمک درون آن و در نتیجه میزان رساناییش و همچنین قطر پوسته یخی روی آن‌ را بفهمیم.»

جویس قرار است ۱۳ آوریل از گویان فرانسه به فضا پرتاب شود اما آژانس فضایی اروپا ماموریت‌های دیگری هم با نام‌های پلاتو و آریل در سال جاری تعریف کرده است. این آژانس در ماموریت پلاتو به دنبال سیاره‌های سنگی مانند زمین که در حال چرخش به دور ستاره‌های دیگر هستند خواهد بود و آریل اتمسفر حدودا هزار سیاره فرا خورشیدی را مشخص خواهد کرد.