مسجد جامع یزد

محمدمسعود زارع ۳۱ فروردین ۱۴۰۲ / ۱۲:۵۹

«مسجد جامع یزد»، یکی از مهم‌ترین بناهای قلب بافت تاریخی و شهر جهانی یزد است که امروزه آن را یکی از قدیمی‌ترین نمونه‌های معماری در این شهر تاریخی و مذهبی می‌دانند.

ساخت و تکمیل مسجد جامع یزد در طول یک قرن و در دوره‌های مختلف تاریخی انجام شد. بنای امروزی مسجد، در محل سه مسجدی قرار دارد که در قرن‌های گذشته در کنار یکدیگر بنا شده‌اند. نخستین آن‌ها مسجد جامع «عتیق»در اواخر قرن سوم قمری و دورۀ عمرو لیث صفاری ساخته شد. این بنا در قرن پنجم تعمیر و مرمت و در کنار آن مناره‌ای بنا شد که تا قرن‌ها در اسناد تاریخی به چشم می‌آمد.

در قرن پنجم قمری علاالدوله، یکی از امرای وقت یزد، دومین مسجد را با نام «مسجد جامع قدیم» ساخت، یک گنبدخانه و چند ایوان، بناهای بیشتری را به مسجد اولیه اضافه کرد. پس از وی، دختران فرامرز بن کاکوئی، قسمت‌های جدیدی از جمله یک شبستان و مقبره را در کنار دومین مسجد احداث کردند.

سومین مسجد نیز با نام «مسجد جامع نو»، در اوایل قرن هشتم قمری با صحنی کوچک، گنبدخانه و ایوانی بزرگ توسط رکن الدین محمد بن قوام الدین محمد بن نظام حسینی یزدی قاضی ساخته شد.

در دورۀ فتحعلی شاه قاجار، عملیات تخریب در سطح گسترده‌ای برای بازسازی و مرمت این مسجد گستردۀ تاریخی انجام شد که ظاهری کاملا متفاوت از مسجد اولیه به مسجد جامع امروزی یزد دارد. «مسجد جامع کبیر یزد» ۳۱ تیر ۱۳۱۳در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و سال 1396 با ثبت شهر تاریخی یزد در یونسکو، این مسجد ارزشمند نیز در این فهرست جهانی به ثبت رسید.