«برخورد فردی»، ممنوع؛ امر به معروف باید در «محدوده قانون» باشد

اینکه حجاب در سطح اجتماعی از نظر فقهی چه حکمی دارد یک بحث است و اینکه بتوانیم آن را اجرا کنیم یا نکنیم یک بحث دیگر است. این قلمرو اجرا، یک حکم اجرایی است که مدیریت اجتماعی مربوط به خود را می‌طلبد. امربه‌معروف و نهی از منکر تا جایی در حوزه فردی اعمال شود که اثر منفی نداشته باشد؛ یعنی تا جایی که‌ می‌شود باید اجرا کرد، در حوزه اجتماعی نیز همین است و شناخت این‌که کجا قابلیت اجرا دارد یک شناخت فقهی نیست. حوزه اجرا نیاز به روانشناسی اجتماعی و جستجو کردن عوامل دیگر دارد، جامعه و رسانه باید بتوانند بین این دو قلمرو تفکیک قائل شوند، در این صورت متدینان و متشرعین هم وظیفه خود را می‌دانند.

برای بررسی بیشتر این موضوع خبرنگار پایگاه خبری «مبلغ» با حجت الاسلام و المسلمین سید رضا اکرمی به گفتگو نشسته است که ماحصل آن را در ادامه می خوانید:

در موضوع حجاب برخی معتقدند اگر بخشی از جامعه رفتار و منشی را از فضیلت‌ها یا پلشتی‌های اخلاقی نداند، آن رفتار و منش را نمی‌توان موضوع امر به معروف و نهی از منکر خواند. سفارش به معروف و پرهیزاندن از منکر اگر بر مبنای اخلاق عرفی جامعه باشد به سادگی همراهی و تشویق دیگران را برمی‌انگیزد و معمولا اگر فرد مورد خطاب، آن را نپذیرد موجبات خشم دیگران را فراهم می‌کند.

در بحث حجاب، باید به چند نکته توجه کنیم. نکته اول در موضوع حجاب دین و دیانت است. وقتی ما مسلمان شدیم و قرآن و سیره پیامبر(ص) و ائمه(ع) را پذیرفتیم و شهادتین را گفتیم؛ همه اسلام را پذیرفتیم و اینگونه نبوده است که فقط برخی آیات قرآن را بپذیریم، بلکه همه آیات را قبول کرده ایم. قرآن هم اعتقاد دارد، هم اخلاق، هم فروع دین دارد، هم امانت، هم حجاب و حیا دارد، هم صداقت. ما همه دستورات دین اسلام را پذیرفته ایم که از جمله آن ها حجاب است. در سوره های نور و احزاب به موضوع حجاب اشاره شده است. به همه عزیزان توصیه می کنم حتما کتاب حجاب استاد مطهری را مطالعه کنند تا روشن شود که حجاب در کجای قرآن بحث شده تا با بررسی مستندات قرآنی به آن باور ایمانی در موضوع حجاب برسیم.

حجاب از صدر اسلام بر مسلمین واجب بود

نکته دوم؛ حجاب برای کسی است که بالغ، عاقل، مکلف و متدین باشد و این برای هر زن و مرد مسلمان لازم است. همه افراد وقتی به سن تکلیف رسیدند باید حجاب را رعایت کنند، یعنی پسرانو دختران مسلمان اجازه ندارند به فرد دیگری به چشم شهوت نگاه کند و همچنین اجازه ندارند خودشان را به نمایش بگذارند و رعایت حجاب نکنند. حجاب برای زنان یعنی همه بدن از فرق سر تا ناخن پا پوشیده باشد فقط صورت و دست ها تا مچ می تواند باز باشد.

نکته سوم؛ موضوع فلسفه حجاب در اسلام است. چرا حجاب در صدر اسلام در کنار نماز و روزه و دیگر اعمال واجب شده است؟ حجاب برای مصونیت زن است تا زن بتواند به عنوان یک انسان بالغ، مکلف، وظیفه شناس و مسئول در جامعه حاضر باشد، کار خود را انجام دهد و مورد زحمت دیگران قرار نگیرد. او را یک عروسک ندانند بلکه او را انسانی متعهد و موظف بدانند. این برای حفظ خود زن است. روایت داریم که «صِیانَه المرأةِ أنعَمُ لِحالِها و أدوَمُ لجَمالِها» یعنی: حفظ حجاب زن به حال او بهتر و زیبایی اش را پایدارتر می کند.

بنا بر این حجاب برای محبوبیت خود زن است. ما در روایات داریم که «اَلناسُ معادِنُ کمَعادِنِ الذهَبِ وَ الْفِضه» مردم، معدن‌هایی همچون معدن‌های طلا و نقره‌اند. وجود انسان ها همچون طلا گران بها است. ما چطور با طلا برخورد می کنیم؟ در بازار می بینیم که طلا را پشت تریبون قرار می دهند، نه در طبق و دم دست. چرا که هم ارزشمند و هم گران قیمت است. زنان بدانند گوهر وجودی شان همچون طلا و ارزشمند است و باید خود را حفظ و مراقبت کنند. یک زن مسلمان هرآنچه مخالف وقار و متانتش باشد را نباید انجام دهد. قرآن کریم از ما وقار می خواهد: «ما لَکُمْ لا تَرْجُونَ لِلَّهِ وَقاراً»

اگر نگاهی منصفانه به سطح اجتماع و جامعه داشته باشید می بینید خانواده هایی که حجاب و عفاف را به درستی رعایت کرده اند و با حیا و وقار در جامعه فعالیت می کنند، مردم به آن ها احترام میگذارند. خب آیا این قشر از خانواده ها ارزشمندتر، محترم تر و قیمتی تر هستند یا خانومی که خودش را رها می کند و می خواهد خودش را بی حجاب به جامعه عرضه کند؟ خانم هایی که با حجاب کامل در جامعه حضور دارند و فعالیت می کنند دارای آرامش بیشتری هستند و یا خانومی که خود را رها کرده و مورد طمع و نگاه دیگران قرار می گیرد؟

بنده معتقدم بی حجابی باعث می شود تا آمار طلاق در جامعه بالا رفته و آمار ازدواج پایین بیاید. کسانی هستند که می گویند وقتی در جامعه به ما عرضه می شود، چرا بار زیر مسئولیت برویم؟ یکی از عوامل مهم طلاق در دادگاه ها، همین بی حجابی است.

البته جدای از شرع، این یک مسئله قانونی است. در قانون مدنی، مسئله حجاب مطرح و پذیرفته شده است. ما باید هم به قانون و هم به شرع احترام بگذاریم.

حجاب همچون اکسیژن قانون همیشگی و دائمی است!

با توجه به مطالبی که گفته شد اگر قائل به حجاب اجباری هم باشیم آیا این موجب مشروعیت نقض حقوق شهروندی بانوان بدحجاب می شود؟

مسئله حجاب، مثل نماز، مثل روزه و خمس و زکات، یک قانون دائمی و همیشگی است. برخی قوانین دوره ای و مقطعی هستند، و برخی دیگر دائمی و ابدی می باشند. آیا من و شما نیاز به اکسیژن داریم یا خیر؟ آیا نیاز به اکسیژن برای دیروز و امروز بوده یا همیشگی است؟ آیا ممکن است انسان زنده ولو فقط برای یک روز به آن نیاز نداشته باشد؟ خیر! چون اگر هوا و اکسیژن فقط برای چند دقیقه به کسی نرسد از بین می رود و نابود می شود.

حجاب هم همینگونه است؛ در اینجا بحث سلیقه و پذیرش من و شما نیست بلکه قانون همیشگی خداوند متعال است که از زمان حضرت رسول(ص) تا به امروز و تا روز قیامت این قانون وجود دارد. مگر اینکه کسی بگوید من اصلا دین و قرآن و قانون را قبول ندارم، که باید به طور دیگری با او برخورد شود، و الا اگر کسی مسلمان است باید هم قانون شرع و هم قانون مصوب شارعان را قبول داشته باشد. و قانون مدنی ما بهترین قانون در برابر قوانین همه دنیا است.

امر به معروف باید در محدوده قانون باشد

برخی جوانان امروزی قائل به مسئله حجاب نیستند، با اینکه سالیان طولانی در مدارس و جامعه اسلامی رشد کرده اند اما با این موضوع چالش جدی دارند، راهکار شما برای مواجهه با این افراد چیست؟

در مورد کشف حجاب و زیر پا گذاشتن قانون حجاب، باید چند کار فرهنگی انجام شود. ابتدا باید یک میزگرد اندیشه ای ویژه جوانان در تبیین موضوع حجاب برگزار کنیم و اصل حجاب و فایده و مبنای آن را توضیح دهیم. البته ما در این بخش کوتاهی و کم کاری کرده ایم. این میزهای اندیشه می تواند توسط صدا و سیما یا دانشگاه و مدرسه انجام بگیرد. در مرحله بعد باید دیدگاه قرآن، قانون اسلام و قانون مدنی را در خصوص حجاب توضیح دهیم. یعنی باید موضوع حجاب را به طور دقیق تبیین و موشکافی کنیم، و برای جوانان روشن کنیم که آیا حجاب مانع فعالیت و پیشرفت آن ها است یا بالعکس موجب وقار و آرامش ایشان و رشد جامعه خواهد شد؟

ما می گوییم طبق قانون و شرع، همه وظیفه داریم امر به معروف و نهی از منکر کنیم، یعنی در محدوده ای که قانون به ما اجازه داده است، تذکر دهیم. سوال من این است! شما در مورد قوانین راهنمایی و رانندگی چه کار می کنید؟ وقتی تابلوی ورود ممنوع نصب شده است، نباید وارد شد، اگر کسی وارد شد، آیا نباید ماشینش توقیف و جریمه شود؟ آیا برخورد در برابر فرد خاطی درست است یا خیر؟ حجاب هم مثل همه قوانین دیگر است که در همه زندگی با آن مواجه هستیم.

به این نکته توجه داشته باشید که حجاب با مسئله نماز و روزه و این دست از احکام، تفاوت دارد زیرا مسئله حجاب یک حالت سمبلیک دارد و خود را نشان می دهد، کسی که بی نماز و روزه است، خودش می داند و خدایش، نماد بیرونی ندارد که دیگران بدانند، اما مساله حجاب خط شکنی و مخالفت با دستور خداوند به صورت علنی و در بین مردم است. این با موارد دیگر فرق می کند.

برخورد فردی را تایید نمی کنم، قانون باید اعمال شود

با توجه به فضای سیاسی و امنیتی کشور به ویژه بعد از قضیه مرحومه مهسا امینی، آیا تشدید کردن فضای سلبی و برخورد غیرمنطقی با بانوان کم حجاب، منجر به از دست رفتن سرمایه اجتماعی نظام نخواهد شد؟

من بحث فردی نمی کنم، اگر چیزی قانون شد، باید در قانون گذاری کیفیت آن اعمال شود. مثلا همین قانون ماسک گذاری در دوره کرونا، قانونش از طرف وزارت بهداشت ارائه شد و در سطح جامعه اعمال گردید. در خصوص حجاب نیز دستگاه های مربوطه و دستگاه های دینی باید همه جوانب را بررسی کنند و چنانچه برای نهادینه شدن امر حجاب نیاز به وضع قانون بود، آن را ارائه دهند تا همه امور طبق قانون پیگیری شود.

ما با خواسته دل افراد و اینکه کسی بگوید قانون را قبول دارم یا ندارم، کار نداریم. ما باید اصل قانون شرعی و الهی را برای افراد روشن کنیم، ثانیا اگر او رعایت نکرد و قانون را زیر پا گذاشت، باید برخورد قانونی شود، نه برخورد فردی و سلیقه ای.

برخورد با هر نوع خلاف در جامعه، به صورت فردی قابل قبول نیست، مردم باید تذکر دهند و دستگاه های اجرایی اگر جایی نیاز به برخورد بود، برخورد کنند. پس برخورد فردی را تایید نمی کنیم و اگر جایی نیاز به تذکر بود، انجام دهیم.

بیشتر بخوانید:

• شیخ‌حسین انصاریان: با «نمایندگان بی‌حجاب‌ها» صحبت کنید، «خواسته‌های‌شان» را بشنوید / با «روزی» مرتکبان منکر نباید «درگیر» شد