سفر ناتمام استاد دانشگاه با مخالفت شوهر!/ وظیفه فیلمساز پاسخ نیست

محمود پوینده، نویسنده و کارگردان فیلم کوتاه داستانی «پاسپورت بریتانیایی» که در شصت و ششمین جشنواره منطقه‌ای سینمای جوان بوشهر-خلیج فارس حضور دارد، درباره این اثر به خبرنگار مهر توضیح داد: در دنیای سینما برای ساخت یک اثر جدید از نظر مفهومی و موضوعی، ایده‌های جدید زیادی وجود ندارد اما فیلمساز می‌تواند پرداخت متفاوتی را برای مخاطبانش ارائه دهد. هسته اصلی داستان فیلم من بر اساس برداشتی آزاد از ماجرای زندگی یکی از استادان خانم دانشگاهم در مقطع کارشناسی ارشد بود؛ خانم فرهیخته‌ای که عضو هیات علمی و مدیرگروه دانشکده‌مان در رشته MBA بود و مقاله‌ای را سال‌ها پیش به یکی از همایش‌های علمی در لندن ارائه داده و پذیرفته شده بود اما با مخالفت همسرش که تحصیلات آکادمیک پایین‌تری از او داشت، نتوانست برای دفاع حضوری از مقاله‌اش از کشور خارج شود، در این کنفرانس شرکت کند و همیشه از آن به عنوان یکی از حسرت‌های بزرگ زندگی خود نام می‌برد. در واقع فیلم «پاسپورت بریتانیایی» به ادامه این سفر نرفته می‌پردازد و من به واسطه مدیوم جذاب و مهم سینما، راه نرفته استادم را از ظن و برداشت خودم به تصویر کشیدم که چه می‌شد اگر استادم تصمیم می‌گرفت از مسیر هوایی و با یک پاسپورت بریتانیایی به صورت غیرقانونی از مرز هوایی کشور خارج شود در حالی که استادم فکر این عمل را هم در آن زمان از ذهنش خطور نداده است. قابل انکار نیست به واسطه یکسری قوانین و محدودیت‌های وضع شده، زنان در برابر مردان برای طی کردن مسیر پیشرفت باید هزینه و بهای بیشتری را پرداخت کنند و این موضوع مختص به جغرافیای ما هم نیست و متاسفانه در همسایگی ما (افغانستان)، به خاطر یک حکومت رادیکال مذهبی حقوق زنان به طرز تاسف باری نقض می‌شود.

وی در ادامه با اشاره به امکانات سینما و دنیای تصویر برای پرداخت داستانی افزود: سینما دست ما را برای پرسشگری باز گذاشته است و فیلمساز باید در مقام یک مشاهده‌گر بی‌طرف، دغدغه‌هایش را آزادانه مطرح کند اما وظیفه فیلمساز، پاسخ دادن به سوالات مطرح شده در فیلمش نیست، ما دغدغه و چالشی را مطرح می‌کنیم و مشخص است که چه کسی و یا چه کسانی باید تصمیم بگیرند و اصلاح رویه کنند. اگر با نگاهی هوشمندانه به این مورد نگاه کنیم، فیلمسازان، انعکاس روشن‌تر و جامع‌تری از چالش‌های پیش روی جامعه بشری را چه در ابعاد ملی و چه در ابعاد جهانی به تصویر می‌کشند که جای تامل و تفکر به سایرین را می‌دهد.

این فیلمساز با اشاره به اینکه اولین نمایش فیلمش در شصت و ششمین جشنواره منطقه‌ای سینمای جوان بوشهر صورت می‌گیرد، درباره تجربه حضور خود در این رویدادها گفت: من چند سال پیش در جشنواره منطقه‌ای شبدیز کرمانشاه حضور داشتم و دیپلم افتخار فیلمنامه را هم گرفتم. آن اولین تجربه حضورم در جشنواره‌های منطقه‌ای بود. به نظرم این رویدادها انگیزه فیلمساز را بالاتر می‌برند. فیلم کوتاه یک اثر فرهنگی و هنری است و باید نمایش داده شده و نقد و بررسی شود تا به رشد فیلمساز هم منجر شود. به نظرم جشنواره‌های منطقه‌ای اتفاقاتی مثبت برای سینمای کوتاه ایران هستند که می‌توانند براساس چالش‌ها و مشکلات عینی کشور هدف‌گذاری شوند. مثلاً در فیلم «پاسپورت بریتانیایی»، شخصیت اصلی فیلم من، خانمی است که دغدغه بحران آب در خاورمیانه را دارد و بر همین اساس شرکت در این کنفرانس برای او بسیار با اهمیت است.

پوینده ادامه داد: نکته با ارزش دیگری که دوست دارم آن را مطرح کنم این است که در جشنواره‌های منطقه‌ای، نمایش فیلم برای مردم خودمان صورت می‌گیرد. اساساً به اعتقاد من دغدغه و اولویت فیلمساز باید نمایش فیلمش در کشور خودش (ایران) باشد. من قبلاً در چند جشنواره خارجی حضور داشتم اما فکر می‌کنم در عین اینکه معتقدم، در حال حاضر نگاهمان باید جهانی و فرامرزی باشد ولی تعهدی نسبت به کشور و مردممان احساس می‌کنم که نمی‌توانم به راحتی از آن عبور کنم. ما فارغ از نقدهای جدی که ممکن است نسبت به مشکلات کشور داشته باشیم، باید روحیه پرسشگری خود را در فضایی آرام و منطقی دنبال کنیم تا با کمترین تنش و همگرایی عمومی از مشکلات عبور کنیم مخصوصاً در دهه اخیر که به تبع گسترش شبکه‌های اجتماعی، مردمان همه دنیا دارای دغدغه‌های مشترکی با هم شده‌اند و حتی رنج‌های اصلی ملت‌ها نیز بعضاً یکسان است. این‌ها موضوعاتی است که من در فیلمسازی به آن‌ها علاقه دارم و می‌خواهم در بقیه فیلم‌هایم نیز چنین نگاهی را دنبال کنم.

وی در پایان گفت: به نظرم اگر موضوعی ذهن فیلمساز را مشغول کرده، او ابتدا باید تحقیقات اسنادی و مصاحبه‌ای خود را از کانال‌های موثق تمام کند تا در دام اتهام مشابه کاری و تکراری بودن موضوع و پرداخت نیفتد و بعد از آن با فراغ بال جهانش را براساس ابزارهای بی‌شماری که سینما در اختیارش می‌گذارد برای مخاطبان به بهترین شکل ممکن به تصویر بکشد.

شصت‌وششمین جشنواره منطقه‌ای سینمای جوان بوشهر-خلیج‌فارس ۵ تا ۸ اردیبهشت‌ماه ۱۴۰۲ به میزبانی انجمن سینمای جوانان ایران_ دفتر بوشهر یزد در شهر بوشهر و به دبیری عبدالرحیم افروغ برگزار می‌شود.