در لیبی چه خبر است؟!

زهرا مهدوی کارشناس روابط بین‌الملل طی یادداشتی که متن آن در اختیار خبرگزاری دانشجو قرار گرفت نوشت: ۹ سال پس از سرنگونی معمر قذافی در سال ۲۰۱۴ میلادی، این کشور کماکان آبستن حوادث گوناگون است. در طی چند سال اخیر این کشور درگیر نبرد‌های داخلی است. پیچیدگی روابط بازیگران داخلی و خارجی در لیبی؛ درک حوادث جاری در آن کشور را سخت کرده است. در این یادداشت می‌کوشیم تا با تشریح و معرفی بازیگران اصلی لیبی نسبت به ترسیم تصویری قابل فهم از بحران این کشور اقدام نماییم.

دولت وفاق ملی

پس از سقوط قذافی و انتخابات عمومی در سال ۲۰۱۵، سازمان ملل متحد نسبت به تشکیل یک دولت از میان مخالفین قذافی اقدام کرد. نخست وزیر این دولت فایض سراج است و بر بخش‌هایی از غرب لیبی تسلط دارد. کنترل بدنه اصلی ارتش لیبی به عهده اوست. بنا بر تخمین‌ها تعداد نیرو‌های ارتشی و گروه‌های شبه نظامی هوادار دولت وفاق ملی به ۳۰ هزار نفر می‌رسد.

عمده‌ترین پشتیبانان این دولت عبارتند از قطر، ترکیه و ایتالیا.

ارتش ملی لیبی

ارتش ۲۵ هزار نفری به رهبری ژنرال خلیفه حفتر که در بنغازی مستقر است، دیگر جناح اصلی لیبی است.

حفتر در به قدرت رسیدن قذافی در سال ۱۹۶۹ نقش مهمی ایفا کرد و بعد‌ها روابطش با او تیره و تار شد. او در سال ۱۹۹۰ با همکاری سیا در تلاشی ناموفق اقدام به کودتا علیه قذافی کرد.

حفتر حمله‌اش علیه نیرو‌های دولت وفاق ملی را در آوریل ۲۰۱۹ آغاز کرد و در سال ۲۰۲۰ بر بخش‌های عمده جنوب و شرق لیبی مسلط شد. با اینحال عملیات و استراتژی‌های وی برای تصرف طرابلس با شکست مواجه شده است. پشتیبانان اصلی حفتر شامل: مصر، فرانسه، امارات و روسیه است. بنا بر تحلیل‌ها امارات تامین کننده اصلی پهپاد‌های ارتش حفتر است. روسیه نیز به ارسال نیرو‌های نیابتی و پیمانکاری متهم شده است هرچند بار‌ها این اتهام را رد کرده است.

مجلس نمایندگان

متحد اصلی ارتش ملی و مخالف دولت وفاق ملی است. این نهاد قانونگذار در انتخابات ۲۰۱۴ متولد شد تا در نبود قانون اساسی کشور را مدیریت کند. این مجلس دولت وفاق ملی را به رسمیت نمیشناسید چرا که معتقد است دولتی که از سوی کشور‌های خارجی تعیین شده باشد فاقد وجاهت قانونی و مشروعیت است. این مجلس محل استقرار خود را شهر تبرک در شرق لیبی قرار داده است.

روسیه

روسیه پشتیبان ارتش ملی و مجلس نمایندگان است. به نظر می‌رسد روسیه به دنبال تضمین قرارداد‌های نفتی خود با لیبی است. لیبی بزرگ‌ترین ذخایر نفتی آفریقا را داراست. امریکا روسیه را متهم به ارسال بیش از ۲۰۰۰ جنگجو متعلق به گروه روسی واگنر کرده است. اتهامی که روسیه آن را رد کرده است. همچنین در عرصه سازمان‌های بین المللی، روسیه مانع محکومیت جهانی علیه حفتر است.

ترکیه

مانند روسیه ترکیه نیز به طمع نفت و احیای قرارداد‌های نفتی و همچنین به دنبال توسعه نفوذ خود در لیبی است. ترکیه حامی دولت وفاق ملی است. در دی ماه گذشته ۱۰۰ نیروی مستشاری و ۲۰۰۰ شبه نظامی سوری را به طرابلس اعزام کرد تا دوشادوش نیرو‌های سراج بجنگند.

گروه‌های شبه نظامی

ضعف وضعیت داخلی لیبی سبب شده گروهک‌های تروریستی مانند القاعده، انصار الشریعه و داعش در برخی مناطق جولان دهند. این گروه‌ها در مناطقی در تامین امنیت موفق عمل کرده اند.

آمریکا

علی رغم اینکه امریکا در قالب ناتو نقش کلیدی در سقوط قذافی ایفا کرد، اما هم اکنون حضور جدی در لیبی ندارد. آن‌ها حمایت خود را از دولت وفاق ملی اعلام کرند، اما در عمل کار چندانی نکرده اند، صرفا تعدادی عملیات محدود هوایی با هدف به اصطلاح مبارزه با تروریسم صورت داده است.