تجمع بر بستر خشک تالاب هامون در اعتراض به عدم دریافت حقابه هیرمند از طالبان

جمعی از مردم، فعالان محیط زیست و نمایندگان شمال سیستان و بلوچستان در مجلس شورای اسلامی با برپایی تجمعی بر بستر خشک تالاب هامون و در مجاورت کوه تاریخی خواجه، به انفعال وزارت خارجه جمهوری اسلامی و دیگر دستگاه‌های حکومتی در مورد پیگیری حقابه رود هیرمند از طالبان اعتراض کردند.

در جریان این تجمع که روز یک‌شنبه سوم اردیبهشت برگزار شد، تجمع‌کنندگان اقدام به تشکیل زنجیره انسانی بر بستر خشک تالاب هامون کردند و پلاکاردهایی با مضمون «حقابه هیرمند را بگیرید»، «حقابه هیرمند حق مسلم مردم سیستان است»، «شهر سوخته دیگری در راه است»، «حقابه سیستان، آزمون دولتمردان»، «زابل خشک و بی‌آبه، مسئولین ما خوابند» در دست داشتند.

این تجمع با فراخوان قبلی و با شعار «سکوت برابر است با خیانت به سیستان» در حالی برگزار شد که مقام‌های استان سیستان و بلوچستان آن را «تجمع قانونی» و با مجوز خواندند.

یک مقام استانداری سیستان و بلوچستان گفت که دولت مجوزهای لازم برای این تجمع را صادر کرده اما برگزارکنندگان این تجمع صرفا مردم عادی و نهادهای جامعه مدنی شهرهای شمال این استان شامل «زابل، زهک، هامون، هیرمند و نیمروز» بودند.

این چهارمین تجمع و زنجیره انسانی است که در ماه‌های گذشته برای اعتراض به انفعال وزارت خارجه جمهوری اسلامی در قبال حقابه رود هیرمند از سوی افغانستان تشکیل شده است.

مقام‌های وزارت خارجه جمهوری اسلامی بارها از مذاکره با طالبان بر سر حقابه رود هیرمند خبر داده‌اند اما تاکنون این مذاکرات به نتیجه‌ای نرسیده و مقام‌های استان و سیستان و بلوچستان می‌گویند که خشکی تالاب هامون نیز به طور مستقیم به عدم تامین حقابه رود هیرمند از افغانستان مرتبط است.

روزنامه پیام ما در گزارشی از تجمع روز یک‌شنبه بر بستر خشک تالاب هامون از قول حسین بنیادی یکی از فعالان برگزاری این تجمع نوشت: «مطالبه مردم، خروج دستگاه دیپلماسی ایران از انفعال در مورد حقابۀ هامون است. همه شهروندان فکر می‌کنند که گفتار درمانی در مورد هامون کافی است. مردم در این منطقه دیگر چیزی برای از دست دادن ندارند. شهروندان سیستان اقدامی عملی می‌خواهند.»

این می‌افزاید که «احیای تالاب هامون یک مطالبه مردمی است و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، باید این مطالبه را جدی بگیرد چرا که سیستان در حال شدن است و همه‌چیز مردم دارد از بین می‌رود.»

ایران و افغانستان سال‌هاست که به ‌دلیل خشکسالی کم‌سابقه در منطقه در مورد حقابه رودخانه هیرمند و دریاچه هامون با هم اختلاف دارند.

قرارداد حقابه هیرمند در سال ۱۳۵۱ بین تهران و کابل امضا شد، اما در اواخر دهه ۷۰ همزمان با کاهش باران‌های موسمی، سطح آب در دریاچه هامون که منبع اصلی تامین آب آن رودخانه هیرمند است به حداقل رسید.

یک سال پیش، حسن کاظمی‌قمی نماینده ویژه وقت جمهوری اسلامی ایران در امور افغانستان و سفیر فعلی ایران در کابل گفته بود که «نمایندگان اعزامی از کابل برای پرداخت حقابه ایران که بیشتر آن مربوط به رود هیرمند است، طبق معاهدات موجود موافقت کردند.»

حسین امیرعبداللهیان وزیر خارجه و علی‌اکبر محرابیان وزیر نیرو، و محمد مخبر معاون اول ابراهیم رئیسی تاکنون چند بار از انجام مذاکره با طالبان بر سر حقابه هیرمند خبر داده‌اند اما همه این مذاکرات بی‌نتیجه مانده و در عمل طالبان حاضر نشده دریچه‌های سد کمال خان را به سوی هیرمند بازکند.

مقام‌های سازمان محیط زیست از جمله آرزو اشرفی‌زاده، مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست ایران، طی یک سال گذشته اعلام کردند که گروه طالبان با وجود وعده تعیین حق‌آبه ایران، مانند دولت قبلی افغانستان مسیر رودخانه هیرمند را به سمت «گودزره» در داخل منحرف کرده تا آبی وارد خاک ایران و تالاب هامون نشود.